Læknablaðið - 15.04.1991, Blaðsíða 52

168
LÆKNABLAÐIÐ
* Norrœna lyfjanefndin í Uppsölum (NLN)
vinnur að samræmingu lyfjalöggjafar,
upplýsingamiðlunar og stjómunar lyfjamála.
Þetta hefir leitt til mikils hagræðis og hafa
miklir fjármunir sparast á þennan hátt.
* Norrœna stofnunin fyrir prófun á efnum til
tannlækninga (NIOM) í Haslum. Verkefnin eru
stöðlun, prófun og rannsóknir, svo og söfnun
upplýsinga um efni, sem ætluð eru til nota í
tannlækningum. Markmiðið er, að búnaður,
tæki og efni svari ávallt til þeirra staðla, sem
settir eru.
* Norrœna nefndin um áfengis- og
fíkniefnarannsóknir (NAD) í Helsinkí.
Innan hennar er rekin umfangsmikil
rannsóknastarfsemi meðal annars á sviði
félagslæknisfræði og félagsgeðlæknisfræði.
Lögð er áherzla á rannsóknir, sem geta átt
þátt í að koma í veg fyrir fíkniefnaneyzlu og
þann skaða, sem af neyzlunni hlýzt. Sérstök
samstarfsnefnd, sem áður var minnst á, hefir
frá árinu 1985 borið ábyrgð á samnorrænum
aðgerðum á svíði fíkniefnamála.
SAMEIGINLEG MENNING -
SAMEIGINLEGT MÁL
I samvinnuáætluninni er gert ráð fyrir
að endurskoða stefnuna í heilbrigðis- og
félagsmálum á næstu árum. Ætlunin er að
komast að því, hvort markmiðið »heilbrigði
allra« og þær reglur, stofnanir og aðgerðir,
sem ætlað er að færa okkur nær þessu
markmiði, svari hvert til annars. Því verður
að samræma stefnuna í heilbrigðis- og
félagsmálum í hverju landi fyrir sig og á
Norðurlöndunum sameiginlega.
Nú hafa að auki bætzt við afleiðingar
hugsanlegrar inngöngu fjögurra Norðurlanda
í Evrópubandalagið, en Danir eru þegar þar
innan. Við nálgumst óðfluga árið 1993 og
verðum að fara að gera upp við okkur, hvort
við ætlum að sigla eigin sjó, að fara einskipa
inn með sérsamningum eða samskipa með
öðrum Norðurlöndum.
Takist okkur hið síðastnefnda, geta
Norðurlöndin komið fram sem sameinað
afl, er sækir styrk í sameiginlegt mál og
sameiginlega menningu.
SAMEIGINLEG MENNING
Hér á landi hefir lítið verið fjallað
um hugsanlega inngöngu Islands í
Evrópubandalagið, þegar frá eru taldar
bollaleggingar um það, hvort við þurfum
að veita útlendingum hlutdeild í fiskveiðum
við landið. Ástæðan er væntanlega sú, að til
þess að geta sagt eitthvað frumlegt í þessum
efnum, þurfa menn að vera ófreskir og geta
sagt fyrir um óorðna hluti. Það einasta sem
á er að byggja, er það, að á fundi í Dýflinni
á síðastliðnu vori, samþykkti leiðtogafundur
bandalagsins að stefna að pólitísku bandalagi
á árinu 1993. Að sjálfsögðu vitum við ekki
hvað felst í þessu pólitíska bandalagi, en
augljóst er, að aðildarríkin verða að gefa
eftir af fullveldi sínu og að við verðum háð
frjálsum markaðsöflum, eins og það var orðað
hér á norrænni heilbrigðisráðstefnu vorið 1990
(3).
Inn í þessa mynd kemur tilskipun
Evrópubandalagsins um frjálsar tryggingar,
sem gildi tók 1. júní 1990, en það opnar
erlendum tryggingum leið inn í þjóðlöndin.
Þetta hefir valdið nokkrum áhyggjum, en á
þetta má horfa frá eftirfarandi sjónarhomi:
Með því að staðfesta stofnskrá
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar hafa
ríkisstjómir tekið á sig ábyrgð á heilbrigði
þegnanna og þar með, að gera viðeigandi
heilbrigðis- og félagsráðstafanir (4). Þessa
viðurkenningu tel ég hluta af menningu okkar
og trúi því, að ekkert okkar vilji hverfa aftur
til hugmyndarinnar um sveitarómaga og
fátækrahjálp.
Svo lengi sem viðurkenndur er jafn réttur
til heilbrigðisþjónustu, skiptir næsta litlu
hvemig fjármögnunin er, hvort það er með
iðgjöldum að mestu, með beinum sköttum og
frjálsum tryggingum eða á einhvem annan
hátt, jafnvel með happdrætti. Eg er sammála
danska lækninum og heimspekingnum
Henrik R. Wulff, þegar hann heldur því
fram, »að á Norðurlöndunum sé opinbert
heilbrigðiskerfi byggt á samfélagssáttmála
og að einnig sé fyrir hendi skilmerkileg ósk
um gagnkvæma samheldni, til dæmis þegar
um sjúkdómsmeðferð er að ræða« (5). Hann
staðhæfir, að enginn stjómmálaflokkur sé
andvígur opinbera heilbrigðiskerfinu og að
menn »taki því sem sjálfgefnu, að mikilvægur
borgari og allsendis óþekktur einstaklingur
eigi að fá sama lyfið og að sams konar
aðgerð. verði gerð á þeim, séu þeir með