Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Blaðsíða 50

50
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
Efna- og blóðmeinafræði-
rannsóknir í grasrótinni.
Matthías Kjeld og Hans Jakob Beck.
Ranns.stofan í Domus Medica og Rannsókn sex,
Ranns.st. Landspítalans.
Tegundir rannsókna í efna- og blóðmeinafræði,
sem læknar nota í starfi sínu, og heildarfjöldi
þeirra hefur vaxið hratt undanfarin ár samfara
aukinni þýðingu þeirra við greiningu og meðferð
sjúkdóma. Tækni hefur fleygt fram og hefur
gert einstakar mælingar ódýrari. Þörf er fyrir
könnun á þessum þætti læknisstarfsins.
Úrvinnsla var gerð á 14000 tiivísunum sjúkl. til
almennrar rannsóknastofu frá læknum starfandi
utan spítala. Tuttugu og sex heimilislæknar og
11 sérfræðingar í hjarta- og æðasjúkdómum,
voru valdir vegna fjölda tilvísana og voru
beiðnir þeirra á 3.5 ára tímabili á árunum 1977-
1990 kannaðar. í Ijós kom, að í sjúklingahópi
heimilislækna voru konur 1.7 sinnum fleiri og að
flestir sjúklingarnir voru á aidrinum 20-30 ára.
Hjá hjartasérfræðingunum var þessu alveg
öfugt farið mesti fjöldinn var meðal fólks frá 50
til 70 ára og karlar voru 1.4 sinnum fleiri.
Almenn blóðrannsókn var algengasta
rannsóknin hjá báðum hópum lækna, en val
þeirra var annars mjög ólíkt. Hjartalæknar báðu
mest um blóðfitumælingar, blóðsykur, blóðsölt
og próf, sem sýna starfsemi nýrna, en beiðnir
heimilislækna sýndu meiri dreifingu meðal
rannsóknartegunda og voru ýmisleg ensím og
prótein í sermi ásamt prófum á járnbúskap í
meirihluta. Hjartalæknar vísuðu sjúklingum
aftur til rannsókna ívið oftar en heimilislæknar,
um 70% sjúklinganna komu aðeins einu sinni til
rannsókna á tímabilinu og innan við 10% oftar
en tvisvar. Könnunin bendir til þess að læknar
sérhæfi sig í störfum sfnum og vinni mikla
forvarnarstarfsemi á stofum sínum. Ofnotkun á
rannsóknum er fjarri lagi og sýnist notkunin
vera svipuð og meðal starfsbræðra á
Norðurlöndum.
Lækkun á styrk blóðrauða í rosknu
fólki: Athugun á verulegum mun
milli kynja.
Hans Jakob Beck, Helgi Tómasson,
Marcella Iniguez, Matthías Kjeld.
Rannsóknarstofan í Dómus Medica, Viðskipta- og
Hagfræðideild Háskóla íslands. Rannsóknarstofa
Landspítalans í Efnameinafræði.
Margar rannsóknir hafa sýnt aukna tíðni
blóðleysis í rosknu og öldruðu fólki, einkum
körlum. Ágreiningur ríkir um hvort skýra megi
lækkandi styrk blóðrauðajhaemoglobin = Hb)
hjá öldruðum með aukinni tíðni sjúkdóma
einvörðungu eða hvort "eðlileg hrörnun" eigi
jafnframt þátt í þessu. Gerð var aftursæ
rannsókn Hb mælingum sextán þúsund
einstaklinga, sem sendir höfðu veriö á
Rannsóknarstofuna í Dómus Medica á þriggja
og hálfs árs tímabili. í Ijós kom veruleg hnignun
á meðal Hb gildum karla meö hækkandi aldri
eftir sextugt, eða lækkun , sem nam um 13 g/l
hjá áttræðum og eldri. Hjá konum hélst meðal
Hb styrkur í blóði svipaður frá fimmtugu til
áttræðs, en lækkaði dálítið eftir það. Með
tölfræðilegum aðferðum (anova) var leiðrétt fyrir
hugsanledum skekkjum orsökuöum af
mismunandi sjúklingahópum lækna eða ójafnri
tíðni sjúkdóma hjá kynjunum, t.d. með athugun
á MCV og sökki. Stóð þá eftir 7 g/l lækkun á
meðal Hb gildum hjá rosknum körlum án
samsvarandi breytinga hjá konum. Einnig kom í
Ijós að samband sökks og Hb er mismunandi
hjá kynjunum. Niðurstöður rannsóknarinnar
sýna því umtalsverða lækkun á Hb gildum
gamalla karla án sambærilegra breytinga hjá
konum og gæti það bent til þess að minkandi
androgen áhrif ættu hlut að máli hjá körlunum.