Læknablaðið - 15.11.1990, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ
435
einnig við um arfbundna kólesterólhækkun FH
(16). Það merkir að ein sérstök stökkbreyting
er á bak við hverja einstaka eða fáar
fjölskyldur með þessa sjúkdóma. Hefur
þetta flækt málið allmikið þar sem flestar
stökkbreytingar eru punktbreytingar. Með
notkun samsætusértækra þreifa (ASO) sem
lýst er í þessari grein hefur reynst unnt
að auðvelda greininguna til muna þegar
stökkbreytingin veldur ekki breytingu í
klippistað fyrir eitthvert skerðiensím.
Notuð hafa verið pör vísa til fjölföldunar frá
allt að níu mismunandi DNA svæðum í sömu
hvarflausninni og síðan þreifað með ýmsum
þreifurum á hinu fjölfaldaða DNA (17,18), þar
sem einungis þarf að nota lítinn hluta DNA
magnsins í hvert sinn, um 1/50, sbr. þessa
grein.
Valdi stökkbreyting hins vegar breytingu
í klippistað fyrir skerðiensím þá einfaldar
það greininguna til muna og gerir okkur
kleift að sleppa allri geislamerkingu. Með
vali vfsa sitt hvorum megin við breytilegan
skerðistað má fjölfalda DNA yfir það svæði
í nægjanlegt magn til að klippa það með
viðeigandi skerðiensími og greina með
eþidíum brómíð litun og lýsingu í útfjólubláu
Ijósi, eftir rafdrátt á agarosahlaupi, hvort
tiltekið erfðamark er fyrir hendi eða ekki.
Þetta hefur gjörbreytt allri greiningu á
skerðibútalengd (RFLP) þar sem áður þurfti
að beita tímafrekum aðferðum til greiningar
á bútastærðum (allt að viku) en með PCR má
komast að erfðamörkunum á einum til tveimur
dögum.
Það er því augljóst að möguleikar til
sjúkdómsgreiningar og fyrirbyggjandi
læknisfræði hafa margfaldast á síðustu árum
og halda áfram að aukast.
Þakkir: Vilmundur Guðnason þakkar
Vísindasjóði og Gunnar Sigurðsson
Rannsóknarsjóði Háskóla íslands fyrir veittan
styrk til þessa verkefnis. Höfundar þakka
Maríu Henley fyrir vélritun og aðstoð við gerð
þessarar greinar.
SUMMARY
In this paper we describe the use of polymerase
chain reaction to amplify a part of the apo-B gene
containing the codon for aminoacid 3500 and
the application of allele specific oligonucleotide
probes to search for a point mutation in base 10699
leading to substitution of the aminoacid arginin to
glutamin in position 3500. The apo-B 3500 mutation
has been described as the cause for 3% of familial
hypercholesterolemia F.H. in Denmark and some
other populations. We searched for this mutation
in the Icelandic F.H. population as well as in type
Ila hypercholesterolemias of hereditary origin but
without tendinous xanthomata but found none
(altogether 95 unrelated individuals). We conclude
that this mutation is not a major factor causing
hypercholesterolemia in Iceland.
HEIMILDIR
1. Connor BJ, Reyes AA, Morin C, et al. Detection
of sickle cell /3-globin allele by hybridization with
synthetic oligonucleotides. Proc Natl Acad Sci USA
1983; 80: 278-82.
2. Saiki RK, Bugawan TL. Hom GT, et al. Analysis
of enzymatically amplified /3-globin and HLA-DQa
DNA with allele specific oligonucleotides probes.
Nature 1986; 324: 163-6.
3. Tybjærg-Hansen A, Gallagher J, Vincent J, et al.
Familial defective apolipoprotein B-100: detection
in the United Kingdom and Scandinavia, and clinical
characteristics of ten cases. Atherosclerosis 1990; 80:
235-42.
4. Innerarity TL, Weisgraber KH, Amold KS, et al.
Familial defective apolipoprotein B-100: Low density
lipoproteins with abnormal receptor binding. Proc
Natl Acad Sci USA 1987; 84: 6919-23.
5. Schuste H, Giinter R, Kormann B, et al. Familial
detective apolipoprotein B-100. Comparison with
familial hypercholesterolemia in 18 cases detected
in Munich. Arteriosclerosis 1990; 10: 577-81.
6. Taylor R, Bryant J, Gudnason V, Sigurdsson
G, Humphries S. A study of familial
hypercholesterolaemia in Iceland using RFLPs. J Med
Genet 1989; 26: 494-8.
7. Kunkel LM, Smith KD, Boyer SH, et al. Analysis
of human Y-chromosome-specific reiterated DNA in
chromosome variants. Proc Natl Acad Sci USA 1977;
74: 1245-9.
8. Tikkanen MJ. Immunogenetic polymorphisms of
apolioprotein B. Abstract. The lOth Scandinavian
Symposium on Atherosclerosis Research. Stockholm,
Sweden 1989.
9. Talmud P, King-Underwood L, Krul E, et al. The
molecular basis of truncated forms of apolipoprotein
B in a kindred with compound heterozygous
hypobetalipoproteinemia. J Lipid Res 1989; 30: 1773-
9.
10. Sigurðsson G, Guðnason V. Kólesteról í blóði - áhrif
erfðaþátta. Læknablaðið 1990; 76: 81-92.
11. Higuchi R, Krummel B, Saiki RK. A general method
of in vitro preparation and specific mutagenesis
of DNA fragments: study of protein and DNA
interactions. Nucleic Acids Res 1988; 15: 7351-67.
12. Lench N, Stanier P, Williamson R. Simple non-
invasive method to obtain DNA for gene analysis.
Lancet 1988; 18: 1356-8.
13. Rubin EM, Andrews KA, Kan YW. Newbom
screening by DNA analysis of dried blood spots.
Hum Genet 1989; 82: 134-6.