Læknablaðið - 15.11.1990, Blaðsíða 47

LÆKNABLAÐIÐ
467
ALGENGI HYPERTROPHISKRAR
CARDIOMYOPATHY MEÐAL KVENNA
Uggi Agnarsson, Þórður Harðarson, Nikulús Sigfússon.
Rannsóknarstöð H'jartaverndar, iyjiœkningadeiid
Landspítala.
Tilgangur: Að finna lágmarks algengi hypertrophiskrar
cardiomyopathy (HCM) meðal kvenna er völdust til
þátttöku í hópskoðun Hjartavemdar. Fyrri rannsóknir
bæði hérlendis og erlendis benda til þess að um 74-
98% einstaklinga með HCM hafi hjartaritsbreytingar
utan eðlilegra marka. Við ákváðum því að nota óeðlilegt
hjartarit sem skimunaraðferð en greina HCM síðan með
hjartaómskoðun.
Efniviður: Af 3922 konum, 2997 fæddum 1916-35 og
925 fæddum 1940-54, sem höfðu mætt til skoðunar á
vegum Hjartavemdar 1981-83 reyndust 358 (9,1%) hafa
EKG utan eðlilegra marka. Af 358 höfðu 13 (3,6%) Iátist
en 274 (77%) mættu -HÓPUR A, til viðmiðunar völdust
89 konur úr sama þýði og mættu 68 (75%) -HÓPUR B.
Aðferðir: Gerð var ein- og tvívíddarómskoðun, EKG,
saga og skoðun. HCM var skilgreind sem staðbundin
þykknun veggja vinstri slegils að minnsta kosti 1,5 cm
þar sem mesta lagbilsvídd var ekki aukin miðað við
eðlilegt hjarta og sjúkdómar, sem valda ofþykknun hjarta
svo sem saga um háþrýsting eða hjartalokusjúkdómur,
kransæðastífla eða coarctation voru útilokaðir. Skoðun
með doppler var gerð hjá konum með HCM og hluta
hóps B til samanburðar. Farið var yfir dánarvottorð og
krufninganiðurstöður þeirra 13 kvenna sem látist höfðu á
tímabilinu frá skoðun Hjartavemdar til ársloka 1988.
Niðurstöður: Úr hópi A greindust fimm konur með HCM,
meðalaldur 55±l 1 ár, tvær höfðu fyrri sögu um HCM.
þrjár konur höfðu staðfesta sögu um HCM meðal náinna
ættingja. Hjartaóhljóð í slagbili heyrðist hjá fjórum konum
og hjá þremur þeirra var hljóðið dæmigert það er að segja
varð lágværara við að sitja á hækjum sér, en hávært
í uppréttri stöðu. SAM hreyfing á mitralloku sást hjá
þremur.
Af 13 dauðsföllum, meðalaldur 65 ár, höfðu verið
gerðar sjö krufningar, reyndist ein hafa óútskýrða
hypertrophiu á hjarta (398g), ekki saga um háþrýsting,
blóðþrýstingur mældist 140/90 mm Hg sjö mánuðum fyrir
skyndilegan dauða en hafði verið einkennalaus. Vefjasýni
úr hjarta sýndi hypertrophiu á vöðvafibrum en ekki fannst
misgengi. Kransæðaþrengsli voru til staðar í LAD en
skýra ekki hypertrophiu hjartans. Konan er hér talin hafa
HCM. Aðrir látnir voru ekki taldir hafa haft líkur á HCM.
Við fundum engin tilfelli HCM í viðmiðunarhópnum (B).
Samtals fundum við því 6 HCM tilfelli meðal 286
kvenna sem höfðu haft óeðlilegt hjartarit við skoðun
eða 2% algengi í þeim hópi. Reiknað lágmarks algengi
HCM meðal miðaldra kvenna (32-73 ára) er því reiknað
153/100.000 það er 1,5 í 1000.
