Læknablaðið - 15.08.1992, Blaðsíða 26

234
LÆKNABLAÐIÐ
en önnur læknisstörf, þannig að sérfræðingar
urðu að afla sér og sínum viðurværis með
því að gerast heimilislæknar og stunda alla
almenna læknisfræði.
Þetta hélst langt fram á sjöunda áratuginn
og minnist ég þess, að þegar að ég kom
heim frá framhaldsnámi í Svíþjóð og var
ráðinn aðstoðarlæknir við handlækningadeild
Landspítalans, var mér ráðlagt af þáverandi
yfirlækni að ná mér í sjúkrasamlagssjúklinga.
Æxlaðist svo til, að ég erfði heimilispraxís
Kristbjamar Tryggvasonar, sem þá var að
taka við yfirlæknis- og prófessorsstöðu í
barnalækningum við Landspítalann. Engum
fannst athugavert við það, að læknir nýkominn
frá skurðlækninganámi með lýtalækningar sem
undirgrein, tæki að sér stærsta bamapraxís
bæjarins.
AÐ STUNDA AÐEINS SÉRFRÆÐI SÍNA
Það kostaði all harða baráttu innan
læknasamtakanna og við heilbrigðisyfirvöld
að koma þeirri skipan á, að menn gætu lifað
á því að vera sérfræðingar, en ekki verður sú
saga rakin hér.
Síðan í lok heimsstyrjaldar hafa íslenskir
læknar leitað fanga um menntun, bæði
austanhafs og vestan og sérgreining hefur
þróast, nokkum veginn í takt við það sem er
og hefur verið annarsstaðar. A íslandi em nú
656 sérfræðingar í 44 sérgreinum, eða einn á
hverja 400 íbúa.
Ohætt er að fullyrða að styrkur íslenskrar
læknisfræði liggur annarsvegar í því, að
við eigum sérfræðinga í flestum greinum
læknisfræðinnar og svo því, að sérmenntun
hefur verið sótt tjl margra staða. En í hinni
miklu sérhæfingu felst einnig veikleiki. A
því hundrað þúsund ferkílómetra landssvæði,
sem heitir ísland, búa aðeins tvöhundmð
fimmtíu og níu þúsund sálir. Þjóðinni
hefur fjölgað á undanfömum árum, en þó
ekki svo, að mannfjölgunin nægi til að
veita öllum sérfræðingunum störf við sitt
hæfi og möguleika á að halda við þjálfun
sinni og þekkingu. Við vitum ekki, hvort
mannfjölgunin heldur áfram, en við höfum
reynslu af því að í illu árferði flýjum við land.
Ef við trúum því í alvöru, að lífsskilyrði og
lífskjör munu versna á komandi árum, er ekki
ólíklegt að dragi úr fólksfjölgun og jafnvel að
á bresti fólksflótti, án þess að til komi plágur
fyrri tíma, svo sem eldgos, hafís og harðir
vetur.
AÐ FINNA SÉRGREIN VIÐ HÆFI
Ungir læknar, sem leita sér menntunar
erlendis, reyna oftast að finna sérgrein, sem
enginn stundar í landinu, eða sérgrein þar sem
fáir sérfræðingar eru fyrir, án þess að skoða
þörfina. Þegar þeir svo koma sprenglærðir
heim að loknu námi og vilja taka til hendinni
komast þeir að raun um að verkefni eru svo
takmörkuð, að litlar líkur eru til að þau nægi
til að viðhalda harðsóttri þekkingu og afla
fæðis, klæðis og húsnæðis fyrir sig og sína.
Hingað til hefur flestum tekist að fá hlutastarf
við einhverja lækningastofnun og svo hafa
þeir opnað stofu. Hlutastörf á sjúkrastofnunum
eru illa launuð, og ekki gefur mikið í aðra
hönd að laða að sér sjúklinga í harðnandi
samkeppni, að minnsta kosti ekki í byrjun.
Því verður freistandi að seilast yfir mörkin til
skyldra sérgreina og læðast í bita og bita úr
annarra öskum, sem kannski eru ekki alltof
fullir. Þetta fyrirbæri er ekki sér íslenskt, það
þekkist víða og sérlega þar sem offramboð er
af læknum.
Enginn veit með vissu, hver þörfin er fyrir
sérfræðinga í einstökum þjóðfélögum.
Almennt má segja, að eftir því sem
þjóðfélagið er þróaðra og eftir því sem
velmegun er meiri, þeim mun meiri
verður eftirspumin eftir sérfræðingum og
sérfræðilæknishjálp. Þegar litið er yfir sviðið
hér á landi, er næsta ótrúlegt að svo margir
sérfræðingar, sem raun ber vitni, geti þrifist.
Þó eru teikn á lofti um að markaðurinn
sé að mettast að minnsta kosti í nokkmm
sérgreinum.
STRAUMHVÖRF Á NÝ?
Frá því Petsamofaramir komu til Islands 1940
má segja, að stöðug framþróun hafi verið
í íslenskri læknisfræði og við öll þáttaskil
hafi stefnt fram á leið. Islenskir læknar, sem
komið hafa heim frá sémámi, hafa nær allir
fengið starf. En nú hafa skipast veður í lofti.
í fyrsta skipti í sögu íslenskrar læknisfræði
er farið að segja læknum upp störfum á
sjúkrastofnunum og allt útlit er fyrir að
sjúkrastofnunum á Reykjavíkursvæðinu muni
fækka, en sú fækkun hlýtur að leiða af sér
fækkun stöðugilda, hvað sem hvatamenn
hennar láta í veðri vaka.