Læknablaðið - 15.10.1991, Blaðsíða 44

322
LÆKNABLAÐIÐ
UMRÆÐA
Talið er að í allt að þremur hverra hundrað
tilfella þvagrásarbólgu og ákveðinna
þarmasýkinga fylgi »aseptískar liðbólgur«
í kjölfarið, nokkrum vikum eða mánuðum
síðar (2). Þessar liðbólgur hafa verið
nefndar fylgigigt (arthritis reactiva). Vitað
er að um helmingur liðbólgna í kjölfar
þvagrásarbólgu er tengdur Chlamydia
trachomatis-sýkingum í þvagrás. Um
þriðjungur þessara sjúklinga hefur sígildan
Reiterssjúkdóm (2). Hegðan þessa sjúkdóms er
afar breytileg og sjúkdómsferlið ekki að fullu
skilið. Sjúkdómurinn er greinilega tengdur
ákveðnum vefjaflokkum en allt að 70%
Reiterssjúklinga eru HLA B-27 jákvæðir (1). í
heild er talið að rúmlega 2/3 þessara sjúklinga
geti búist við að verða einkennalausir innan
sex mánaða án langtímameðferðar (sérstaklega
HLA B-27 neikvæðir sjúklingar) (3).
Sjúkdómurinn byrjar mjög oft skyndilega og
getur valdið einkennum frá mörgum liðum,
ásamt festumeinum, einkennum frá húð,
slímhúð, augum og þvagrás. Talið er að um
15% sjúklinga hafi mjög virkan sjúkdóm,
liðeyðandi, sem skerði vinnugetu verulega og
kalli á umfangsmikla meðferð (4).
Um meðferð Reiterssjúkdóms ríkir nokkur
óvissa. Menn eru sammála um, að fyrsta
skrefið sé að útiloka og eyða mögulegri
sýkingu. Er þá yfirleitt átt við stutta meðferð,
talda í vikum, oft með tetrasýklíni. Skortur er
á samanburðarrannsóknum með gervilyfjum,
til athugunar á, hvort sýklalyfjameðferð
geti annað hvort komið í veg fyrir liðbólgur
eða haft áhrif á þyngd, útbreiðslu og
tímalengd einkenna (5). Einni opinni stýrðri
rannsókn var þó lokið í janúar 1988, þar
sem meðferðarlengd var fjórir mánuðir (6).
Var bati meðferðarhóps mun betri en búast
hefði mátt við án meðferðar. Þama var þó
um blandaðan hóp sjúklinga að ræða, með
fylgigigt af völdum ýmissa sýkinga, í þvagrás,
þörmum og víðar og því ekki sambærilegan
við þann hóp sem hér er lýst.
Aftursæ rannsókn, sem hér er reynd var
ýmsum annmörkum háð. Sýklagreininging
ónóg, þar sem klamýdíuræktanir hófust ekki
hér fyrr en 1981. Ekki var hægt að útiloka
nýsmit við endurvakningu sjúkdómseinkenna.
Þótt mökum flestra þeirra sjúklinga sem
langtímameðferð fengu hafi verið ráðlögð 7-14
daga tetrasýklín- eða erýþrómýsínmeðferð (7)
er engin vissa fyrir því, að þeim ráðleggingum
hafi alltaf verið fylgt. Engar ræktanir eru því
til staðfestingar. Engar öruggar upplýsingar
um kynsambönd þessa hóps eru fyrir hendi.
Allt þetta eykur möguleika á nýsmitun
einhverra í hópnum.
Tilgangur langtímameðferðar var að útrýma
sýkingu í þvagrás og blöðruhálskirtli og var
meðferð ekki hætt fyrr en talið var að það
hefði tekist. Lengst af var einkennaleysi,
eðlileg þreifing blöðruhálskirtils, ásamt <5
hvítum blóðkomum í smásjárreit við 400
falda stækkun við skoðun fyrsta morgunþvags
eða <10-15 hvít blóðkom í fyrsta þvagi eftir
nudd blöðruhálskirtils talið útiloka bólgu.
Vel má þó vera að þetta séu ekki nægjanlega
ströng skilmerki, enda þau á reiki (3), þar sem
þrír sjúklingar, sem uppfylltu þessi skilyrði
reyndust hafa bólgu í blöðruhálskirtli við
speglun. Því er mögulegt að meðferð í sumum
tilfellum hafi verið hætt of snemma og það átt
sinn þátt í endurvakningu einkenna. Astæðu
þess að ekki fengu allir langtímameðferð,
verður að rekja til þess vafa sem leikið hefur
á gagnsemi meðferðarinnar (8).
Virkustu lyf við klamydíusýkingu voru
talin vera erýþrómýsín og tetrasýklín,
en erýþrómýsín nær hærri þéttni í
blöðruhálskirtli. Því voru þau notuð til
upphafsmeðferðar. Þau tetrasýklínsambönd
sem þekktust á áttunda áratugnum svo og
erýþrómísín þolast ekki alltaf vel í langan
tíma. Því voru súlfalyf og síðar kotrimoxazól
valin til langtímagjafar, en þau verka einnig
á klamydíasýkingar, þótt þau séu hinum
síðri (9,10). Trímetóprím nær góðri þéttni í
blöðruhálskirtli.
Sé litið á niðurstöður hér að framan sést, að
hvað lengd sjúkdómseinkenna varðar, sleppur
þessi hópur vel. Einkenni í minna en sex
mánuði samfleytt höfðu 83% sjúklinga, miðað
við 71.7% (3). Af 27 sjúklingum sem hlutu
langtímameðferð eru 86% í þessum hópi, en
75% hinna átta sem stutta eða enga meðferð
fengu.
Hvað langtímaáhrif varðar, var erfitt að finna
samanburðarhóp. Helst væri hægt að bera
framangreindan hóp saman við rannsóknarhóp
Michet og samstarfsmanna, en sá hópur fékk
ekki langtímameðferð sýklalyfja (1). Þeir