FLOKKUN ÆÐAÞRENGSLA OG ÁHRIF
TÍMA OG ÁHÆTTUÞÁTTA Á FRAMGANG
KRANSÆÐASJÚKDÓMS í 213 SJÚKLINGUM
SEM FARIÐ HAFA í FLEIRI EN EINA
KRANSÆÐAMYNDATÖKU
Magnús Karl Pétursson, Einar Jónmundsson,
Ásmundur Brekkan, Helgi Sigvaldason, Þórður
Harðarson. Lvflækningadeild og röntgendeild
Landspítala.
Kransæðamyndir 213 sjúklinga sem myndaðir voru oftar
en einu sinni með 1-11 ára millibili voru skoðaðar með
tilliti til þrengsla og lokunar æðahluta. Kerfi American
Heart Association til skiptingar kransæðakerfisins í
æðahluta og flokkunar þrengsla var notað við úrvinnsluna.
Æðaþrengsli voru einnig flokkuð í sex undirflokka með
tilliti til lengdar, óreglulegs yfirborðs og miðlægrar eða
hliðlægrar legu þeirra.
Marktæk fylgni var milli tíma milli rannsókna og
aukinna þrengsla (r = 0,347, p < 0,001). Enda þótt lokun
kransæða komi fyrir í eðlilegum æðahlutum var mun
algengara að fyrirliggjandi þrengsli leiddu til lokunar
og algengast var að þrengsli > 75% leiddu til lokunar,
22,7% á móti 9,4% í þrengslum <75%, p < 0,0001.
Stutt þrengsli (< 5 mm) leiddu sfður til lokunar en
löng þrengsli (> 5 mm), 8,2% á móti 14,3% p < 0,01.
Lokun þrengsla með óreglulegu yfirborði var 15,5%
á móti 9,3% með sléttu yfirborði p < 0,01. Martæk
fylgni var hins vegar ekki milli versnunar eða lokunar
æðahluta og hefðbundinna áhættuþátta, cholesterol,
HDL/cholsterolesterol hlutfalls, reykinga og háþrýstings.
ER 20% FÆKKUN KRANSÆÐATILFELLA OG
DAUÐSFALLA Á ÍSLANDI EFTIR 1980 TENGD
BREYTINGUM Á VÆGI ÁHÆTTUÞÁTTA?
Nikulás Sigfússon, Helgi Sigvaldason, Gunnar
Sigurðsson. Rannsóknarstöð Hjartaverndar.
Athugaðar voru heilbrigðisskýrslur síðustu áratuga með
tilliti til kransæðadauðsfalla (5 ára tímabil, aldursstöðluð).
Veruleg aukning varð á tímabilinu 1951-1955 til 1966-
1970. Tíðnin hélst svipuð til 1980 en síðan hefur orðið
marktæk lækkun. meðal karla um 20% en 15% meðal
kvenna. MONICA (monitoring of trends and determinants
in cardiovascular diseases) rannsókn Hjartavemdar hefur
einnig leitt í Ijós svipaða fækkun kransæðatilfella á Islandi
frá 1980-1986 í aldurshópi 25-74 ára.
Reiknað var út meðalvægi forspárgildis þriggja helstu
áhættuþátta (kólesteról, reykingar og háþrýstingur)
þátttakenda 45-64 ára sem komu í fyrsta sinn í
hóprannsókn Hjartavemdar á tímabilinu 1967-1983.
Frá 1975 hefur heildarvægi þessara þriggja áhættuþátta
þátttakenda lækkað um 30%, allir þrír áhættuþættimir
hafa minnkað í vægi. Þannig hafa 95% mörkin fyrir
kólesteról miðaldra karla lækkað úr 8,5 mmol/1 í
um 7,8 mmol/1 og samtímis hefur áhætta efstu 5% á
kransæðasjúkdómi minnkað stórlega.
Þessar niðurstöður benda til þess að fækkun
kransæðatilfella og dauðsfalla eftir 1980 megi rekja
að talsverðu leyti til minnkandi vægis helstu þriggja
áhættuþáttanna. kólesteróls, reykinga og háþrýstings.
Áhrifa breytinga á áhættuþáttum virðist fyrst gæta
nokkrum ámm eftir breytinguna í minnkandi tíðni
kransæðatilfella.