Læknablaðið - 15.04.1993, Blaðsíða 29

LÆKNABLAÐIÐ 1993; 79: 157-61
157
Robert Kaatee1), Þórólfur Guðnason2), Ásmundur Brekkan1)
GAGNSEMI RÖNTGENMYNDATÖKU VIÐ MAT
Á SKÚTABÓLGU HJÁ UNGUM BÖRNUM
ÁGRIP
Alveg fram á síðustu ár hefur víða ríkt nokkur
vafi á gagnsemi venjulegra röntgenmynda til
greiningar skútabólgu hjá ungum börnum. Af
þeim sökum meðal annars hefur skútabólga
oft verið van- eða undirgreind hjá þeim
aldurshópi.
Gerð var framskyggn samanburðarskoðun á
niðurstöðum röntgengreiningar og klínísks
mats til þess að meta notagildi hinna ýmsu
mynda sem teknar eru til röntgengreiningar á
skútabólgu hjá litlum börnum. Tilgangurinn
var að meta hvort sleppa mætti einhverri
hinna þriggja hefðbundnu mynda; með
Waters-stefnu, Caldwell-stefnu eða beinni
hliðarmynd, án þess að rýra greiningargildi
rannsóknarinnar um of.
í fyrstu lotu voru 70 börn yngri en sex ára
röntgenmynduð. Þrjátíu og fjögur þeirra
komu í endurtekna röntgenmynd. Niðurstöður
röntgenrannsóknanna voru bornar saman við
klínískt ástand.
Hjá 59 bömum röntgengreindust einkenni
um sjúklegar breytingar í skútum. I öllum
tilvikum voru afbrigðilegar breytingar í
kjálkabeinsholum.
Myndir teknar með Waters-stefnu reyndust
áreiðanlegastar í greiningu sjúklegra breytinga
í skútum. I eftirrannsókninni var fullt
samræmi milli röntgenmyndar og klínísks
ástands í 91% tilfella.
Alyktun:
1. Röntgenmyndataka er áreiðanleg og
verðmæt stuðningsrannsókn við greiningu
skútabólgu hjá þessum aldurshópi.
2. 1 langflestum tilvikum nægir ein mynd,
tekin með Waters-stefnu, til greiningar.
Frá 1)Röntgen- og myndgreiningardeild Landspítala,
2)Barnaspítala Hringsins. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Robert
Kaatee, Röntgen- og myndgreiningardeild, Landspítalanum,
101 Reykjavik
INNGANGUR
Röntgenmyndataka hefur löngum verið
viðurkennd rannsóknaraðferð við greiningu
bólgu í skútum nefsins, sinusitis. Undir
eðlilegum kringumstæðum eru skútar nefsins,
kinnkjálkaholur, sáldbeinsholur, ennisholur og
fleygbeinsholur (sinus maxillares, ethmoidales,
frontales og sphenoidales), loftfylltir og
auðvelt er að greina þéttingar, hvort heldur
er vegna vökva eða slímhúðarbólgu.
Alveg fram á síðustu ár hefur hins vegar
víða ríkt nokkur vafi á gagnsemi venjulegra
röntgenmynda til greiningar skútabólgu hjá
ungum bömum. Skútabólga hefur, meðal
annars af þeim sökum, oft verið van- eða
undirgreind hjá þeim aldurshópi og hefur
það leitt til óæskilegra tafa á meðferð
sjúkdómsins. Afbrigðilegar röntgenmyndir af
nefskútum hjá ungum bömum hafa oft þótt
fremur óáreiðanlegur mælikvarði á bráða
skútabólgu, bæði vegna erfiðleika við sjálfa
myndgerðina, svo og vegna þess að erfitt getur
reynst að túlka breytingar, bæði af tæknilegum
sökum og vegna mismunandi þroska skútanna
G-3).
Rannsókn sú, er hér greinir frá, var gerð í
þeim tilgangi að athuga hvort finna mætti
eitthvert samband milli upplýsingainnihalds
röntgenmynda, teknum undir mismunandi
hornum (projectio), og klínískra einkenna.
Með öðmm orðum átti að reyna að ganga
úr skugga um, hvaða myndatökuhorn væm
líkleg til að vera öruggustu heimildir um
afbrigðilegar, sjúklegar breytingar í nefskútum
hjá ungum börnum.
Ákveðið var að meta svömn við meðferð með
því að taka eftirlitsmynd af þeim afholum sem
voru afbrigðileg á fyrstu röntgenmynd.
Þá yrðu upplýsingar síðari myndanna einnig
bornar saman við klínískt ástand sjúklings að
lokinni meðferð.