Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Qupperneq 47

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
47
SIGARETTU REYKINGAR VALDA BRÁÐUM
SAMDRÆTTI í KRANSÆÐUM OG AUKINNI
MOTSTÖÐU I VIÐNAMS-SLAGÆÐUM
HJARTANS f GEGNUM ALFA-ADRENERGlSK
AHRIF
Held 08kars3on. Robert Mincr, James Ouillen, jamas
Rossen, Michael Winniford. University of lowa.
lowa City, IA, USA.
Tilaanaur rannsáknarinnar var a6 kanna brába áhrif
slgarettu reykinga á kransæbar
A6fer6ir: A) Þvermál fjögurra 10 mm kransæba búta
112 reykinga-mðnnum (reykt *1 ár og il pakka á dag)
var mælt me& sjálfvirkri tölfustýrYi aoferb (quantitalive
coronary angioýaphy, QCA); áöur enn og itraxefí/r
ab þeir höfbu reykt eina slgarettu. Einmg 5 mtnjtum
slbar, eftir ab 2 mg af fentólamini höfbu verib gefin
beint I kransaeb. B) Hrabi blóbflæbis ! kransæbum
(coronary bioodflow -velocity) var mældur meb Doppler
þræbi, I öbrum hópi 21 reykinga-manna Margfeldi
blóbþrýstings-hjartsláttarhraba (MBH) var einnig mælt
og vibnáms index (coronary vascular resistance index)
var reiknabur, Mælingar voru skrábar á&ur enn og
straxeftt ab slgarettan var reykt, og aftur 5 m.'nutum
sfbar. Nfu sjúklingum var gefib fentólamfn inn I
kransæb sibustu 5 mlnuturnar en 12 var gefib saltvatn.
Niburstöbur Abur.. straxeftir 5mínútur
Þvermál ímm) Stórar æbar 3.06±,14 2.93±.14» 3.16*16
Litlar æbar 1.73±.07 1.43±,07 @ 1.68±.07
MBE. 7099±646 8460±589* 7753*645*
Vibnáms index: Saltvatn gefib 1.00 1.10±,04* 1.20±.05*§
Fentólamln gefib 1.00 1.14±,03* 1.00*,06§
» p<0.05 vs ábur og 5 mln., @ p<0.01 vs ábur og 5 mln,
* p<0 01 vs ábur, § p<c.0l vs etrax eftir,
Álvktun■ Ehir ab ein sigaretta er reykt, mé merkja
ma',k!33i:an samd'áít I kransæbum. Samckátturinn
vkbist umtalsvetbáíi! smáum kransæbum en stórum.
Ab auki er mark'.æk aukning á mótsöbu ! vibnáms
slagæbum hjartans eíiir ab slgaretfFer reykt. Þessi
ihrif eiga sér stab þrátt fyrir samtlmis aukningu á
ehirspurn eftir blðbfiæbi og súrefni. Fentólamln hamlar
þessum áhrifum sem bendir til þess ab þau séu ab
mestu vegna alfa-aúenerg-ar hvötunar.
NÝRNAKRABBAMEIN Á LANDSPÍTALA '71-90.
Trtmas Giifihiansson. Guðmundur Vikar Einarsson.
Handlækningadeild Landspítalans.
Inngangur: Nýgengi nýrnakrabbameins á Islandi er
með því hæsta sem þekkist í heiminum, (14,6/100.000
karla/ári og 9,6/100.000 konur). Samt hafa mjög takmarkaðar
rannsóknir verið gerðar á nýmakrabbameini hér á landi.
Efniviður og aðferðir: Nú stendur yfír afturskyggn
klínísk rannsókn á öllum þeim sem greindir voru með
nýmakr. á íslandi á tímabilinu l.jan. 1971 - 31.des.
1990. Lokið hefur verið við þau tilfelli sem greind voru á
Landspítalanum. Æxlin voru m.a. stiguð og reiknuð út
lifun með aðferð Kaplan og Meier.
