Læknablaðið - 15.04.1993, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ 1993; 79: 141-50
141
Jóhann Ág. Sigurösson1), Þröstur Laxdal2), Karl G. Kristinsson3), Atli Dagbjartsson4),
Þórólfur Guönason4), Ólafur Stefánsson5), Friörik Guðbrandsson6), Matthías
Halldórsson7), Haraldur Briem8)
BRÁÐ MIÐEYRNABÓLGA
INNGANGUR
Sýkingar í efri öndunarvegum eru algengar
hér á landi (1,2), sem erlendis (3-5). Vitað er
að bráðar miðeyrnabólgur koma oft í kjölfar
slíkra sýkinga (6,7) og faraldsfræðilegar
rannsóknir sýna að yfir 60% barna hafa fengið
bráða miðeyrnabólgu einu sinni eða oftar
við tveggja ára aldur (2,8,9). Læknar hér
á landi meðhöndla bráða miðeyrnabólgu á
mismunandi hátt og svo virðist sem lyfjaval
ákvarðist að einhverju leyti af því hvar þeir
fá menntun sína (10). I Bandaríkjunum er
hefð fyrir því að meðhöndla eyrnabólgu með
breiðvirku sýklalyfi (3,11), en í Sviþjóð,
Danmörku og Finnlandi er að jafnaði gefið
fenoxýmetýlpenisillín (5,12,13). í Hollandi
eru hins vegar aðeins rúm 30% tilfella
meðhöndluð með sýklalyfjum (14). í þessum
löndum hafa ráðleggingar um meðferð verið
studdar rannsóknum og reynslu undanfarinna
ára.
Hér á landi skortir enn haldgóðar upplýsingar
um tíðni og næmi helstu orsakavalda
eyrnabólgu, en nýlegar athuganir gefa þó
vísbendingu um þá helstu (15). Enda þótt
ekki sé hægt að gefa algildar læknisfræðilegar
ráðleggingar um greiningu og meðferð við
eyrnabólgu þykir æskilegt að samræma sem
mest læknisfræðilegar ákvarðanir þar að
lútandi hér á landi. Slík samræming getur
stuðlað að samhæfðari kennslu læknanema,
auðveldari samskiptum lækna úr mismunandi
sérgreinum, einfaldari fræðslu til sjúklinga
og betri áætlanagerð varðandi lyfjanotkun og
kostnað.
Að frumkvæði landlæknisembættisins
var í mars 1991 haldið þing um efri
Frá ') Heimilislæknisfræöi H.Í., 2) barnadeild
Landakotsspítala, 3) sýklafræðideild Landspítalans, 4)
Barnaspítala Hringsins Landspítala, 5) Heilsugæslustöðinni
Egilsstöðum, 6) HNE-deild Borgarspítalans, 7)
landlæknisembættinu, B) lyfjadeild Borgarspitalans.
Bréfaskipti og fyrirspurnir: Jóhann Ág. Sigurðsson,
Heimilislæknisfræði HÍ, Sigtúni 1, 105 Reykjavík.
öndunarfærasýkingar með þátttöku
sérfróðra aðila úr hinum ýmsu sérgreinum
læknisfræðinnar. Höfundar þessarar greinar
tóku að sér að leggja mat á þær rannsóknir
sem fjalla um bráða miðeyrnabólgu og reynslu
lækna hér á landi og freista þess að túlka þær
miðað við íslenskar aðstæður. Sérstök áhersla
var lögð á að safna saman og leggja mat á
íslenskar rannsóknir bæði birtar og óbirtar.
SKILGREININGAR
Sýking í miðeyra er stundum flokkuð nánar,
en þá er líklega oftar um að ræða mismunandi
stig sama sjúkdóms (16). í eftirfarandi
umfjöllun er bráð miðeyrnabólga (otitis media
acuta) ekki sundurliðuð nánar, en vísað til
textabóka (13) og nýlegrar greinar í þessu
blaði (15). Vökvasöfnun í miðeyra er oft
fylgikvilli eyrnabólgu og því rætt um það
ástand í framhaldi af bráðri miðeyrnabólgu.
GREINING
Auk dæmigerðra lýsinga í kennslubókum
á einkennum og greiningu bráðrar
miðeymabólgu, viljum við leggja áherslu á
eftirtalin atriði:
- Allt að 50% yngstu barnanna með bráða
eyrnabólgu geta verið hitalaus við greiningu
og einnig virst vera verkjalaus (3,17).
- Sum börn með bráða miðeymabólgu hafa
fyrst og fremst einkenni frá meltingarvegi,
svo sem uppköst og/eða niðurgang (18).
- Við eyrnaspeglun á stofu er mælt með
eyrnaspeglunartæki með 3,5 volta halogen
peru (fasttengdu rafmagni eða hleðslutæki).
Eyrnaspeglunartæki með rafhlöðum gefur
ekki jafngóða birtu og ætti því eingöngu að
notast við slíkt í vitjunum eða þar sem öðru
verður ekki við komið (3). Mælt er með
áföstum gúmmíbelg við tækið til að meta
hreyfanleika hljóðhimnunnar með loftblæstri
(pneumatoscope). Þrýstingsmæling getur
komið að gagni við mat á vökva í miðeyra.
Eymasmásjá bætir greiningaraðstöðu,