Læknablaðið - 15.10.1990, Síða 43

LÆKNABLAÐIÐ
409
Tafla 3. Samanburöur á meðalgildum fyrir BPD* og MAD* í þremur langskuröarathugunum frá Norðurlöndum.
Staölaöir meögöngudagar frá síöustu tíðum.
Meögöngulengd Dagar ísland Danmörk12 Svíþjóö 6
BPD MAD BPD MAD BPD MAD
90 28.1 27.6 27.5
126 40.5 40.2 41.1
140 47.0 44.1 46.8 47.5 47.9 49.6
210 77.9 76.0 77.3 80.9 77.6 84.5
245 89.3 91.3 88.3 96.6 89.0 100.3
280 .95.7 103.7 95.1 111.6 97.4 114.9
* Skýring skammstafana; sjá töflu 1.
heilbrigði kvennanna, en hjá öllum sænsku
konunum var farið eftir haus-daus mælingu á
fyrsta meðgönguþriðjungi og í þeirri dönsku
var reiknuð meðgöngulengd stöðluð til að
hæfa egglosi á 14. degi hjá öllum konunum.
Meðalgildin eru hinsvegar mjög lík og sýna
að á Islandi má nota reikniaðferðir fyrir
meðgöngulengd (15) og sennilega fósturþyngd
eða blóðflæði frá hinum Norðurlöndunum, ef
íslenskar tölur eru ekki fyrir hendi.
Islenska úrtakið var nægilega stórt (14) og
almenn einkenni þess, þar með talið hlutfall
mæðra sem reyktu, voru mjög áþekk því
sem áður hefur verið lýst fyrir þungaðar
konur á Islandi (16,17). Meðal þeirra mæðra,
sem reyktu voru mæld gildi aðeins lægri
og meyböm höfðu einnig minni mælingar
en sveinböm. Munurinn er hinsvegar það
lítill að ekki var fýsilegt að hafa nema einn
viðmiðunarstaðal fyrir hverja mælingu.
Þau gildi, sem voru frábrugðin sænskum og
dönskum meðalgildum, voru búkmælingamar
(MAD). Þær voru alltaf að meðaltali um
7% lægri en sænsku mælingamar. Þessi
kerfisbundni munur er vegna mismunandi
mælingaaðferða. Kviðarholsmælingar er
ekki hægt að gera með sömu nákvæmni og
beinmælingar, vegna þess að um mjúkvefi
er að ræða, sem verða óskýrir einkum á
fjarsvæðum ómgeislans. í AD mælingunni
var á Landspítalanum mælt nær rifbeinum en
vani er að gera í Svíþjóð, einkum á þeim stað
þar sem sænsku gildin vom unnin. Sænsku
gildin em sennilega of há, enda iðulega
mælt utan við búkmörkin (Persson P-H,
persónulegar upplýsingar). Dönsku gildin,
sem vom unnin af rannsakanda sem lærði
á sama stað og sænsku gildin voru gerð á,
falla á milli þeirra íslensku og sænsku. Þessi
erlendu gildi og reikniaðferðir byggðar á þeim
til að meta fósturþyngd, er því ekki hægt að
heimfæra fortakslaust á íslensk eða önnur
fóstur; þau gilda aðeins þar sem nákvæmlega
sama mælingaaðferð er notuð. Til að þau
verði nothæf á Islandi, t.d. til að ákvarða
fósturþyngd, verður að bæta 7% við MAD
gildið, sé notuð sama aðferð og kennd hefur
verið á Landspítalanum.
Svo virðist sem í flestum þjóðfélögum sé
næsta lítill munur á beinavexti (BPD, LL,
LU), einkum fram að upphafi lokaþriðjungs
meðgöngu. Beinavöxtur verður hægari
undir lok meðgöngu, svipað og sést á þeim
línuritum sem hér eru birt. Það þýðir þó
engan veginn að dragi úr þyngdaraukningu
eða heildarvexti fóstursins. Línurit um
fæðingarþyngd hafa oft verið talin gefa slíka
tilhneigingu til kynna. Þau línurit gefa ekki
rétta mynd af fósturvexti í lok meðgöngu af
ýmsum tölfræðilegum og faraldsfræðilegum
ástæðum (3). AD og MAD gildin benda eins
og aðrar svipaðar rannsóknir (2,3,5,12) til þess
að heilbrigt fóstur í heilbrigðri móður auki
stöðugt við þyngd sína fram að fæðingu.
Við mat á því hvaða viðmiðunargildi skuli
nota er nauðsynlegt að taka tillit til þess
hvemig þau eru unnin. Algengt er að sjá
vaxtarrit sem byggð em á mjög mismörgum
mælingum og einstaklingum á ýmsum
tímum meðgöngu. Slíkar athuganir geta ekki
gefið fullkomlega rétta mynd af fósturvexti.
Vöxt verður að meta um leið og hann
á sér stað. Þessi athugun er ein stærsta
langskurðarathugun á vexti tilgreindra
líkamshluta heilbrigðra fóstra sem gerð hefur
verið og ætti þess vegna að endurspegla
eðlilegan vöxt.
ÞAKKIR
Sigríður Haraldsdóttir, Sólveig
Friðbjamardóttir og Hildur Nielsen, ljósmæður
og Þóra Fischer, læknir framkvæmdu