Niðurstöður: Á þessu 20 ára tímabili voru 153 einstakl.
greindir með nýmakr. á Lsp. en 541 á landinu öllu. Af
153 tilfellum af Lsp. vom 126 (82%) adenocarc. renis, þar
af 15 (12%) greind við krufningu. Oncocytoma vom 3
(2%) en carcinoma trans. 9 (6%), Wilm's æxli 7 (5%) og 1
sarcoma (0,5%). Hjá 3 (2%) sjúkl. var greining óviss og í 4
(3%) tilfellum fundust sjúkraskrár ekki. Samtals voru
athugaðir nánar 114 sjúkl. (adenocarc. og oncocytoma),
62 karlar (54%) og 52 konur (46%). Meðalaldur við
greiningu var 63,7 ár (bil 27-92). Langflestir greindust með
eink. sem rekja mátti dl nýmakr., eða 94 (82%).
Algengustu eink. vom verkur (39%), blóð í þvagi (34%),
þyngdartap (26%), eink. blóðskorts (24%) og hiti (11%).
Tæplega 15% (17) höfðu eink. meinvarpa. Restir voru
með eink. >3 mán fyrir grein., eða 41, 21 hafði haft eink.
skemuren viku. Tuttugu sjúkl. (18%) (7 sj. "71-80, 13 sj.
'81-90) greindust fyrir tilviljun, oftast vegna IVU (5 sj.),
smásærrar blóðmigu (4), þreif. á kvið (3) eða annarra
myndrannsókna. Meðalgildi hemóglóbíns var 124,8 g/L,
bil 60-205 g/L, meðalgildi sökks 46,7 mm/klst..
bil 1-156 mm/klsL Staðsetning gaf 53 (47%) æxli hæ. megin,
57 (50%) vi. megin og 3 (3%) beggja vegna. Bláæða-
drönglar sáust hjá 15 (13%) sjúkl. og meinvörp hjá 55
(48%). Aðgerð var gerð hjá 82 (72%) og þar af voru 3
könnunaraðgerðir Oap.expl.). Áðra meðf. (geislar/k-lyf)
skömmu eftir grein. fengu 28 (25%). Tveir sjúkl. (2,4%)
létust vegna aðgerðar. Alls vom 25 (25/112=22%) sjúkl. á
stigi I, en flestir eða 50 (45%) á stigi IV. Reiknuð var
lifun fyrir bæði kyn. Karlar höfðu 5 ára lifun í kringum
30%, konur hins vegar 45%. Lifun beggja kynja til
samans var 37% fyrir 5 ár. Stig I hafði 79% 5 ára lifun,
en stig IV aðeins 9% . Með Cox-greiningu vora athuguð
forspárgildi fyrir lifun. Aldur við greiningu (p=0,045) og
kyn (p=0,052) var hvort um sig marktæk og styrkti hvort
annað tíl samans (p=0,014). Einkenni lungnameinvarpa
drógu mest úr lifun (p=0,001). Bæði lágt Hgb og hátt
sökk höfðu forspárgildi (p=0,002 hvort um sig) og þá
styttri lifun. Sjúkl. greindir fyrir tílviljun höfðu mun betri
lifun en þeir sem höfðu eink. (p=0.001, haz.ratio. 3,16).
Ályktun: Nýmakr. er óvenjualgengt á Islandi. Meina-
fræði æxlanna og klínísk eink. em að mestu leyti
sambærileg við erlendar rannsóknir. Hlutfall kvenna er
hins vegar hátt í þessari rannsókn því oftast em hlutföllin
1,5-2 karlar fyrir hverja 1 konu. Lifun er sambærileg við
nágrannalöndin. Hún er mjög háð stígun. Þeir sem
greinast fyrir tilviljun (1/5) hafa mun vænlegri horfur.
Flestir hafa hins vegar eink. í marga mánuði fyrir grein.
og greinast með langt genginn sjúkdóm (meinvörp).
Aðeins 2 dóu vegna aðgerðar.
Aðgerð er reynd hjá öllum sem ekki hafa meinvörp.
Markmiðið er að greina sjúkl. fyrr og á lægri stigum. Góð
sögutaka og skoðun, auk einfaldra rannsókna (Hgb/sökk,
þvagrannsókn) geta komið mönnum fyrr á sporið.