Læknablaðið : fylgirit - 01.06.1992, Blaðsíða 64

64
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 21
Áfengisneysla kvenna og lifrarpróf
Helgi Garðar Garðarsson. Þórður Harðarson,
lyflækningadeild Landspítala.
Óttar Guðmundsson, Tómas Helgason, geðdeild Landspítala.
Nikulás Sigfússon, Hjartavemd.
Rannsókn framkvæmd á vegum Hjartavemdar á tima-
bilinu frá apríl 1990 til júlí 1991. Úrtak: Konur
fæddar á árunum 1917-1935. Konurnar svöruðu
spumingalista um neysluvenjur áfengis. Markmiðið
var að kanna samband neysluvenja og mælinga á GGT,
ALP, Bil. og MCV.
Hópurinn var 283 konur. Þijár konur vom teknar úr
hópnum vegna lifrarsjúkdóma. Ein vegna Hepatitis B
og tvær vegna Primary biliary cirrhosis. 156 kváðust
neyta eða hafa neytt áfengis. 107 kváðust ekki neyta
áfengis. 17 svömðu ekki.
Misnotkun áfengis er algengust meðal karla og ungs
fólks. í þessari athugun kemur í ljós að meðal hópsins
telja 3.3% áfengisdrykkju sína vera vandamál. Þetta
var sannreynt með öðmm spumingum sem taldar em
benda til misnotkunar.
Alls svöruðu 17 konur (10.9%) játandi einni eða fleiri
spumingum sem benda til misnotkunar.
- Þannig neyta 6.3% þeirra áfengis vikulega eða oftar.
- 2% neyta meira áfengis en jafningjar.
- 2.6% telja sig eiga erfitt með að hætta drykkju.
- 4.7% gleyma eftir drykkju án þess að hafa orðið
ofurölvi.
- 3.4% drekka áfram daginn eftir mikla drykkju eða
fá sér afréttara.
- 4% höfðu stundum eða oft verið dmkknar marga
daga í röð.
- 6% höfðu leitað sér aðstoðar vegna áfengisdrykkju.
- Fyrir 2% hafði ættingi leitað aðstoðar.
- Hjá 2% höfðu meiðsli tengst áfengisneyslu.
- 8.7% höfðu fundið íyrir sektarkennd eftir drykkju.
- 5 konur höfðu þijú eða fleiri þessara einkenna. Má
þá gera ráð fyrir að 1.8% kvennanna séu misnot-
endur ef misnotkun er skilgreind sem það að hafa
fleiri en þijú einkenni.
Lifrarpróf/MCV GGT ALP Bfl. MCV
(u/l) (u/I) (mg/dl) (fl)
(N:247) (N:236) (N:236) (N:269)
Meðaltal þeirra sem drekka 21 64 0.41 90
Meðaltal þeirra sem ekki drekka 15 63 0.42 86
Meðaltal þeirra sem svara ekki 22 67 0.38 92
Meðaltal þeirra með > 1 einkenni 34.5 62.7 35.3 95
Fram kemur tölfræðilega marktækur munur (p.<0.05)
á GGT og MCV milli hóps þeirra sem drekka og þess
hóps sem drekkur ekki. Munurinn er hins vegar það
lítill að hann hefur væntanlega ekki klíníska þýðingu.
Ekki kom fram tölfræðilega marktækur munur á Bil.
og ALP hjá sömu hópum. Þriðjungur þeirra sem hafa
eitt eða fleiri einkenni hafa hækkun á GGT yfir við-
miðunarmörkum.
ÐÁNARTÍÐNI OG KLINISK TÍÐNI SKORPULIFRAR Á
ÍSLANDI. FARALDSFRÆÐILEG RANNSÓKN.
Ðóra Lúóvíksdóttir, Anna Þórisdóttir,Hafsteinn
Skúlason, Finnbogi Jakobsson,Bjarki Magnússon
og Bjarni Þjóóleifsson. Lyflækningadeild Land-
spítalans.
Tilgangur rannsóknarinnar var aó kanna tíóni
skorpulifrar á Islandi og sérstaklega að
greina alkóhólskorpulifur (AS) frá öórum teg-
undum skorpulifrar.
AÐFERÐIR: Dánartióni var athuguð í útgefnum
og óútgefnum gögnum frá Hagstofu íslands,sem
byggó eru á dánarvottoróum. Tímabilió 1951-
90 var skoóaó og aðgreining á AS og öórum
tegundum skorpulifrar fengin meó skráningu á
4.tölu í ICD kerfinu. Klinisk tióni var at-
huguó i greiningaskrám Reykjavikursjúkrahús-
anna og á Rannsóknarstofu H.l.i meinafræói
1971-90. Sjúkraskrár voru kannaóar m.t.t.
orsaka skorpulifrar. Tióni var reiknuð út
sem meóaltióni fyrir 5 ára timabil fyrir bæði
kyn, aldursflokka 0-19,20-49,50-69 og 70 ára
og eldri og fyrir AS og aórar tegundir skorpu-
lifrar. Áfengisneysla var reiknuó fyrir 5
ára timabil út frá söluskýrslum Áfengisversl-
unar rikisins.
NIÐURSTÖÐUR: Dánartióni: alls dóu 128 úr
lifrarskorpnun 1951-90, 28 (22%) úr AS.
Karlar voru 76 (59%). Hlutfall AS var 33%
hjá körlum en 6% hjá konum. Hlutfall AS féll
úr 38% i 10% frá 1951-55 til 1986-90.
Dánartióni AS var minnkandi seinustu 20 ár,
en vaxandi hjá öórum tegundum seinustu 10 ár.
Klinisk tióni: alls greindust 130 með skorpu-
lifur þar af 59 (45%) karlar. Hlutfall AS
var 31% hjá körlum en 23% hjá konum. Hlutfall
AS féll úr 54% 1971-75 i 33% 1986-90. Tiðni
AS virtist stöóug seinustu 15 ár en tióni
annarra tegunda var vaxandi. Klinisk tióni
AS var u.þ.b. sexfalt hærri en dánartiðni.
Áfengisneysla jókst úr 2.3 litrum af hreinum
vinanda á ibúa 15 ára og eldri 1951-55 i 4.8
1986-90.
ÁLYKTANIR: Dánartiöni af völdum AS fer lækk-
andi þrátt fyrir vaxandi áfengisneyslu.
Klinisk tióni AS er sexfalt hærri en dánar-
tióni. Hvort tveggja bendir til árangurs-
rikra fyrirbyggjandi aógeróa gegn áfengissýki
og likamlegum afleióingum hennar.