Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Blaðsíða 53

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
53
LEUKOTRINE C4 ÖRVUÐ ARAKÍDÓNSÝRU-
LOSUN í ÆÐAÞELSFRUMUM ER ÓHÁÐ
KALSÍUM HÆKKUN. Magnús K. Magnúss.,
Haraldur Halldórss., Guðmundur Þorgeirss.
Lyflækn.deild Landspítalans. & R.H. í
lyfjafræði.
Arakídónsýrulosun, sem er forsenda
prostaglandínmyndunar, verður fyrir
tilstilli örvunar á fosfólípasa A2.
Fosfólípasi A2 er kalsíumháð ensým og
mörg efni er stuðla að hækkun á
innanfrumu-kalsíum (|Ca++|i) örva þannig
arakídónsýrulosun og myndun á
prostaglandínum. í æðaþelsfrumum hefur
verið sýnt fram á að þrombín, ATP,
histamín og AlF4(G-prótein örvari) valda
losun á arakídónsýru og sú losun er háð
hækkun á |Ca++]i. í þessari rannsókn var
athugað hvort arakídónsýrulosun örvuð af
leukótríen C4 er á sama hátt háð hækkun á
[Ca++]L
Ræktaðar æðaþeisfrumur úr bláæðum
naflastrengja voru merktar með 3H-
arakídónsýru í einn sólarhring. Frumurnar
voru síðan örvaðar og magn arakídónsýru í
frumuætinu metið með sindurteljara.
Örvun frumanna í lágu utanfrumkalsíum
hindraði ekki arakídónsýrosun þrombíns.
A1F4 eða leukótríens C4. Ef frumurnar
voru formeðhöndlaðar með kalsíum
jónaferju (A-23187) til að tæma kalsíum
úr innanfrumubirgðum svöruðu frumurnar
ekki örvun með þrombín eða A1F4. Svörun
við leukótríen C4 var hins vegar óbreytt.
Frumurnar voru baðaðar í Quin-2 sem er
kalsíum bindiefni(chelator) og hindrar
hækkun á innanfrumukalsíum. Þessi
meðhöndlun hindraði arakídónsýrulosun
þrombíns og A1F4 en ekki leukótríens C4.
Nikkel í utanfrumvökva hindrar innflæði
kalsíum inn í frumur. Arakídónsýrulosun
þrombíns og A1F4 minnkaði um meira en
50% ef frumurnar voru örvaðar í lausn
sem innihélt nikkel en áhrifin á leukótríen
C4 örvun voru mun minni.
Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til
að arkídónsýrulosun sem leukótríen C4
veldur í æðaþelsfrumum sé að stærstum
hluta óháð hækkun á innanfrumu kalsíum
ólíkt því sem gildir um flest önnur efni
sem rannsökuð hafa verið .
HAFA APO-E ARFGERÐIR ÁHRIF Á ÁHÆTTU Á
KRANSÆÐASJÚKDÓMUM?
Gunnar Sigurðsson. Vilmundur Guðnason, Garðar
Sigurðsson, Steve Humphries
Lyflækningadeild Borgarspítalans, University
College London, Rannsóknastöð Hjartaverndar
Irmgangnr
Apo-E er prótín sem fínnst sem hluti af mörgum
fituprótínum, chylomicron, VLDL, IDL og HDL.
Apo-E binst sértækum viðtökum á yfirborði frumna,
m.a. lifrarfrumna, og gegnir því mikilvægu hlutverki
í umsetningu fituprótína. Apo-E arfgerðir eru
aðallega þrjár: E2 (5%), E3 (75%) og E4 (20%). Sýnt
hefur verið fram á í fjölmörgum rannsóknum að apo-
E arfgerðir hafa áhrif á heildarkólesterólgildi
einstaklinga, E2 er tengt lægra kólesterólgildi en E3
en E4 hins vegar hærra en E3. Áhrif E-arfgerða á
HDL og Lp(a) hafa verið minna rannsökuð en voru
aðalviðfangsefni þessarar rannsóknar.
Efrilviöur og aðferðir
Blóðsýni 316 íslendinga, 153 karla og 163 kvenna
(slembiúrtak), 15-79 ára, voru athuguð. Kólesteról,
HDL-kólesteról, Lp(a) (RIA), apo-B og apo-AI
(ELISA) voru mæld á Rannsóknastöð Hjartavemdar.
Apo-E arfgerðir voru ákvarðaðar á DNA úr hvítum
blóðkomum (PCR, Hhal ensím).
Niðurstööur
E2 arfgerð meðal karla hafði marktækt lægra
heildarkólesteról, LDL-kólesteról, apo-B og Lp(a)
gildi en hins vegar hærri HDL-kólesteról og apo-AI
gildi. Meðal kvenna voru niðurstöður í sömu átt en
náðu ekki marktækni nema fyrir LDL-kólesteról. Ef
þessar niðurstöður meðal E-arfgerða karla eru settar
inn í þekkta áhættustuðla fyrir kransæðadauðsföll
(ferilrannsókn Hjartaverndar) fæst að áhætta E4
arfgerðar er tvöföld miðað við útreiknaða áhættu E2
arfgerðar.
Átyfcbm
Apo-E arfgerð virðist hafa marktæk áhrif á þéttni
fituprótína meðal karla, kólesteról, HDL-kólesteról
og Lp(a). Sérstaklega virðist ap>o-E2 arfgerð tengd
fituprótínaprófíl sem kann að vernda gegn
kransæðasjúkdómum. Þetta þarfnast þó
staðfestingar í framsýnni ferilrannsókn.