Læknablaðið - 15.04.1993, Blaðsíða 37

LÆKNABLAÐIÐ
165
skýrir Jónas Jónassen landlæknir frá því að
hann hafi sjálfur framkvæmt 22 krufningar
á sullaveikisjúklingum, sem látist höfðu
í hans umsjá. Einnig hafði hann safnað
upplýsingum varðandi 28 krufningar á
sullaveikisjúklingum, sem látist höfðu í umsjá
ýmissa héraðslækna og þeir sent skýrslur um
til heilbrigðisstjórnarinnar í Kaupmannahöfn
(tafla I). Ekki er notkun smásjár nefnd í
ritgerðinni.
Schierbeck mun hafa komið með fyrstu
smásjána, sem notuð var hér við almennar
lækningarannsóknir, en hann gegndi embætti
landlæknis á árunum 1883 - 1895 (13). Áður
hafði Willard Fiske gefið Lærða skólanum
í Reykjavík smásjá sem Benedikt Gröndal
notaði við náttúrufræðirannsóknir sínar um
tíma (14).
I hinni merku ritgerð sinni Yfirlit yfir sögu
sullaveikinnar á Islandi er birtist sem
fylgirit við Árbók Háskólans 1913, segir
Guðmundur Magnússon frá ofangreindri
tilraun þeirra Krabbe og Finsen og komst
að þeirri niðurstöðu að »Með þessu móti
hafði þá Krabhe og Finsen tekist að sanna
að bandormshausar í mannasullum verða að
taenia ecchinococcus í hundum« eins og hann
orðar það í ritgerðinni (15).
Prófessor Guðmundur Magnússon mun vera sá
íslenskra skurðlækna sem skorið hefur flesta
íslenska sullaveikisjúklinga. I neðanmálsgrein
í ritgerð sinni frá 1913 segir Guðmundur
»Þeir Krabbe (og Finsen) vissu ekki annað en
þetta vœri í fyrsta sinn sem þess konar tilraun
hefði heppnast. Síðar kom í Ijós að Naunyn
í Berlín hafði fyrr á sama árinu gert sams
konar tilraun og heppnast.«. Tilraun þeirra
Krabbe og Finsen vakti mikla athygli erlendis.
Vilmundur Jónsson landlæknir vildi ekki una
þessari niðurstöðu Guðmundar Magnússonar
og tók sér fyrir hendur að rannsaka allt þetta
sullaveikirannsóknamál frá rótum. Birti hann
viðamikla og ítarlega grein um athuganir sínar
í 128. árgangi Skímis, 1954 (16). Kemst
hann að þeirri endanlegu niðurstöðu að
»Víst má telja að enginn hefði tekið mark
á niðurstöðu þessarar tilraunar öðru vísi
en sem vísbendingu ...«. Þessi ritgerð var
endurprentuð í ritgerðasafninu Lækningar og
saga I, sem kom út 1969.
Níels Dungal tekur undir skoðun Vilmundar í
ritgerð sinni Eradication of Hydatid Disease
Tafla I. Úr doktorsrilgerð Jónasar Jónassen. »28
Sektioner, forelagne af andre islandske lœger«.
Læknir Ár
1ste Sektion Beldring 1837
2den ” Kofoed 1842
3de ” Kofoed 1842
4de ” Hjalmarson 1847
5te ” Sk. Thorarensen 1847
6te ” Schleisner 1847
7de ” Schleisner 1847
8de Weywadt 1847
9de Thorsteinsson 1849
10de ” Skaptason 1849
11 te ” Skaptason 1850
12te ” Davidsen 1852
13de ” Hjalmarson 1856
14de ” Hjalmarson 1856
15de Finsen 1857
16de Finsen 1859
17de ” Finsen 1864
18de Finsen 1865
19de ” Skaptason 1864
20de Skaptason 1864
21 de ” Th. Jónsson 1866
22de ” Th. Jónsson 1867
23de ” H. Jónsson 1867
24de ” Th. Jónsson 1868
25de Th. Jónsson 1870
26de Finsen 1858
27de ” Finsen 1860
28de ” Th. Jónsson 1874
in Iceland og segir »Scientific control was
imperfect in those experiments which were
performed in 1862 and 1863, the same year in
which Naunyn succeeded in producing taenia
ecchinococcus in dogs fed with cysts from
sheep, so that the honour of this proof must
go to Naunyn as pointed out by Jonsson«
(17).
I fyrrnefndri ritgerð sinni Yfirlit yfir sögu
sullaveikinnar á lslandi getur Guðmundur
Magnússon þess, að Sigurður Magnússon
yfirlæknir Vífilsstaðahælis hafi skýrt sér frá
því að í 14 krufnum líkum hafi hann aldrei
fundið sulli.
HOLDSVEIKI
Holdsveikin var ein sú plága sem vakti
hrylling meðal fólks hér á landi fyrr á
öldum og reyndar fram á þessa öld. Árið
1898 var tímamótaár í baráttunni við
holdsveikina hérlendis. Á því ári staðfesti
konungur lög sem fyrirskipuðu skráningu allra
holdsveikra á landinu. Á sama ári tók til starfa
Holdsveikraspítalinn í Laugarnesi. Sæmundur
Bjarnhéðinsson prófessor var fyrsti yfirlæknir