Læknablaðið - 15.04.1993, Blaðsíða 6

136
LÆKNABLAÐIÐ
Tafla I. Afbrigði í meðgöngu, sem liafa verið tengd
ha’kkun á AFP í sermi móður.
Mengis- og mænuhaull (meningomyelocele)
Heilaleysi (anencephalus)
Heilahaull (encephalocele)
Meðfædd nýrungaheilkenni (nephrosis congenita)
Naflahaull (omphalocele)
Magaglufa (gastroschisis)
Vélindalokun (atresia oesophagi)
Skeifugarnarlokun (atresia duodeni)
Vessabelgur á hálsi (hygroma colli)
Fleirburar
Tafla II. Núverandi áhendingar fyrir litningarannsókn á
fósturfrumum á Islandi.
Móðir 35 ára eða eldri við væntanlega fæðingu.
Faðir 55 ára eða eldri við væntanlega fæðingu.
Annað foreldri arfberi litningagalla.
Fyrra barn með litningagalla.
Móðir arfberi kynbundins erfðagalla.
Tafla III. S-AFP gildi (MAM), sem svara til meðaláhœttu
35 ára gamallar konu Jyrir Þ-21 samkvœmt niðurstöðum
Cuckle et al (14).
Aldur konu við fæðingu. MAM samsvarar áhættu um þaö bil 1/350
28 ára og yngri 0,40
29 0,42
30 0,45
31 0,49
32 0,54
33 0,61
34 0,69
35 0,79
36 0,92
37 1,08
38 1,28
39 1,54
40 1,85
41 2,26
og fremst þrístæðu 21, uppgötvuðust fyrst
árið 1984 (7), og hafa þau verið staðfest í
allmörgum rannsóknum (8-11). A grundvelli
þessa er lágt s-AFP gildi nú víða notað sem
ábending fyrir legástungu til rannsóknar á
litningagerð fósturs. Hafa birst töflur, þar sem
líkur á að finna litningagalla eru metnar á
grundvelli mismunandi AFP gilda og aldurs
móður (12-14).
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
þéttni AFP í sermi þungaðra íslenskra
kvenna í 15.-19. viku meðgöngu og reikna
miðgildi við mismunandi meðgöngulengdir
fyrir rannsóknaraðferð Rannsóknadeildar
Landspítalans. Ennfremur voru könnuð
tengsl AFP gilda og þrístæðu 21 hjá fóstri
og reynt að meta hver yrðu áhrif þess hér
á landi, ef mælingar á s-AFP yrðu notaðar
sem ábendingar fyrir legástungum til viðbótar
núverandi ábendingum (tafla II).
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
AFP hefur verið mælt í sermi nær allra
kvenna, sem hafa gengist undir legástungu á
Kvennadeild Landspítalans frá árinu 1982.
Farið var yfir niðurstöður þessara mælinga
fram til ársloka 1986.
Alls voru 1309 konur í rannsóknarhópnum
eftir að þær konur höfðu verið undanskildar,
þar sem ófullnægjandi upplýsingar voru um
meðgöngulengd. Af þeim komu 1096 til
ástungu vegna aldurs, það er voru 35 ára
eða eldri við væntanlega fæðingu, en 213
kvennanna voru á aldrinum 28-34 ára við
væntanlega fæðingu og komu til ástungu
af öðrum ástæðum. Meðgöngulengd var á
bilinu 15-19 vikur og hafði verið staðfest með
ómskoðun í öllum tilfellum. Hjá nokkrum
konum hafði s-AFP verið mælt tvisvar
með einnar viku millibili og voru s-AFP
mælingarnar því samtals 1392.
Blóðtaka fór fram um leið og konurnar komu
til legástungu. Um 10 ml af blóði voru teknir
úr bláæð á framhandlegg sitjandi móður.
Blóðsýnið var látið standa við stofuhita í
40-50 mínútur til að kekkjast. Það var síðan
skilið og sermi tekið frá. Sermið var fryst, uns
mælingar voru gerðar tveimur til fimm dögum
síðar.
Mælingar á AFP í sermi voru gerðar með
mótefnageislamælingu (radioimmunoassay).
Öll sýnin voru mæld tvisvar og meðaltal
mælinganna notað. Prófefni (reagents)
voru fengin frá Amersham í Bretlandi.
Samkvæmt upplýsingum framleiðanda er
markvísi (precision) mæliaðferðarinnar
milli mælinga 5% (coefficient of variation)
og lágmarksmæligeta (detection limits)
aðferðarinnar um 2 ng/ml.
Meðgöngulengd, aldur við væntanlega
fæðingu og s-AFP gildi voru skráð fyrir
hverja konu úr rannsóknarhópnum. Miðgildi
(median) AFP mælinganna fyrir hverja
meðgöngulengd voru fundin, en það er
viðtekið í flestum erlendum rannsóknum