Læknablaðið - 15.10.1991, Blaðsíða 24

304
LÆKNABLAÐIÐ 1991; 77: 304-7.
Sólveig Benjamínsdóttir, Anna Birna Jensdóttir, Arsæll Jónsson
ALGENGI PVAGLEKA MEÐAL VISTFÓLKS
NOKKURRA ÖLDRUNARSTOFNANA í
REYKJAVÍK:
Framvinda þvagleka og tengsl við færni
ÚTDRÁTTUR
Rannsókn á algengi þvagleka var gerð á
sjúklingum og vistmönnum öldrunardeilda
Borgarspítalans og vistheimilum
tengdum þeim. Jafnframt var hreyfigeta,
sjálfsbjargargeta og skilvitund metin. Alls
voru 220 manns í rannsókninni, 173 konur
og 47 karlar. Algengi þvagleka reyndist
53% meðal kvenna og 51% meðal karla.
Þvagleki var áberandi tengdur skertri fæmi;
92% hreyfihamlaðasta fólksins var með
þvagleka og 82% þeirra sem höfðu langt
gengna heilabilun. Eftir sex mánuði var
hópurinn endurmetinn og höfðu þá 25 manns
látist. Lítil breyting hafði orðið á stjómun
þvagláta meðal eftirlifenda. Eftir ár höfðu 55
látist, þar af 37 úr hópnum með þvagleka og
reyndist sá munur tölfræðilega marktækur.
Þvagleki batnaði ekki hjá rannsóknarhópnum
og lífshorfur sjúklinga með þvagleka voru
marktækt skertar.
INNGANGUR
Á öldrunardeildum og hjúkrunar- og
vistheimilum fyrir aldraða erlendis er þvagleki
talinn vera algengt vandamál sem vegur þungt
í umönnun og meðferð (1-3).
Lítið er vitað um algengi þvagleka á
stofnunum fyrir aldraða á Islandi eða tengsl
við aldur, kyn og almennt heilsufar. Enn
minna hefur verið skráð um batahorfur
þvagleka og tengsl við lífslíkur.
Það var því rík ástæða til að kanna þessi atriði
nánar og aðstæður til upplýsingaöflunar þóttu
kjömar við öldrunardeildir, og hjúkrunar-
og vistheimili tengd Borgarspítalanum í
Reykjavík.
Frá öldrunarlækningadeild Borgarspítalans. Fyrirspurnir,
bréfaskipti: Ársæll Jónsson
SJÚKLINGAR OG AÐFERÐIR
í rannsókninni var allt vistfólk og sjúklingar
öldrunardeilda B-álmu Borgarspítalans og
stofnana fyrir aldraða tengdar spítalanum.
Þessar deildir eru; öldrunarlækningadeildir
í B-álmu, langlegudeild fyrir heilabilað fólk
á Hvítabandi, hjúkrunar- og vistheimili að
Droplaugarstöðum og vistheimilið að Seljahlíð
sem njóta læknisþjónustu frá B-álmu og
einnig langlegudeild E-63 á Heilsuvemdarstöð.
Samtals voru þetta 220 manns, 173 konur og
47 karlar.
Við skilgreiningu á þvagleka var notast við
staðal Alþjóðaþvaglekafélagsins (ICSCST)
sem er; »sjáanlegur og óviljandi missir þvags
sem veldur félagslegum og hreinlætislegum
vanda« (4). Þannig var þvagleki, sem
stóð í stuttan tíma, ekki talinn með. Þeir
einstaklingar sem höfðu þvaglegg í þvagrás
eða utan þvagrásar, voru meðtaldir, en alls
voru það þrír karlar. Þeir sem reglulega voru
settir á salerni og þannig komið í veg fyrir
þvagleka, voru einnig meðtaldir þrátt fyrir að
þannig héldust flestir að mestu leyti þurrir.
Á hverjum stað var upplýsingum safnað
af sama aðila (S.B.) með viðtölum við
viðkomandi hjúkrunarfræðinga, einstaklingana
sjálfa og úr sjúkraskýrslum. Þessar
upplýsingar voru því næst færðar inn á
tölvuforrit til frekari úrvinnslu.
Jafnframt því að kanna algengi þvagleka,
voru könnuð tengsl þvagleka við aldur, kyn,
hreyfigetu, sjálfsbjargargetu og skilvitund.
Sjálfsbjargargeta ræðst að mestu leyti af
hreyfigetu og skilvitund. Rétt þótti að nota
þessa skiptingu þar sem annars vegar er hluti
hópsins með góða sjálfsbjargargetu þrátt
fyrir lélega hreyfigetu og hins vegar aðrir
með lélega sjálfsbjargargetu, þrátt fyrir góða
hreyfigetu.