Læknablaðið - 15.04.1993, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ
143
Tafla II. Líkur á virkri lyfjameðferð án undanfarcuidi
rœktunar miðað við sýklalyfjanœmi og áœtlaða tt'ðni
bakteríuslofna1).
Lyf %
Penisillín ..................................... 46
Amoxýsillín .................................... 78
Amox-klavúlansýra............................... 93
Trímetóprím/súlfa............................... 63
1) Áætluö tíðni: S. pneumoniae 45%, H. influenzae 35%, M.
catarrhalis 9%, S. aureus 5% og S. pyogenes 6%.
orsökin og H. influenzae næst í röðinni (sjá
síðar og neðanmálsgrein við töflu II).
Rétt er að árétta að þeir H. influenzae stofnar,
sem valda eyrnabólgum eru yfirleitt ekki
af hjúpgerð b og eru jafn algengir í öllum
aldurshópum (24,27). Sýkingum af völdum H.
influenzae með hjúpgerð b fækkar rneð aldri
og eru þær sjaldgæfar eftir þriggja ára aldur.
Þær eru nú orðnar enn fátíðari en áður, eftir
að bólusetning hófst með bóluefni gegn H.
influenzae af hjúpgerð b árið 1989.
Á síðastliðnum árum hefur þáttur bakteríunnar
Moraxella (Branhamella) catarrhalis orðið
ljósari í öndunarfærasýkingum. Áður var hún
talin meinlaus baktería, sem ekki orsakaði
sýkingar, en nú er vitað að hún veldur oft
eyrnabólgum og skútabólgum (28,29). Þessi
baktería myndar oftast /3-laktamasa (um 80-
90% íslenskra stofna) (25). Svo virðist sem
hún sé algengari í þeim einstaklingum sem
fengið hafa endurteknar eyrnabólgur og þess
vegna endurtekna sýklalyfjakúra (15).
SÝKLALYFJANÆMI
Mynd 1 gefur gróft yfirlit yfir sýklalyfjanæmi
þeirra sýkla sem oftast valda miðeyrnabólgum.
Athygli er vakin á því að ekkert lyf hefur
nteira en 95% líkur á að verka vel á
pneumókokka. Penisillín ónæmi hjá íslenskum
S. pneumoniae er nú komið í um 15%
hjá stofnum sem greinast á sýkladeildum
Landspítalans og Borgarspítalans, 70-
80% þeirra eru fjölónæmir (ónæmir fyrir
penisillínlyfjum, erýþrómýsíni, klindamýsíni,
tetrasýklíni, klóramfeníkóli, trímetóprími
og súlfa). Onæmum stofnum fer fjölgandi
(30,31). Eins og getið var um í byrjun, er
penisillín mikið notað í Skandinavíu sem
meðferð við eyrnabólgum. Þessi venja byggir
meðal annars á sænskum rannsóknum þar sem
sýnt var fram á að ef penisillín var gefið í
stórum skömmtum, náðist nægjanlegur styrkur
Penlsillín V/G Ampisillín/Amoxýsillín Amoxýillín+klavúlansýra 1. kynslóð kefalóspórina ! Kefúroxím c ‘w •>» E •o -Q. LU Sulfónamíðar Trímetóprím
S. pneumoniae
H. influenzae M. catarrhalis Strept. pyogenes Staph. aureus 1 ■
Fj. stotna
næmir (%)
Mynd 1. Sýklalyfjanœmi (Imndraðsliluti stofna með
fullt nœmi) helstu baklería, sem valda eymabólgum.
Upplýsingarnar eru fengnar úr gögnum sýklafrœðideildar
Landspítalans frá árunum 1989-92. (Karl G. Krislinsson)
>95%

60-95%
5-60%
□
<5%
í miðeyra til að drepa H. inflttenzae (32-34).
Vegna þess hve frásog fenoxýmetýlpenisillíns
er einstaklingsbundið og oft lélegt (60%)
(35) telja aðrir að það nái ekki nógu
góðum styrk í miðeyra og mæla því með
amoxýsillíni, sem frásogast mun betur (89%)
en fenoxýmetýlpenisillín (35) og hefur betri
verkun á H. influenzae (4,11).
Á íslandi telja margir læknar (munnlegar
upplýsingar) að penisillín verki ekki eins vel
á Islandi og það gerir í Svíþjóð, auk þess sem
það virðist erfiðara að koma penisillín mixtúru
ofan í börn hér á landi en erlendis (36).
Nýleg athugun bendir til þess að íslenskir
H. influenzae stofnar séu ekki nægjanlega
næmir fyrir penisillíni, sé það gefið um
munn (37). Lágmarksheftistyrkur (LHS95,
minimum inhibitory concentration) fyrir
penisillíni í sænsku bakteríustofnunum var
I, 2 mg/1, en 8,0 mg/1 í íslensku stofnunum.
Sambærilegar tölur fyrir ampisillín voru
0,30 í Svíþjóð og 1,0 á íslandi (37). Um
12% H. influenzae stofna sem ræktast á
sýklafræðideild Landspítalans mynda
/?-laktamasa (25), en um 8% í Svíþjóð (38) og
9% í Bretlandi (39).
MEÐFERÐ
Markmið meðferðar er einkum að bæta
líðan, vernda heyrn, koma í veg fyrir bráða
fylgikvilla (40), endurteknar sýkingar og