Læknablaðið - 15.04.1991, Blaðsíða 49

LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 165-9.
165
Örn Bjarnason
NORRÆN SAMVINNA Á SVIÐI HEILBRIGÐIS-
OG FÉLAGSMÁLA MEÐ HLIÐSJÓN AF PÓLI-
TÍSKU BANDALAGI í EVRÓPU ÁÁRINU 1993
INNGANGUR
Samvinna á Norðurlöndunum á sviði
heilbrigðis- og félagsmála hefir lengi verið
við lýði og með ýmsu móti. Nú á dögum ber
hátt samvinnu ýmissa starfsstétta. Hvað lækna
varðar, sjást þessa greinileg merki á norrænum
ráðstefnum, sem sérgreinafélögin gangast
fyrir, í umfangsmikilli rannsóknastarfsemi
og upplýsingamiðlun, þar með talin útgáfa
tímarita (til dæmis Acta Scandinavica af
ýmsum toga) og svo Nordisk Medicin, sem
ég mun koma að síðar. Þá hafa norrænu
faglæknafélögin nána samvinnu sín á milli.
Má þar nefna samvinnu vegna sameiginlegs
vinnumarkaðar og að félögin hafa komið
sameiginlega fram gagnvart Alþjóðafélag
lækna.
Einn er sá þáttur þessa samstarfs, sem
mörgum er lítt kunnur, en það er samvinnan
á vegum Norðurlandaráðs og verða henni
því gerð nokkur skil hér á eftir. í greinarlok
verður síðan vikið lítillega að nýjustu þróun í
málefnum Evrópubandalagsins með hliðsjón af
pólitísku bandalagi 1993 og nauðsyn þess, að
efla sem mest norræna samvinnu, ef til þess
kemur, að við íslendingar gerumst aðilar að
því bandalagi.
NORRÆN SAMVINNUÁÆTLUN
Á árinu 1977 samþykkti Norræna
ráðherranefndin fyrstu samvinnuáætlunina á
sviði heilbrigðis- og félagsmála. Starfsemin
hefir aukist verulega og því var áætlunin
endurskoðuð árið 1982 og aftur árið 1988
(1). Áætlunin byggir á þeirri hugmynd,
að Norðurlöndin séu hvert öðru lík hvað
varðar þjóðfélagsgerð, gildismat þjóðanna sé
mjög svipað og mikilvægt sé að efla þessa
samkennd. Norræna velferðarstefnan feli í sér,
að við reynum að fá sem bezt samræmi milli
þess, sem við viljum ná fram á sviði félags-
og heilbrigðismála og þeirra úrræða, sem við
komum til með að ráða yfir í framtíðinni.
Ráðherranefndin hefir sett almennar
vinnureglur fyrir þetta samstarf, sem nær
einkum til sviða, þar sem úrræði hverrar
þjóðar fyrir sig eru mjög takmörkuð, þar
sem samvinnan getur gefið arð og gagnast á
öðrum sviðum einnig. Þetta á meðal annars
að nást með því að skiptast á upplýsingum
og reynslu, leysa sameiginleg verkefni,
skipta verkefnunum milli landanna og stunda
sameiginlegt rannsókna- og þróunarstarf.
HEILBRIGÐI ALLRA ÁRIÐ 2000
Hér erum við komin að því markmiði,
sem er grunnur þessa samstarfs, en það er
áætlun Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar um
»heilbrigði allra árið 2000« og meginreglur
Sameinuðu þjóðanna varðandi félagslega
þróun á næstu árum.
Tryggja þarf viðunandi lífskjör allra
samfélagshópa og í heilbrigðis- og
félagsþjónustu á að styðja einstaklingana
til þess að taka ákvarðanir um eigið líf og
lífshætti. Þetta felur þó að sjálfsögðu ekki
í sér, að ábyrgð færist frá samfélaginu til
einstaklingsins eða að staðlamir lækki. Þvert
á móti táknar þetta, að þjónustan eigi að
þróast þannig, að hún svari betur þörfum
íbúanna, innan þess ramma sem markaður er
af heilbrigðis- og félagsþróun í hverju landi.
Þetta felur í sér, að mikilvægt stefnumið er
að almenningur skynji tengslin milli einstakra
hluta þjónustukerfisins og að samsvörun sé
milli væntinga fólks og þess, sem fram er
boðið. Heilbrigðis- og félagskerfið á, auk
nauðsynlegrar meðhöndlunar og umönnunar,
að tryggja forvamir gegn sjúkdómum og að
fólk missi ekki vald á eigin lífsháttum.