Læknablaðið - 15.10.1991, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 297-302.
297
Ragnar Danielsen
HJARTAÓMUN UM VÉLINDA
ÁGRIP
Hjartaómun um vélinda (transesophageal
echocardiography) var gerð hjá 35 sjúklingum
á aldrinum 19-76 ára á hjartarannsóknardeild
Haukeland háskólasjúkrahússins í Björgvin.
Samspil ábendinga fyrir rannsókninni var
oft flókið, en aðalábendingar voru grunur
um hjartaþelsbólgu, starfrænar truflanir á
gervilokum, lokugallar, ósæðarsjúkdómar,
og segaleit. Inniliggjandi sjúklingar voru 25
og hjá fimm þeirra var rannsókn gerð meðan
á hjartaaðgerð stóð, en 10 sjúklingar voru
utan spítala. Hjá 20 af 35 sjúklingum gaf
hjartaómun um vélinda sérhæfðari og gleggri
upplýsingar en hefðbundin hjartaómun. f 15
tilvikum leiddi skoðunin til frekari rannsóknar,
t.d. hjartaþræðingar eða breyttrar meðferðar.
Fylgikvillar voru fáir. Grein þessi lýsir
aðferðinni í aðalatriðum og skýrt verður nánar
frá helstu ábendingum hennar og árangri.
INNGANGUR
Hjartaómun er tækni er síðustu 10 árin hefur
gjörbylt rannsóknarmöguleikum á að meta
starfsemi hjartans óblóðugt. Venjulega er
hjartað ómað á hefðbundinn hátt gegnum
brjóstvegg (brjóstlæg hjartaómun). Undanfarin
ár hefur þó ný tækni er felst í því að óma
hjartað aftanfrá með ómbreyti (transducer)
staðsettum í vélinda verið notuð í vaxandi
mæli (hjartaómun um vélinda) (1,2).
Forstigi hjartaómunar um vélinda var fyrst
lýst af Frazin og félögum 1976. Þeir notuðu
M-tækni ómun til að fylgjast með samdrætti
og stærð vinstri slegils við aðgerðir, en
tilraunir þeirra vöktu litla athygli. Japanskir
vísindamenn þróuðu frumstæðan búnað
Frá hjartarannsóknardeild Haukeland háskólasjúkrahússins
í Björgvin. Höfundur starfar nú við hjartadeild
Landspítalans. Lykilorð: Hjartaómun um vélinda, aðferð,
ábendingar, árangur.
til tvívíddar hjartaómunar um vélinda árið
1977, en umbreyttu magaspeglunartæki
til hjartaómunar var fyrst lýst 1982 (1,2).
Ombreytirinn er þá staðsettur á enda
sérsmíðaðs tækis er í meginatriðum líkist
útbúnaði til magaspeglunar. Var slíkt
tæki í fyrstu notað til að fylgjast með
starfsemi vinstri slegils og lofti í hjarta
við áhættuaðgerðir (1). Lita-Doppler-ómun
bættist svo við 1987 og jók stórlega notagildi
aðferðarinnar, en nýrri tæknimöguleikar
hafa einnig komið fram á síðustu árum.
Hjartaómun um vélinda er í dag besta og
öruggasta tæknin til greiningar margra kvilla í
hjarta og ósæð (3-6).
í nóvember 1989 hlaut höfundur styrk
frá norska rannsóknaráðinu í hjarta- og
æðasjúkdómum til að kynna sér hjartaómun
um vélinda við Stanford læknaháskólann
í Kalifomíu. Grein þessi skýrir frá fyrstu
reynslu höfundar eftir að aðferðin var síðan
tekin í notkun á hjartarannsóknardeild
Haukeland háskólasjúkrahússins í Björgvin.
Aðferðinni verður lýst í aðalatriðum, skýrt
frá helstu ábendingum fyrir rannsókninni og
árangur rakinn.
SJÚKLINGAR OG AÐFERÐIR
Sjúklingaþýði. Hjartaómun um vélinda var
gerð hjá 35 sjúklingum (17 karlar) er vísað
var til slíkrar skoðunar vegna gruns um
sjúkdómsástand er betur mætti kanna með
þessari tækni. Sjúklingar voru á aldrinum 19
til 76 ára, en meðalaldur ± staðalfrávik var
58±13 ár. Inniliggjandi sjúklingar voru 25 og
hjá fimm þeirra var rannsóknin gerð meðan á
hjartaaðgerð stóð, en 10 sjúklingar voru utan
spítala. Einn sjúklingur, sem ekki er meðal
hinna 35 í rannsóknaruppgjöri, gat ekki kyngt
fullnægjandi og var hætt við skoðunina.