Læknablaðið - 15.04.1993, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ 1993; 79: 135-40
135
Stefán Hreiðarsson '), Jóhann Heiðar Jóhannsson * 2), Matthías Kjeld 3)
ALFA-FETÓPRÓTÍN í SERMI ÞUNGAÐRA
KVENNA OG TENGSL ÞESS VIÐ
LITNINGAGALLA (ÞRÍSTÆÐU 21) HJÁ
FÓSTRI
ÁGRIP
Fjölmargar greinar hafa birst á undanförnum
árum, sem sýna tengsl milli lágra AFP gilda
í sermi þungaðrar konu og litningagalla hjá
fóstri. Til að kanna þessi tengsl hjá íslenskum
konum og til að finna viðmiðunargildi
fyrir rannsóknaraðferð Rannsóknadeildar
Landspítalans voru athuguð s-AFP gildi
hjá 1309 konum, sem höfðu gengist undir
legástungur árin 1982 til 1986. Af þeim
reyndust 763 konur hafa s-AFP gildi undir
viðmiðunarmörkum og fannst þrístæða 21
hjá 10 þeirra eða 1,3%; 546 konur voru
með s-AFP ofar viðmiðunarmörkum og
fannst þrístæða 21 hjá einni þeirra eða
0,2%. Með skimun á s-AFP gildum hjá
þunguðum konum undir 35 ára aldri má bæta
verulega leit að litningagöllum í meðgöngu.
Rannsóknir erlendis frá benda til þess að
ineð því að mæla einnig hCG og estríól megi
auka verulega árangur þessarar skimunar.
Lagt er til, að slík skimun verði tekin upp í
mæðravernd á Islandi.
INNGANGUR
Alfa-fetóprótín (AFP) er prótín, sem við
eðlilegar aðstæður myndast eingöngu í
fósturlífi. Það er eitt af plasmaprótínum
fóstursins og er framleitt í nestispoka, lifur
og meltingarfærum. Þéttni þess í fósturblóði
nær hámarki við 14 vikna meðgöngu og
lækkar síðan. Eftir fæðingu má finna það í
blóði barnsins, en það er oftast horfið við
tveggja ára aldur. Hlutverk AFP er ekki
fyllilega þekkt, en hugsanlegt, að það hafi
Frá 'jgöngudeild Kvennadeildar Landspítalans,
2)litningarannsóknadeild Rannsóknastofu Háskólans
við Barónsstig, 3)Rannsóknadeild Landspítalans í
meinefnafræði. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Stefán Hreiðarsson,
Greiningar- og ráðgjafarstöð ríkisins, Digranesvegi 5, 200
Kópavogi.
Afsökunarbeiðni
Við birtingu þessarar greinar t síðast tbl.
Læknablaðsins (Læknablaðið 1993; 79:
115-20) urðu þau hrapallegu mistök í
prentsmiðju að íslensku stafirnir Ðð, Þþ
og Ý féllu út. Vegna þessa varð greinin
ólæsileg. Höfundar og lesendur eru
beðnir afsökunar um leið og greinin
er endurbirt.
áhrif á aðlögun ónæmiskerfis móðurinnar að
þunguninni (1).
Á meðgöngutíma finnst AFP bæði í legvatni
og sermi þungaðra kvenna. I legvatnið kemst
það við eðlilegar aðstæður með fósturþvagi.
Þéttni AFP í legvatni nær hámarki við 15
vikna meðgöngu, en minnkar síðan jafnt og
þétt fram að fæðingu. Þéttni AFP í sermi
móður fylgir hins vegar vexti fóstursins. Það
er lágt í byrjun meðgöngu, finnst í nokkrum
mæli upp úr 12. viku og hækkar eftir því, sem
líður á meðgönguna (1,2).
Hækkuðum AFP gildum í legvatni var fyrst
lýst 1972 við klofinn hrygg og heilaleysi
hjá fóstri (3,4), og ári síðar var einnig sýnt
fram á verulega hækkun þess í sermi mæðra,
sem gengu með fóstur með þessa galla (2,5).
Mælingar á AFP í sermi þungaðra kvenna
hafa verið notaðar til leitar að þessum göllum,
bæði hjá áhættuhópum og sem skimpróf (6).
Hækkuðum AFP gildum hefur einnig verið
lýst við ýmsa aðra fæðingargalla (tafla I) og
við fjölburameðgöngur (1,2).
Tengsl á milli lágra AFP gilda í sermi móður
og ákveðinna litningagalla hjá fóstri, fyrst