Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
27
GAGNAUGASLAGÆÐABÓLGA (ARTERITIS TEMPORALIS)
A ÍSLANDI 1984-19^0.
Ólafur Baldursson ^ Kristján Steinsson ,
^óhannes Björnsson , Halldór Steinsen .
Lyflækningadeild Landspí^alans, Rannsóknar-
stofa H.í. í meinafræói, Lyflækningadeild
Landakotsspítala.
Geró var aftursæ, faraldsfræðileg rannsókn á
gagnaugaslagæóabólgu (GSB) á íslandi. Til-
gangur rannsóknarinnar var aó kanna nýgengi
GSB, einkenni og afbrigói i skoóun og rann-
sóknum. Rannsóknin náói yfir 7 ára tímabil
frá 1984-1990. Vió öflun gagna var stuóst
vió tvenns konar skrár: 1) Skrá RH í meinafræói
yfir innsend sýni úr gagnaugaslagæð. 2) Skrár
sjúkrahúsa og annarra heilbrigóisstofnana
yfir sjúkdómsgreiningar við útskrift. Sjúkra-
skrár voru athugaóar skv fyrirframákveóinni
aóferóalýsingu. Til staófestingar á sjúkdóms-
greiningu voru höfð til hliósjónar ný flokk-
unarskilmerki ACR frá 1990.
Á rannsóknartimabilinu uppfylltu 129 einstakl-
ingar þessi skilmerki, 90 konur og 39 karlar.
Alls voru tekin sýni úr 744 einstaklingum og
reyndist 121 hafa jákvætt sýni en 623 neikvætt.
A sjúkrahúsi greindust 113 en utan sjúkrahúsa
16. Nýgengi fyrir 50 ára og eldri var 41.7/
100 þús. fyrir konur og 20.2/100 þús. fyrir
karla. Meðaltöf frá upphafi einkenna til
greiningar var 4.7 mánuðir.
Helstu afbrigói hjá þeim 129 einstaklingum
sem uppfylltu flokkunarskilmerkin voru:
meðalaldur vió greiningu 71.3 ár, höfuóverkur
78.6%, óeólileg gagnaugaslagæð vió skoóun 53.2%
meóalsökkgildi 86.9 mm/klst. 1 73 tilfellum
var tekió sýni úr annarri gagnaugaslagæó, en
í 56 tilfellum ur báðum. Vefjasýni var jákvætt
hjá 93.8%. Meóallengd sýna var 11.5 mm.
Kannaóar voru sjúkdómsgreiningar 143 einstakl-
inga af 623 með neikvæó vefjasýni. Helstu
greiningar voru polymyalgia rheumatica hjá 35%,
sýkingar hjá 16.1% og krabbamein hjá 10.5%.
Meóallengd sýnis í þessum hópi var 14.0 mm.
Vitaó er aó gagnaugaslagæóabólga er algengari
á norólægum slóóum en í suóurálfu. Rannsóknir
hafa sýnt mesta tióni á ákveónum svæóum í Dan-
mörku, Svíþjóó og í Minnesota í Bandaríkjunum,
en heildartíóni sjúkdómsins meóal þessara
þjóóa er óþekkt. Rannsókn okkar náði til lands-
ins alls. Beitt var nýjum flokkunarskilmerkjum.
Yfir ^ 90% einstaklinga meó GSB höfóu jákvætt
æóasýni. Niðurstöóur benda til þess aó ný-
gengi gagnaugaslagæóabólgu sé óvenju mikió á
íslandi. Einnig kom í ljós aó gagnsemishlut-
fall vefjasýna var lágt.
BRÁÐAR LIÐSÝKINGAR Á
BORGARSPÍTALA OG LANDSPÍTALA
1 986-1990.
Hr.efna_Guðmundsdóttir. Helgi Jónsson,
Haraldur Briem. Lyflækningadeild
Borgarspítala og Landspítala.
Sýking í lið er alvarlegt vandamál og eru
margir áhættuþættir þekktir fyrir þessari
sýkingu. Gerð var afturvirk rannsókn á 40
sjúklingum eldri en 16 ára sem legið höfðu
á Borgarspítala og Landspítala vegna
sýkinga í lið. Leitast var sérstaklega við
aö finna áhættuþætti sem tengdist
liðsýkingum hjá sjúklingum meö staöfesta
sýkingu í liö (23 sjúklingar).
Tuttugu og þrír sjúklingar höfðu
jákvæðar liðvökvaræktanir og töldust þeir
hafa staðfesta liðsýkingu. Tíu þeirra höfðu
örugga sögu um inngrip í lið, sjö höfðu aðra
sýkingu, tíu höfðu gigtareinkenni og fimm
höfðu aðra áhættuþætti. Aðeins einn
sjúklingur hafði engan þekktan áhættuþátt.
Algengustu liðsýkingar voru í hnjám (n=12)
og axlarliöum (n=7). Staphylococcus aureus
var algengasti sýkillinn (n=17). Ellefu
sjúklingar hlutu verulegar liöskemmdir.
Þrí dóu í legunni og tengdist sýkingin
dánarorsök hjá tveimur þeirra.
Tíu sjúklingar höfðu sterkan grun um
sýkingu í lið en liðvökvaræktun var
neikvæð. Fimm þeirra höföu sár yfir liðnum
og höfðu þeir jafnframt merki um sýkingu í
beini.
Sjö sjúklingar voru með sýkingu í
gerviliö. Staphylokokkar voru algengastir,
S. aureus (n=3) og S. epidermidis (n=2).
Meira bar á gram neikvæðum stöfum (n=3)
og blandaðri sýkingu (n=2) heldur en hjá
sjúklingum sem ekki höfðu gervilið.
Miðað við fyrri rannsóknir hérlendis
hefur tíöni liðsýkinga farið vaxandi og
algengara að sjúklingar sýkist vegna
liöástungu.