Læknablaðið - 15.11.1990, Blaðsíða 42

462
LÆKNABLAÐIÐ
erfiðleikum við að meta nákvæmlega útbreiðslu HIV
smits vegna ófullkominna upplýsinga um fjölda
smitaðra einstaklinga. Hvorki upplýsingar um fjölda
alnæmissjúklinga á hverjum tíma né þá, sem greinst hafa
með smit og sjálfviljugir leitað eftir mótefnamælingu
gegn alnæmisveiru, segja til um raunverulegan fjölda
smitaðra. Skimun eftir mótefnum gegn alnæmisveiru í
blóðsýnum úr einstaklingum án vitundar þeirra, þar sem
persónueinkenni hafa verið afmáð (unlinked anonymous
screening), hafa átt vaxandi fylgi að fagna sem aðferð til
að fá niðurstöður sem eru óbjagaðar vegna sjálfvals (self-
selection bias).
Við Borgarspítalann hafa tvisvar verið framkvæmdar
mótefnamælingar gegn alnæmisveiru af handahófi,
það er árin 1986 og 1989-1990. I rannsókninni, sem
framkvæmd var árið 1986 á blóðsýnum frá 1000
sjúklingum, voru persónueinkenni ekki afmáð en í hinni
síðari, sem framkvæmd var árin 1989-1990 á sýnum
frá 5000 sjúklingum, voru persónueinkenni afmáð.
Mótefnamælingar gegn alnæmisveiru voru framkvæmdar
með ELISA prófi og staðfestingarpróf voru framkvæmd
með Westem blot prófi.
í rannsókninni, sem framkvæmd var 1986, fannst einn
einstaklingur í aldurshópnum 40-49 ára sem var smitaður
af völdum alnæmisveiru og ekki var þekktur áður. I
rannsókninni, sem framkvæmd var 1989-1990, fannst
aðeins einn smitaður einstaklingur í aldurshópnum 20-29
ára sem ekki var þekktur áður.
Niðurstöðumar benda til þess að algengi alnæmissmits
hafi ekki farið vaxandi meðal sjúklinga sem koma til
rannsókna á Borgarspítalann á undanfömum þremur
árum. Athuganir á sjúklingum, sem koma til rannsókna
á sjúkrahúsum gefa einungis óbeina vísbendingu um
útbreiðslu smits í samfélaginu. Ymsir áhrifaþættir geta
valdið of- eða vanmati á almennri útbreiðslu smits í
samfélaginu. Þannig er líklegt að smitaðir einstaklingar
leiti læknis vegna einkenna af völdum alnæmisveiru.
A hinn bóginn er meirihluti þeirra sem rannsakaðir
em á sjúkrahúsum eldri einstaklingar sem ekki eru
eins líklegir til að vera smitaðir og þeir sem yngri eru.
Einnig er hugsanlegt að margir einstaklingar, sem stunda
áhættuhegðun, forðist heilbrigðisþjónustuna í lengstu
lög. Mikilvægt er að settar verði reglur um skimun á
blóðprófum frá einstaklingum sem gerð er án vitundar
þeirra.
MIÐEYRNABÓLGA - ORSAKIR OG
FORSPÁRGILDI NEFKOKSRÆKTUNAR
Helga Erlendsdóttir, Sigurður Guðmundsson,
Einar Thoroddsen, Sigurður Stefánsson, Magnús
Gottfreðsson, Haraldur Briem. Sýklarannsóknadeild,
húls-, nef- og evrnadeild og lyflækningadeild
Borgarspítala.
Miðeymabólga (otitis media) er einn algengasti kvilli
sem hrjáir böm, og benda erlendar og nýleg hérlend
rannsókn til að við þriggja ára aldur hafi um 65-70%
bama fengið bráða miðeymabólgu að minnsta kosti
einu sinni. Engar kannanir hafa hins vegar farið fram
á orsökum sjúkdómsins hér á landi og var því athugun
þessi gerð. Jafnframt var leitast við að meta forspárgildi
ræktunar frá nefkokssýni um sýkingarvalda í miðeyra. Til
rannsóknarinnar völdust 159 böm á aldrinum 6 mánaða
til 12 ára (meðalaldur 2 ár) sem leituðu til háls-, nef- og
eymadeildar Borgarspítala á tímabilinu nóvember 1988 til
janúar 1990 vegna bráðrar miðeymabólgu. Var rannsókn
þessi hluti af samanburðarrannsókn á amoxicillini og
loracarbef og var gerð í samvinnu við lyfjafyrirtækið Eli
Lilly & Co. Greining var staðfest með klínískri skoðun
og var sýni tekið til ræktunar með ástungu á hljóðhimnu
(tympanocentesis) í öllum tilvikum (á báðum eyrum í 35
tilvikum). Jafnframt var tekið sýni úr nefkoki 148 bama.
»Jákvætt« strok frá nefkoki var skilgreint sem sýni er
úr óx sami sýkill og frá ástungu á hljóðhimnu. Reiknað
var næmi (sensitivity), sértæki (specificity), jákvætt og
neikvætt forspárgildi fyrir þessi tengsl. Eru hér eingöngu
kynntar niðurstöður bakteríuræktana.
Frá 75 af 159 miðeyrasýnum (47%) uxu 84 sjúkdóms-
valdar og skiptust eftir tegundum sem hér segir:
Sýkill Fjöldi %
S. pneumoniae......................... 34 41
H.influenzae ......................... 32 38
B.catarrhalis ......................... 6 7
S.aureus .............................. 3 4
S.pyogenes............................. 1 1
Peptococcus............................ 1 1
Gram-neikv.stafir/aðrir................ 7 8
Alls 84 100
Af H. influenzae stofnum framleiddu 9 (28%) /3-lactamasa
en hinsvegar allir B. catarrhalis stofnanna. Tengsl sýkils í
nefkoki við tilvist sama stofns í eyra voru sem hér segir,
og er bæði litið til allra stofna og auk þess algengustu
sýklanna sérstaklega:
Næmi Sértæki Jákvætt forspárgildi Neikv. forspárgildi
Allir 78% 15% 45% 44%
S.pneumoniae.... 83% 49% 29% 94%
H.infiuenzae 88% 57% 36% 94%
B.catarrhalis 100% 48% 8% 100%
Algengustu orsakir bráðrar miðeymabólgu í þessari
rannsókn voru S. pneumoniae og H. influenzae og er
það í samræmi við aðrar kannanir. Jákvætt forspárgildi
nefkoksræktana er lítið og gagnslaust við orsakagreiningu
sjúkdómsins. Kjörmeðferð bráðrar miðeymabólgu hefur
að dómi flestra verið penicillín eða ampicillín og skyld
lyf. I þessari rannsókn reyndust hins vegar 27% greindra
stofna vera ónæmir fyrir þessum lyfjum og bar þar mest á
H. influenzae og B. catarrhalis er framleiddu /3-lactamasa.
Virðist því ef til vill ástæða til að huga að öðrum
lyfjum við upphafsmeðferð miðeymabólgu, til dæmis
trimethoprim-sulfamethoxazole (Primazol®, Bactrim®,
Sulfotrim®) eða amoxicillin-clavulanate (Augmentin®). að
minnsta kosti til handa mjög veikum bömum.