Læknablaðið - 15.04.1993, Blaðsíða 8

138
LÆKNABLAÐIÐ
Tafla VI. Líklegur fjöldi s-AFP mœlinga og aukning
legástungna með skimun á s-AFP hjá mismunandi
aldurshópum, miðað við ábendingar Chuckle et al (14)
og fœðingartölur 1987.
Aldur Fjöldi fæðinga 1987 Ástungur, viöbót
-19 289 7
20-24 1284 32
25-29 1309 33
30-34 897 94
Samtals 3779 166
í töflu V er yfirlit yfir s-AFP gildi þeirra
kvenna í rannsóknarhópnum, sem reyndust
bera fóstur með þrístæðu 21. Alls 763
konur voru með s-AFP gildi undir
viðmiðunarmörkum og reyndust 10 eða um
1,3% þeirra bera fóstur með þrístæðu 21, en
546 konur voru hins vegar með gildi ofan
viðmiðunarmarka og reyndist ein eða um
0,2% þeirra bera fóstur með þrístæðu 21.
Næmi mælinganna er því 0,91, sértæki 0,42
og forspárgildi 0,7758.
í töflu VI er metinn fjöldi s-AFP mælinga
og sú aukning á legástungum, sem leiddu af
því, ef beitt yrði skimun fyrir mismunandi
aldurshópa og lág s-AFP gildi notuð sem
ábending fyrir legástungum hjá konum innan
35 ára aldurs. Stuðst er við fæðingartölur frá
1987. Ef leitað yrði hjá öllum konum yngri
en 35 ára, leiddi það til 3779 s-AFP mælinga
og legástungur myndu aukast um 166 á ári.
Ef eingöngu væri leitað hjá konum 30 til
34 ára leiddi það til 897 s-AFP mælinga og
ástungum myndi fjölga um 94.
UMRÆÐA
Mælingar á s-AFP hafa verið notaðar í
allmörg ár við eftirlit hjá þunguðum konum.
Á íslandi hafa þessar mælingar fyrst og fremst
verið notaðar til að gefa vísbendingu um
klofinn hrygg og heilaleysi, til dæmis vegna
ættarsögu eða fyrra bams með slíkan galla.
Ennfremur hefur AFP verið mælt í sermi
og legvatni allra kvenna, sem hafa komið til
legástungu.
Viðmiðunargildi s-AFP fyrir íslenskar
konur hafa ekki verið könnuð sérstaklega
áður, en í þess stað hefur verið stuðst við
erlenda viðmiðun. Niðurstöður mælinganna
eru birtar sem miðgildi og er það í
samræmi við viðtekna venju í nánast öllum
rannsóknarniðurstöðum, sem birst hafa seinni
árin (2-14).
Konurnar í rannsóknarhópnum komu oftast
til legástungu vegna aukinnar hættu á
litningagöllum vegna aldurs, en sjaldnar af
öðrum ástæðum, til dæmis vegna ættarsögu
um litningagalla, taugapípugalla eða
vegna verulegs ótta. Þetta val hefur áhrif á
aldursdreifingu innan rannsóknarhópsins, en
þar sem AFP kemur eingöngu frá fóstrinu, er
þéttni þess í sermi móður óháð aldri hennar.
Yfirfærsla á niðurstöðum á aðra aldurshópa er
því réttlætanleg.
Eins og glöggt kemur fram í niðurstöðum
eru s-AFP gildi háð meðgöngulengd (tafla
IV, mynd). Það er því brýn nauðsyn að s-
AFP mælingar séu gerðar við fyrirfram
ákveðna meðgöngulengd og niðurstöður
bornar saman við tilsvarandi miðgildi.
Vegna þessa er æskilegt, að stuðst sé við
ómskoðun til ákvörðunar á meðgöngulengd,
ásamt blæðingarsögu konunnar. Auk þess
er greinilegur mismunur á niðurstöðum
mismunandi rannsóknastofa (mynd) og því
mikilvægt að notuð séu eigin viðmiðunargildi
hverrar rannsóknastofu.
S-AFP mælingar hafa fram á síðustu ár
fyrst og fremst verið notaðar til að leita að
taugapípugöllum, og er þá oftast miðað við
að hætta sé marktækt aukin við gildi hærri en
2,5 MAM. í þeim könnunum þar sem s-AFP
mælingar hafa verið gerðar til skimunar vegna
taugapípugalla, hefur næmi reynst vera yfir
90%. Hins vegar hefur hlutfall falsk-jákvæðra
svara verið hátt, eða yfir 3% af markhópum
(2,5,6). Þessi skortur á sérhæfðri svörun er í
samræmi við niðurstöður könnunar okkar, þar
sem 7,8% kvennanna voru með s-AFP gildi
hærri en 2,5 MAM án þess að um fósturgalla
væri að ræða. Vegna þessa hefur notagildi
skimunar í þessum tilgangi verið dregið í
efa, og enn frekar nú, þegar unnt er að greina
flest tilfelli af taugapípugöllum með nákvæmri
ómskoðun við 18-19 vikna meðgöngu.
Tengsl lágra s-AFP gilda hjá móður við
litningagalla hjá fóstri, einkum þrístæðu 21
(Down heilkenni) eru nú almennt viðurkennd
(7-11). Þetta samband er einnig greinilegt
í könnun okkar, þar sem 90,9% tilfella af
þessum litningagalla í rannsóknarhópnum
voru tengd lágu s-AFP gildi hjá móður. Með
skimun hjá aldurshópum, sem ekki falla undir