Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Blaðsíða 44

44
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
TITILL: Endurlífganir utan spítala á Reykjavíkur-
svæðinu 1987-1990.
HÖFUNDAR: nrfma Huld Bliengsdrittir. læknir,
Gestur Þorgeirsson, læknir, lyflækningadeild
Borgarspítalans. Reykjavík.
TILGANGUR: Að kanna árangur endurlífgana utan
spítala eftir tilkomu neyðarbíls þar sem beitt er
sérbæfðri endurlífgun (1987-1990).
Allt frá 1982 hefur neyðarbíll með lækni verið
rekinn á stór-Reykjavfkursvæðinu. Á 4 ára
tímabili frá 1987 til 1990 voru 230 tilraunir til
endurlífgana reyndar. Séu ekki með talin
hjartastopp vegna slysa, drukknunar, ofneyslu
vímuefna, sjálfsvígs eða hjartastopp hjá bömum,
vom endurlífgunartilfelli 195 vegna hjarta- og
öndunarstopps. Karlmenn voru 148 (76%) og konur
47 (24%), meðalaldur var 66 ár (32-89). Af þessum
195 sjúldingum voru 64 lagðir inn á hjarta- eða
gjörgæsludeild og 31 (16%) sjúklingur var
útskrifaður af sjúkrahúsi. Þar af hlutu 2 varanlega
andlega sköddun. Samdráttarleysi (asystole)
greindist oftast í upphafi eða f 92 sjúklingum,
sleglatif (VF) í 77 tilfellum, sleglahraðsláttur (VT) f
4 og aðrar hjartsláttartruflanir í 22 tilfellum
(agonal, E.M.D.). Meðalútkallstími fyrir allan
hópinn vom 4.6 mfnútur. Meöalútkailstfmi fyrir þá
sem tókst aö endurlífga var 4.1 mínúta. Hjartastopp
sem vitni urðu að vom 104 og endurlffgun var
hafin af viðstöddum f 44 tilfellum. í 15 tilfellum af
þessum 44 (34%) vom sjúklingar útskrifaðir af
sjúkrahúsi en aöeins 10 af 60 (17%) sjúklingum
sem biðu komu neyðarbfls. Af þeim 77 með
sleglatif (VF) og þeim 2 með sleglahraðaslátt (VT)
vora 25 eða 31% útskrifaðir. Aöeins 6 af 92
sjúklingum (7%) með samdráttarleysi (asystole)
lifðu af áfallið. Meðalútkallstími fyrir þessa 6
sjúklinga var aöeins 2.8 mfnútur og f öllum tilvika
var einhver vitni að hjartastoppi. Horfur
sjúklinga með VF og VT vora maiktækt betri en
horfur sjúklinga með__________________annars konar
hjartsláttanSreglu (p< 0.001).
Arangur endurlífgana á Rvík-svæðinu 1976-1979
var kannaður og leiddi f Ijós aö 9% ailra sjúklinga
meö hjartastopp náöi að útskrifast, 20% sjúklinga
með VF útskrifuðust. Sérhæfð enduriffgun hefst að
meðaltali um 7 mínútum fyrr en tfðkaðist fyrir
tilkomu neyðarbfls sem vafalftið er meginástæöa
bætts árangurs af endurlífgunum utan spítala.
ER ÓSÆÐARKÖLKUN MERKI UM ffiAHRQRNUNARSJÚKDÓM
SEM ER AIGENGARI HJÁ KONUM EN KÖRLUM?
Racmar Danielsen1, Helai Sigvaldason2,
Nikulás Sigfússon2. YLyf lækningadeild
Landspitalans og 2Hjartavemd, Reykjavík.
Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna
algengi ósæðarköikunar og þætti er kunna að
hafa áhrif á þróun hennar. Ýmsar afleiðingar
æðakölkunars júkdóms hafa I flestum rannsóknum
reynst algengari hjá körlum en konum. Kölkun
i ósæð, er sést við venjulega röntgenmynd af
brjóstholi, hefur verið talið algengari hjá
körlum. Á hinn bóginn hafa rannsóknir við
krufningu oftar lýst ósæðarkölkun hjá konum.
Frá því 1968 hefur verið fylgst með
faraldsfræði kransæðas júkdéms og áhættu-
þáttum hans i hóprannsókn Hjartavemdar á
handahófsvöldu rannsóknarþýði. Á árunum 1980-
82 vom 3246 karlar og 3544 konur á aldrinum
45 til 74 ára rannsakaðir. Röntgenmynd af
hjarta og lungum var tekin hjá öllum og lesið
úr henni af sama röntgenlakni er ekki hafði
nánar upplýsingar um viðkamandi einstakling.
Kölkun i ósæð sást hjá 283 (8%) konum en
aðeins hjá 54 (1.7%) körlum. Hjá konum jókst
algengi ósæðarkölkunar frá 2.0% við 45-49 ára
aldur i 17.8% hjá þeim er vom 70-74 ára. Hjá
körlum var algengi aftur á móti 0% og 8.3%
fyrir samu aldursskeið. Hjá konum leiddi
tölfræðileg f jölþáttagreining í ljós að
tilvist ósæðarkölkunar var jákvætt tengd
systóliskum blóðþrýstingi, en i neikvæðu
sambandi við diastóliskan blóðþrýsting. Þetta
bendir til þess að ósæðarkölkun sé sennilega
frekar tengd púlsþrýstingi. Ennfremur vom
eftirfarandi þættir sjálfstætt tengdir
algengi ósæðarkölkunar hjá konum: aldur,
lyf janéðferð gegn háþrýstingi, blóðsykur án
föstu, lyf jameðhöndluð sykursýki, heildanmgn
kólesteróls i sermi og magn reykinga. Hjá
konum vom auk þess tengsl á milli ósæðar-
kölkunar og kransæðastiflu (p<0.05), krans-
æðadauða (p<0.01), og einkenna um æðakölkun i
fótum (claudicatio intermittens) (p<0.01).
Of fáir karlar reyiKÍust vera með ósæðarkölkun
til þess að hægt væri að gera marktækt
tölfræðilegt mat á áhættuþáttum hjá þeim.
Rannsókn þessi bendir til þess að kölkun í
ósæð, metin á röntgenmynd, sé algengari hjá
konum en körlum. Þessi niðurstaða er þveröfug
við útkomu Framingham rannsóknarinnar.
Hefðbundnir áhættuþættir fyrir þróun æða-
hrömunars júkdóma sýndu einnig sjálfstæð
tengsl við ósæðarkölkun. Auk þess reyndist
ósæðarkölkun vera mögulegt teikn um tilvem
kransæðas júkdóms.