Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Blaðsíða 36

36
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
ALGENGI PENISILLÍN ÓNÆMRA
PNEUMÓKOKKA í HEILBRIGÐUM BÖRNUM
Karl G. Kristinsson. Ari Axelsson, Þórólfur Guðnason
Sýklafræðideild Landspítalans
Streptococcus pneumoniae (pneumókokkar) er
algengasta orsök eymabólgu, skútabólgu og
lungnabólgu. Á síðastliðnum misserum hefur penisillín
ónæmum pneumókokkum (PÓP) fjölgað talsvert og
hefur það torveldað sýklalyfjameðferð á þessum
sýkingum. Flestir PÓPar hafa greinst hjá börnum og þá
í einstökum aðgreindum tilfellum en ekki sem
hópsýkingar. Grunur hefur leikið á að stofnarnir hafi
verið búnir að dreifa sér á barnaheimilum. Því var
ákveðið að kanna og bera saman beratíðni PÓPa og
sýklalyfjanotkun barna á leikskólum í Reykjavík og á
Barnaspítala Hringsins.
Á tímabilinu frá janúar til mars 1992 voru tekin
nefkoksstrok frá 100 bömum á bamadeildinni og 123
bömum á þremur leikskólum, jafnframt vom foreldrar
spurðir um sýklalyfjanotkun bama sinna síðastliðna 6
mánuði. Meðalaldur barnanna var svipaður á báðum
RANNSÓKNIR MEÐ FLÆÐIFRUMUSJÁ Á
KJARNSÝRU- OG STÆRÐARBREYTILEIKA
BAKTERÍA Á EFTIRVERKUNARTÍMA
Magnús Gottfreðsson*, Ásbjöm Sigfússon*,
Helga Erlendsdóttir#, Sigurður Guðmundsson#.
Rannsóknastofa í ónæmisfræði, Landspítala*,
sýkladeild og lyflækningadeild, BorgarspítalaL
Inngangur: Eftirverkun sýklalyfja (EV, postanti-
biotic effect) er skilgreind sem tímabundin hömlun á
vexti baktería eftir meðferð með sýklalyfjum, þá lyfin
eru horfin af sýkingarstað. Orsakir þessarar
vaxtarhömlunar eru óþekktar. Útlitsbreytingar baktería
á eftirverkunartíma hafa áður verið rannsakaðar með
örsjá, en slík rannsóknatækni veitir hins vegar
takmarkaðar upplýsingar um magn. Með flæðifrumusjá
hafa skapast nýir möguleikar á að meta stærð,
efnasamsetningu og breytileika fruma af mikilli
nákvæmni.
Efniviður og aðferðir: Rannsakaðar voru breytingar á
stærð og kjarnsýruinnihaldi E. coli ATCC 25922 á
eftirverkunartíma eftir meðferð með ciprofloxacini (C)
og ceftriaxoni (CRX). Bakteríur í hröðum vexti
(logfasa) voru meðhöndlaðar með C 0.03pg/ml (2x
MIC) og CRX 0.06pg/ml (2x MIC). Lyfin voru fjarlægð
eftir 1 klst með tvíteknum þvotti. Endurvöxtur
bakteríanna var mældur með líftölumælingum og sýni
tekin með reglulegu millibili og fixeruð í formaldehýð-
buffer (lokaþéttni 2%). Kjarnsýrur voru litaðar með
própidíum joði. Eftir litun voru bakteríumar þvegnar
stöðum, um 3,5 ár. Beratíðni pneumókokka var 25% á
bamadeildinni og 54% á leikskólunum. Hlutfall PÓPa
var 8% og 13%. Lítill hluti PÓPanna var fjölónæmur
(27%), gagnstætt því sem er í innsendum sýnum frá
sjúklingum með sýkingar (75%). Stór hluti bamanna
var á sýklalyfjum þegar sýnið var tekið; 37% á
bamadeildinni og 13% á leikskólunum. Enn fleiri
höfðu annað hvort verið á sýklalyfjum síðastliðinn
mánuð eða fengið sýklalyf 3x eða oftar á síðastliðnum 6
mánuðum. Ástæða sýklalyfjameðferðar var í
langflestum tilvikum eymabólga og vinsælasta
sýklalyfið var lyfjablandan trímetóprím-súlfa. Börn á
leikskóla með PÓPa vom mun líklegri til að hafa fengið
sýklalyf en hin börnin (p<0.05).
Stór hluti bama á leikskólum borgarinnar em á
sýklalyfjum þar sem beratíðni PÓPa er jafnframt mjög
há. Aðstæður á leikskólunum em því mjög hagstæðar
fyrir frekari útbreiðslu PÓPa. Mikilvægt er að minnka
sýklalyfjanotkun hjá þessum einstaklingum, ef takast á
að hefta útbreiðslu fjölónæmra stofna.
tvisvar og skoðaðar í flæðifrumusjá (FACS). Notast
var við tífalda lógarithmíska mögnun. Á hverjum
tímapunkti var safnað 5000 ögnum. Mæld var
framdreifing ljóss (FSC, forward scatter) til að meta
stærð og flúrljómun (FL, fluorescence) til að meta
kjarnsýminnihald. Bakteríumar vom einnig skoðaðar í
flúrskinssmásjá þar sem stærð þeirra og lögun var
metin.
Niðurstöður: C olli 3.6 klst EV, en CRX neikvæðri
EV, -0.2 klst. I flæðifrumusjánni var breytileiki milli 2
tilrauna metinn með Kolmogorov-Smimov tölfræðiprófi
og reiknaöist D=0.23 fyrir CRX en 0.12 fyrir C. Aukning
mældist á stærð (FSC úr 675 í 826) og kjarn-
sýruinnihaldi (FL úr 624 í 777) eftir CRX en þessar
breytingar hurfu á 90 mín. Við skoðun í smásjá á sama
tíma sást þráðamyndun (filamentation) sem einnig
gekk til baka á 90 mín. Eftir gjöf C greindist smá-
vægileg stytting á bakteríunum (úr 675 í 626) og
kjamsýruinnihald minnkaði (úr 624 í 583). í smásjá
sáust stuttar og gildar bakteríur, en sú breyting gekk til
baka á 4.5 - 6.0 klst.
Umræða: Unnt er að greina stærð og stærðar-
dreifingu baktería með flæðifrumusjá og ber þeim
mælingum saman við athuganir með smásjá. Sértækar
litunaraðferðir gefa möguleika á að meta kjarnsýru-
magn og skiptingu þess milli baktería. Með þessu móti
er mögulegt að rannsaka áhrif sýklalyfja á einstaka
undirhópa baktería í flæðifrumusjá á einfaldan og fljót-
virkan hátt, og þar með auka skilning okkar á
verkunarhætti sýklalyfja.