Læknablaðið - 15.04.1991, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 127-30.
127
Ólöf Jónsdóttir 1), Egill Þ. Einarsson 2),
Siguröur Guömundsson 1,2) Haraldur Briem 1,2)
SMITANDI LIFRARBÓLGUR A OG B
GREINDAR Á RANNSÓKNADEILD
BORGARSPÍTALANS 1986-1989
OG TENGSL ÞEIRRA VIÐ FÍKNIEFNANEYSLU
ÚTDRÁTTUR
Almennar mælingar á mótefnum gegn
lifrarbólguveiru A og B og mótefnavaka
lifrarbólguveiru B hófust á rannsóknadeild
Borgarspítalans í ársbyrjun 1986. Til loka árs
1989 voru rannsökuð 3088 sýni (að meðaltali
772 sýni/ár). Á þessum fjórum árum reyndist
nýgengi lifrarbólgu A 4.9/100.000 íbúa á
ári og nýgengi lifrarbólgu B 5.2/100.000
íbúa á ári. Flestir þeirra, sem greindust með
lifrarbólgu A eða 28/49 (57%), höfðu smitast
erlendis og þar af höfðu 22 íslendingar smitast
í tengslum við utanlandsferðir eða 45% þeirra
sem greindust með sjúkdóminn. Hjá flestum
þeirra, sem greindust með lifrarbólgu B, var
ekki unnt að tengja smitun atferli en 12/52
(23%) reyndust hafa sögu um fíkniefnaneyslu
í æð og greindust 11 þeirra á árinu 1989. Á
árinu 1989 reyndust 9/15 (60%) þeirra, sem
greindust með lifrarbólguveiru A, hafa sögu
um fíkniefnaneyslu en á árunum áður fékkst
ekki fram saga um slíkt meðal þeirra sem
höfðu lifrarbólgu A. Af fjórum einstaklingum,
sem greindust með bæði lifrarbólgu A og
B, voru þrír fíkniefnaneytendur og einn
var ættleitt bam erlendis frá. Niðurstöður
þessarar rannsóknar leiða í ljós svipað nýgengi
lifrarbólgu A og B. Nýgengi þessara sjúkdóma
er mun hærra en skráð nýgengi smitandi
lifrarbólgu. Báðir þessir sjúkdómar breiðast
um þessar mundir út meðal fíkniefnaneytenda
og hefur lifrarbólga A greinst bæði meðal
þeirra sem sprauta sig og hinna sem ekki gera
það.
INNGANGUR
Smitandi lifrarbólga hefur gengið í faröldrum
Frá lyflækningadeild 1) og rannsóknadeild 2)
Borgarspítalans. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Haraldur Briem.
á íslandi á þessari öld allt til ársins 1953 (1).
Eftir það hafa skráð tilfelli af smitandi
lifrarbólgu verið fá á ári hverju. Þannig hefur
nýgengi skráðra sjúkdómstilfella minnkað
úr 87/100.000 íbúa á ári á fjórða áratugi
þessarar aldar niður í 1.2/100.000 íbúa á ári
í lok níunda áratugs aldarinnar (2,3). Talið
er að flest þessara sjúkdómstilfella megi
rekja til lifrarbólgu A (1,2,4). Kerfisbundnar
mótefnamælingar gegn lifrarbólguveim A
(anti-HAV IgM) og lifrarbólguveiru B (anti-
HBc), ásamt mótefnavaka hennar (HBsAg),
frá sjúklingum með grun um bráða smitandi
lifrarbólgu hófust hins vegar ekki hérlendis
fyrr en í ársbyrjun 1986. Rannsókn þessi er
byggð á mælingum mótefna og mótefnavaka
gegn lifrarbólguveirum A og B fyrstu
fjögur árin sem þær hafa verið stundaðar á
rannsóknadeild Borgarspítalans.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Frá 1. janúar 1986 til 31. desember 1989 voru
send samtals 3088 sýni (meðaltal: 772 sýni á
ári) til blóðvatnsrannsókna á rannsóknadeild
Borgarspítalans vegna gruns um smitandi
lifrarbólgu. Sýni bárust frá sjálfstætt starfandi
læknum, heilsugæslustöðvum og sjúkrahúsum
landsins enda var rannsóknadeildin eini
aðilinn hérlendis sem framkvæmdi slíkar
rannsóknir, ef grunur var um lifrarbólgu, fram
á mitt ár 1988. Notast var við anti-HAV IgM
mótefnamælingar til greiningar á lifrarbólgu
A og anti-HBc mótefnamælingar og HBsAg
til greiningar á lifrarbólgu B. ELISA tækni
var notuð við mælingarhar (Organon Teknika,
B.V., Boxtel, Holland).
Klínískra upplýsinga var leitað í
sjúkraskýrslum eða beint frá læknum. Ekki
tókst að afla upplýsinga um áhættuþætti hjá
11 einstaklingum með lifrarbólgu A og átta
með lifrarbólgu B.