Læknablaðið - 15.11.1990, Blaðsíða 24

446
LÆKNABLAÐIÐ
samkvæmt þessum niðurstöðum. Það kemur
skýrt fram að heimilislæknar eru þessu
algjörlega andvígir og telja sig fullfæra um
að sjá um fyrstu greiningu. Einnig ber að
hafa í huga að læknar leggja mismunandi
skilning í spuminguna og þá einkum orðalagið
»nægilega þekkingu til að frumgreina«.
Heimilislæknar telja að jafnaði, að hér sé átt
við það að greina til dæmis bráðaveikindi
frá öðrum tilvikum og ákvarðanir um hvort
senda þurfi viðkomandi til annars sérfræðings,
fremur en nákvæma sjúkdómsgreiningu. Það
getur hins vegar verið að aðrir sérfræðingar
hafi einmitt haft sjúkdómsgreininguna frekar í
huga þegar þeir svömðu þessari spumingu, en
ekki beinlínis vantraust á hæfni heimilislækna.
Svo virðist sem flestir læknar séu þeirrar
skoðunar, að göngudeildir á sjúkrahúsum séu
ekki æskilegur kostur fyrir heilsugæsluna til
þess að sinna sjúklingum utan sjúkrahúsa.
Fram kemur að aðrir sérfræðingar telja í
mörgum tilvikum æskilegt að þeir vinni
á heilsugæslustöðvunum í fullu starfi, en
heimilislæknar eru þessu yfirleitt mótfallnir.
í þessu tilviki má nefna að ekki var spurt
hvort æskilegt væri að hafa þá í hlutastarfi
á heilsugæslustöðvum og þá innan sinna
sérgreina. Slík samvinna heimilislækna
og annarra sérfræðinga er víða komin
á hér á landi og er talin mjög góður
kostur. Ofannefndar niðurstöður styðja
því fyrmefndar kenningar um það að eðli
sínu samkvæmt leitist fagfélög við að fá
sem stærst umráðasvæði í sinn hlut og að
faglegur ágreiningur sé um það hvers konar
sérmenntun sé æskilegust til þess að sjá um
heilsugæslu. Svipaðar niðurstöður fengust
einnig í samskonar rannsókn sem gerð var í
Svfþjóð (6).
Svo virðist sem enginn ágreiningur ríki
um það hvort heimilislæknar eigi að fara í
vitjanir eða ekki, en 1982 birtist sú fullyrðing
í fjölmiðlum um að heimilislæknar hér á landi
vildu alménnt ekki fara í vitjanir (11).
Mikilvægt er fyrir læknastéttina að þessi
skoðanamunur bitni ekki á skjólstæðingum
þeirra og því full þörf á því að þessi mál verði
rædd og athuguð frekar innan fagfélaganna.
ÞAKKIR
Rannsókn þessi var gerð með styrk frá
Rannsóknasjóði Háskóla íslands. Höfundar
vilja færa þátttakendum í könnuninni bestu
þakkir.
SUMMARY
Non-Physical Territoriality in Health Care
Organizations in Iceland III.
Because of increasing number of GPs the last
years they have taken over more and more
tasks which other specialities had before. This
has led to conflicts and debates about use of
resources and groups of patients. A study was
carried out in Gothenburg 1986 with the aim of
developing and testing hypothesis on non-physical
territoriality in health care organizations in Sweden.
Similar studies have since been carried out in
other Nordic countries. Questionnaires with 65
statements and some background variables were
mailed to 185 physicians in seven specialities,
in Iceland. The total response rate was 81,1%,
ranging from 63% by pediatricians to 100% by
GPs. Other specialities were: Gynaecologists,
psychiatrists, oto-laryngologists, intemists and
geriatriciáns. Every specialist in question was
included, except in intem medicine where the
number were randomized. In this third paper one
major hypothesis was tested:
The members of a professional group want as big
territoriality as possible for themselves.
The results confirmed the theory. GPs (98%)
support a demand of referral from the GP to
another specialist. Other specialities are against
it.
GPs consider it riskier for the patient to consult
»other specialists« first than to use the GP as
the first contact-physician. Other specialities are
ambivalent. GPs think that the primary care ought
to be carried out mainly at health centres with
only GPs employed full- time. Others favour more
employing also »other specialists« full-time. Each
speciality, except pediatrics, is against the idea of
pediatricians as GPs for their clients. All groups of
specialists are in favour of the GPs making home-
calls. There is a considerable support for the idea
that pediatricians, geriatricians, psychiatrists and
other personnel from the geriatric and psychiatric
clinics also make home-calls.
HEIMILDIR
1. Kristjánsson H, Sigurðsson JÁ, Magnússon G,
Berggren L. Skoðanir lækna á starfssviðum sérgreina
I. Læknablaðið 1990; 76: 295-8.
2. Kristjánsson H, Sigurðsson JÁ, Magnússon G,
Berggren L. Skoðanir lækna á starfssviðum sérgreina
II. Heildræn yfirsýn og óvinsæl viðfangsefni.
Læknablaðið 1990; 76: 329-33.