Læknablaðið - 15.10.1991, Blaðsíða 38

316
LÆKNABLAÐIÐ
afritin til þjónustuhóps aldraðra þar sem
viðkomandi býr (í Reykjavík til matshóps).
Annist þjónustuhópur aldraðra matið,
varðveitir hann bæði grænu og bleiku afritin
ásamt fjórblöðungnum. Þeir sem vilja kynna
sér þessi eyðublöð nánar geta fengið þau hjá
heilbrigðisráðuneytinu.
Þegar þjónustuhópur aldraðra, eða matshópur
í Reykjavík, hefur lokið vistunarmati eða
þegar hópnum berast bleik afrit frá stofnunum,
skal færa nafn viðkomandi á vistunarskrá.
Arsfjórðungslega skal senda skrána til
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytisins.
Þegar einstaklingur vistast á stofnun er gula
afritið sent til baka til þjónustuhópsins,
svo að nafn viðkomandi sé máð af
vistunarskrá. Viststofnunin skal senda
frumrit til Tryggingastofnunar ríkisins með
komudagsetningu og nafni viststofnunar
og hefjast greiðslur til stofnunarinnar þar
með. Loks sendir Tryggingastofnun ríkisins
þessi gögn til varðveislu í Heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytinu, þar sem nefnd á
vegum ráðuneytisins mun annast eftirlit með
framkvæmd vistunarmatsins.
UMRÆÐA
Markmið mats á vistunarþörf aldraðra er
að ná samræmi á stofnunum hvar sem er á
landinu, og að vistun taki mið af þörfum
einstaklinganna. Þannig er reynt að leggja
hlutlægara og samræmdara mat á þörf
einstaklinganna en verið hefur, og fá einnig
hugmynd um umfang þeirra vandamála sem
við er að etja í samfélaginu á hverjum tíma.
Undirflokkar og stig voru samin af starfshópi
um vistunarmat og er reyndar um huglægt
mat hópsins að ræða en höfð hliðsjón af
erlendum öldrunarmatskvörðum (12-14). Að
ákveðnum reynslutíma liðnum er líklegt að
endurskoða þurfi bilið milli stiga og vægi
einstakra þátta í vistunarmatinu. Þetta má gera
með tölfræðilegum aðferðum. Einnig verður
mikilvægt að meta samræmi milli mismunandi
matsaðila og gildi matsins.
Vistunarmatið og úrvinnsla á gögnum þess
mun skilgreina biðlista viststofnana. Annars
vegar sést hversu margir vilja helst fara á
hverja stofnun og hinsvegar hverjir aðrir
gætu hugsað sér að fara á stofnunina sem
næst besta valkost. Biðlistinn endurspeglar
þannig óskir fólksins um þjónustu og aðstöðu.
Líklega mun fólk vistast með »mismikla
þörf« eftir því hverjar aðstæður eru á hinum
ýmsu stöðum landsins en heildarfjöldi rýma
og innbyrðis hlutfall þeirra í vemduðu
þjónustuhúsnæði og hjúkrunarrými er
breytilegt eftir landsvæðum. Vistunarmatið
mun þannig einnig lýsa þeim aðstæðum,
sem leiða til vistunar á hverjum stað.
Niðurstöðumar verður hins vegar að túlka og
skilja í víðara samfélagslegu samhengi.
Vistunarmatsferlið kemur í veg fyrir
tvítalningu á umsóknum og mun þannig
auðvelda áætlunargerð, t.d. um nýjar
framkvæmdir. Þar sem biðlistinn verður
skilgreindur eftir því hversu vistunarþörf
er brýn, ætti að gefast kostur á að sinna
neyðarástandi betur en hingað til. Komi í ljós
að ákveðnir hópar fólks verði útundan og
vandamál þeirra séu óleyst eða illleysanleg,
má grípa til ráðstafana til að leysa vandann
með reglugerðarbreytingu um vistun með
nýjum úrræðum og nýjum stofnunum.
Vistunarmatið tekur skýra afstöðu til
þess hvort einstaklingur skuli vistast í
þjónustuhúsnæði eða á hjúkrunardeild.
Skiptir þetta miklu máli fjárhagslega, þar sem
kostnaður á hjúkmnardeild er allt að þrefaldur
á við þjónustuhúsnæði. Þar sem vistunarmatið
er brotið niður í félagslega-, líkamlega-,
andlega- og fæmiþætti er einnig ljóst að
mjög umfangsmikil gagnasöfnun felst í
vistunarmatinu, sem gæti orðið grundvöllur að
rannsóknum í öldmnarfræðum. Þannig mætti
leita að áhættuþáttum fyrir vistun og síðar
úrræðum, sem draga kynnu úr vistunarþörf
í framtíðinni. Vistunarmatseyðublöðin með
meginþáttum og undirþáttum geta nýst sem
minnislisti fyrir þá sem annast aldraða.
Læknar geta hugleitt og kannað aðstæðar
skjólstæðinga sinna í ljósi þeirra þátta, sem
ráða vistun síðar. Með því að spurt er hvort
læknisfræðileg eða félagsleg úrræði hafi verið
reynd eru læknar hvattir til þess að reyna að
leysa þau vandamál, sem fyrir liggja, áður
en að leitað er eftir stofnanavist sem lausn
vandans.
Árangur af framkvæmd matsins er að
verulegu leyti háður því að þeir læknar
sem að matinu vinna kunni að meta þá
grunnhugmyndafræði sem að baki matsins
liggur. Til stofnanavistunar skal aðeins grípa
þegar aðrir valkostir hafa verið þrautreyndir