Læknablaðið - 15.04.1991, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 131-4.
131
Bjarni A. Agnarsson, Kristrún R. Benediktsdóttir, Kristrún Olafsdóttir
GREINING MISMUNANDITEGUNDA
VÖRTUVEIRA Á ÍSLANDI.
Fylgni við forstigsbreytingar krabbameins
kynfærum
á
ÚTDRÁTTUR
Tilgangur rannsóknarinnar, sem hér verður
kynnt, var að kanna dreifingu og tíðni
vörtuveirusýkinga í íslenskum sjúklingum.
í því skyni voru athuguð öll sýni frá
leghálsi (cervix), leggöngum (vagina),
leggangnaopi (vulva) og getnaðarlim (penis)
sem bárust Rannsóknastofu Háskólans í
meinafræði til vefjagreiningar í janúar og
febrúar 1989. Rannsökuð voru 146 sýni með
blendingartækni (in-situ hybridization (ISH))
og notaðir DNA-þreifarar gegn vörtuveirum
(human papillomavirus, HPV) 6/11, 16/18
og 31/35/51. Hlutfall HPV-jákvæðra sýna,
þar sem vefjafræðileg teikn voru um slíka
sýkingu, var 30%. Sýni jákvæð fyrir HPV
6/11 voru yfirleitt ýmist án forstigsbreytinga
krabbameins eða með vægum breytingum
(CIN I) en sýni jákvæð fyrir HPV 16/18 eða
HPV 31/35/51 voru yfirleitt með alvarlegri
forstigsbreytingar (CIN II eða III). Þessar
niðurstöður benda í fyrsta lagi til þess að HPV
af tegundunum 6/11, 16/18 og 31/35/51 valdi
allar sýkingum hér á landi og í öðru lagi að
fylgni forstigsbreytinga krabbameins í leghálsi,
leggöngum og leggangnaopi við mismunandi
tegundir HPV virðist svipuð hér á landi og
lýst hefur verið annars staðar. Vonast er til
þess að rannsóknaraðferð þessi geti reynst
gagnleg við meðferð sjúklinga með HPV-
sýkingar.
INNGANGUR
Á undanfömum árum hefur miklum
upplýsingum verið safnað um tengsl
vörtuveiru (human papillomavirus,
HPV) og flöguþekjukrabbameins á ytri
kynfærum karla og kvenna. Algengt er
að frumubreytingar einkennandi fyrir
vörtuveirusýkingu (koilocytosis) sjáist samfara
Frá Rannsóknastofu Háskólans í meinafræöi, Reykjavík.
Fyrirspurnir, bréfaskipti: Bjarni A. Agnarsson.
forstigsbreytingum flöguþekjukrabbameins
(dysplasia, carcinoma in situ) og sýnt hefur
verið fram á vörtuveirur í slíkum meinum
svo og í fullgildu krabbameini bæði með
ónæmisfræðilegum og sameindalíffræðilegum
rannsóknaraðferðum (1). Vörtuveirur af
tegundunum HPV 6 og 11 sjást oftast í
góðkynja meinum, þ.e. vörtum (condyloma),
sem eru ýmist totumyndandi, flöt eða
innvaxin, en tegundimar HPV 16 og 18
sjást á hinn bóginn oftast þegar marktækar
forstigsbreytingar eða krabbamein er fyrir
hendi samfara vörtuveimsýkingu (2-5).
Einnig hefur verið sýnt fram á að framvinda
(progressio) þessara meina er mest ef um
HPV 16 eða 18 sýkingar er að ræða, en
minnst við sýkingar af völdum HPV 6 og
11 (6). Það er því hugsanlegt að vitneskja
um tegund vörtuveirusýkingar geti skipt
máli við mat á meðferð og horfum þessara
sjúklinga. Fleiri tegundir af HPV hafa einnig
fundist sem virðast skipta máli í tengslum við
breytingar af þessum toga. Þannig hafa einnig
fundist veirur meðal annars af tegundunum
HPV 31, 33, 35 og 51 í tengslum við bæði
forstigsbreytingar og krabbamein og sífellt
bætast fleiri í hópinn (1).
Ekki er hægt að rækta vörtuveirur og er
því ein handhægasta greiningaraðferðin
fyrir vörtuveirusýkingu blendingartækni
(in-situ hybridization (ISH)), en hún byggir
á rannsóknaraðferðum sameindalíffræðinnar.
Með þessari tækni er sértækum merktum
DNA-þreifumm (probes) beitt á vefjasneiðar
(7) og tengist þreifarinn tilsvarandi veim-
DNA í kjömum sýktra fmmna, ef um sýkingu
af völdum þeirrar tegundar vörtuveiru er að
ræða. Þannig má ekki aðeins sjá hvort um
vörtuveimsýkingu er að ræða og af hvaða
tegund, heldur einnig hvaða fmmur eru sýktar,
þar sem um vefræna rannsókn er að ræða.
Þessari rannsóknaraðferð var beitt í rannsókn
þeirri sem hér verður lýst.