Læknablaðið - 15.05.1997, Qupperneq 14

294
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
Vaktir í heilsugæslunni
Gísli Ólafsson11, Jóhann Ág. Sigurðsson1'2)
Ólafsson G, Sigurðsson JÁ
Out of hours service in the Icelandic primary health
care sector: *n observational study
Læknablaðið 1997; 83; 294-301
Background: Decisive changes have occurred in out
of hours service in recent years, prompted by tech-
nological and methodological progress, improved
communications and public demand. Concurrently,
physicians’ leisure time has come under increasing
pressure.
Aims: To examine the workload, duties and com-
mitments of primary care physicians (GPs) resulting
from out of hours service. Further, to assess the
organisation and quality of out of hours service and
possible differences between urban and rural areas.
Material and methods: A postal survey containing
58 questions was sent to all primary health care
physicians holding posts for at least six months on
March lst 1996. Of a total of 143 GPs, answers were
returned from 100 (70%).
Results: Ali GPs on call (100%) were equipped with
radios, mobile phones or pagers. They estimated
that in 95% of the cases they could be contacted
within five minutes in an emergency. In an emergen-
cy and bad weather conditions 82% of doctors in
urban areas could attend their patients within 30
minutes, and 100% within 60 minutes. Similar fig-
ures for rural areas were 10% within 30 minutes and
18% within 60 minutes. In the least populated dis-
tricts 84% of the practitioners had to be on call 14
days or more per month. Serious emergencies (in-
volving special training such as cardiac resuscitation
or tracheal intubation) were relatively rare, and GPs
expressed the necessity for regular refreshing cours-
es in such fields.
Frá '’Heilsugæslustöðinni Sólvangi, 2)heimilislæknisfræði
læknadeild Háskóla l'slands. Fyrirspurnir, bréfaskipti: Jó-
hann Ág. Sigurðsson Heilsugæslustöðinni Sólvangi, 220
Hafnarfjörður. Sími: 565 26 00. Bréfsimi: 565 36 00
Lykilorð: vaktir, bráöaþjónusta, heilsugæsla, vaktþjónusta,
heimilislækningar.
Conclusions: Access to doctors is good in this coun-
try. Workload and on-call duties are significantly
heavier here than abroad, to some extent owing to
outdated organisation. Various possibilities exist for
improvement in the quality and reliability of out of
hours service, but to be effective they must be sup-
plemented by professional counselling and support,
and facilities for further training in these fields.
Keywords: on call, evergency care, primary health care,
out of hours service, general practice.
Ágrip
Inngangur: Tækni, þekking, bættar sam-
göngur og kröfur almennings hafa breytt vakt-
þjónustu verulega á síðustu árum. Samtímis
hafa aukist óskir lækna um að frítími þeirra sé
virtur í raun.
Tilgangur: Að athuga álag, skyldur og bind-
ingu heilsugæslulækna vegna vakta. Ennfrem-
ur að meta skipulag og gæði þjónustunnar og
hugsanlega mismunun vaktþjónustu milli
landshluta.
Efniviður og aðferðir: Allir fastráðnir
heilsugæslulæknar 1. mars 1996, sem jafnframt
höfðu verið í starfi sex mánuði eða lengur
(samtals 143 læknar). Sendur var spurningalisti
með 58 spurningum. Alls svöruðu 100 eða
70%.
Niðurstöður: Allir vaktlæknar (100%) höfðu
fjarskiptabúnað til afnota. Læknar töldu að í
95% tilvika væri hægt að ná í þá innan fimm
mínútna í bráðatilvikum. í slæmu veðri gátu
82% lækna í þéttbýli verið komnir til sjúklings í
bráðatilvikum innan 30 mínútna og 100% inn-
an 60 mínútna. Við svipaðar aðstæður í dreif-
býli gátu aðeins 10% verið innan 30 mínútna og
18% innan 60 mínútna. í minnstu læknishéruð-
unum þurftu 84% lækna að standa vaktir í 14
daga eða lengur á mánuði. Alvarleg bráðatil-
vik, sem krefjast sérhæfðrar kunnáttu og færni,
svo sem endurlífgun með hjartahnoði og ísetn-
ing barkarennu, voru mjög sjaldgæf. Læknar