Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Page 99

Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Page 99
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22 95 V 53 SJÁLFLÆG HVATNING TIL LÍKAMSÞJÁLFUNAR: ÞRÓUN MÆLITÆKIS. Guðrún Marteinsdóttir dósent, námsbraut í hjúkrunarfræði, Háskóla Islands. Þverfaglegar rannsóknir innan heilbrigðis- vt'sinda styðja þá skoðun, að efling heilbrigðis og vellíðunar sé einkum háð þeim árangri er einstaklingar ná f þvf að þróa með sér heilsueflandi hegðunar- mynstur. Dæmi um slíkt er reglubundin ltkamsþjálfun, sem víða í fræðiritum er lýst sem mikilvægum þætti í forvömum ýmissa sjúkdóma og eflingu heilbrigðis og vellíðunar. Viðfangsefni rannsóknarinnar er þróun og prófun mælitækis til að mæla hugtakið "sjálflæg hvatning til líkamsþjálfunar" (self-detemúned motivation in exercise). Hugtakið er skilgreint sem íií livatning eöa upphafsorka og stcfnumótun líkams- þjálfunar, er grundvallast á skynjun einstaklingsins á eigin þörfum og tilfinningum. Þessi hvatning leiðir til þcss að einstaktingurinn skynjar llkamsþjálfun sem gefandi, áhugaverða og sveigjanlega athöfn, sem húnlhann getur valið af fi'tsum og frjálsum vilja . Rannsóknin er hluti af stærra rannsóknar- verkefni, sem miðar að því að renna stoðum undir þróun fræðiiegrar hugmyndar um santband sjálflægrar hvatningar, heilsueflandi hegðunarmunsturs og vellíðunar. Heildræn viðhorf til heilbrigðis og sálfræði- kenning Edward Deci og Richard Ryan "The Self- Determination Theory", leggja gmnninn að þróun hugmyndarinnar. Aðferðafræði rannsóknarinnar byggir á hugmyndum innan félagsvísinda um þróun mælinga á persónuleika-þáltum. Mælitækið er þróað á tveim tungumálum samtímis, þ.e. íslensku og ensku. Þróun mælitækisins er ntikilvægur þáttur f upp- byggingu þekkingargmnns í hjúkmnarfræði, og getur orðið undirstaða heilbrigðisfræðslu til eflingar reglu- bundinni líkamsþjálfun almennings. \j ALGEHGIÞRYSTIHGSSÁRAÁÍSLANDI. Asta Thoroddsen, Jóna Pála Grimsdóttir, Ardís Hennksdóttir, Kristin N. Jónsdóttir, Sjöfn Kjartansdóttii, Asta S. Stefánsdóttir, Guðlaug R.L. Trau3tadóttii. Námsbraut í hjúkrunarfræði, Háskóli íslands. Þrýstingssár geta skapað alvarleg vandamál hjá sjúklingum á heilbrigðisstofnunum. Hætta er á aukningu þeirra með auknum fjölda aldraðra og veikari einstaklingum á sjúkrahúsum og öðrum stofnunum. Áður vai oft álitið að bein tertgsl væru milli gæða hjúkrunar og tiðni þiý3tingS3áia. Tilgangui lannsóknarinnar var að kanna algengi og alvarleika þiýstingssáia á fslandi. Siúigiemingm á þrýstingssári í rannsókninni ej vefjaskemmd á staðbundnu svæði, sem spannar allt frá bólguviðbrögðum og roða í efstu lögum heillar húðar til opinna 3áia, sem teygja sig í gegnum dýpstu vefjalög og jafnvel rtiður í bein. Gerð var þveiskuiðanannsókn einn ákveðinn dag í april 1992 til að ákvaiða algengi þiý3tingssáia á þremur mismunandi tegurtdum stofnana á fslandi. Noteð var lýsandi fylgnisnið. Þýðið samanstóð aí öllum hjúkrunarheimilum og öldiunardeildum, ódeildaskiptum sjúJtraJiúsum og lyflækningadeildum deildaskiptra 3júkiahúsa og heilsugæslustöðvum með stöðugildi eins hjúkrunaríiæðings eða meiia. Úrlakið var lagskipt og 60 stofnanir á fslandi voru valdar tilviljunaikennt, 20 af hveiri tegurtd. Hannað var mælitæki, spumingalisti, sem innihélt breytur s.s. kyn, aldur, fjölda þrýstingssáia, stig þeirra og meðferð. Ljósmyndir voru notaðar til að auðvelda hjúknmeifræðingum að meta stig sáianna skv. skilgreiningu Shea (1975). Heimtur voru 80 %. Algertgi þrýaingssáia á fslartdi er 5,09 %. Rannsóknm endurspeglar um 25 % allia sjúklinga í þýðinu. Algengi meðal kvenna er 4,7 % og 5,6 % meðaJ karla. Þiýsting3sái á Stigi I vora57%, 31 %á Stigi II, 7,1 %á Stigi III og 3 % á Stigi IV Ekki fannst marktækt samband á milli kyns og algengis þiýstingssára eða kyns og stigs sára. Meðalaldur einstakhnga með þiý3tingssái var 82,8 ár. Algengi þrýstingssáia hjá ein3taklingum á elli- og hjúkruMrheúnilum var 6,3 %, ásjúkiahúsum 10,22 % og 1,8 % í heimahjúkiun. Flest alvarlegustu þrýstingssárin (Stig III og Sög IV) voru meðal einstaklinga á deildum sjúkrahúsa. Maiktækt samband fannst á milli algengis og tegundar stofnunar og einnig á milli stigs þiý3tingssára og tegundar stoínunar. Níuúu og fjögur prósent sáranna voru fyrir neðan mitti. Algengasta meðfeiðin við þiýsting3sárum var „Engar umbúðii' (56 %). „OcclusívaT umbúðir voru notaóar í 30 % tilvika. Á þiý3tingssái á Stigi I og S.tigi II voru annað hvoit ekki notaðar umbúðir eða „occlusívaT umbúðir. Algengi þiýstingssáia á fslandi er svipuð eða lægri og genst í öðrum löndum. Hátt algengi legusára á spítölum tengist eílaust alvarlegri veikindum og lélegra almennu ástandi sjúklinga þar en annais staðar. Einstaklingar í heimahjúkrun eru líklega íluttir á sjúkiahús ef ástand þeiria veisnar, sem gæti skýrt lágt algengi í heimahjúkrun. Niðuistöður gefa til kynna að auka þarf þekkingu hjúkrunaifólks á fyriibyggingu, áhættuþátwm og meðferð þiýstingssáia.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112

x

Læknablaðið : fylgirit

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Læknablaðið : fylgirit
https://timarit.is/publication/991

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.