Sagnir

Ataaseq assigiiaat ilaat

Sagnir - 01.04.1986, Qupperneq 26

Sagnir - 01.04.1986, Qupperneq 26
✓ A ið 930 er talið að íslendingar hafi stofnað allsherjarríki og hafið þinghald á Þingvöllum. Á Alþingi sagði lögsögumaður uþþ lög landsmanna í heyranda hljóði hvert sumar. Lög þjóðveldisins voru þannig varðveitt í munnlegri geymd fram á fyrri hluta 12. aldar, þá fyrst voru þau færð í letur. Elsta handrit þeirra nefn- ist Hafliöaskrá, eftir einum skrásetjar- anum, en hún er nú ekki lengur varð- veitt. Um 1130 voru til í landinu þrjú rit lagalegs eðlis: Tíundarlögin, Haf- liðaskrá og Kristniréttur. Af lögum þessum tóku menn afrit, og er tímar liðu þættu þeir við nýjum og slepptu þá oft úr fornum lagaákvæðum. Mörg handrit urðu því til af lögunum og bar þeim ekki alltaf saman. Tvö aðal- handrit eru nú varðveitt af uppskrift- um þessum, Konungsbók og Staðar- hólsbók, bæði talin rituð á síðari hluta 13. aldar. Samkvæmt heimildum er það fyrst á 16. öld sem lögin frá þjóð- veldistímanum fá nafnið Grágás.2 Á þeim tíma sem lögin í Grágás urðu til stundaði fólk hér landbúnað og veiðar, klæddi sig, fæddi og hýsti að mestu án útlendra aðfanga. Mun- aðarvarningur ýmiss konar var þó í umferð hjá höfðingjastétt landsins. Ekki sátu því allir við sama borð. Fólkið skiptist í stéttir eftir efnahag og áliti.3 Það tilheyrði þó ekki bara stétt- um heldur einnig ættum. Á þjóðveldistímanum voru ættar- böndin sterk. Ættirnar stóðu saman að veigamiklum málum, ekki síst á Alþingi. Þar voru goðarnir valdamest- ir. Þeir skipuðu dómendur í dómstóla, sátu í Lögréttu og áttu þar atkvæðis- rétt, og útnefndu aðra menn er þar sátu. Ekkert allsherjarframkvæmdar- vald, sem náði til alls landsins, var til á þessum tíma. Yfirleitt varð hver ein- staklingur að gæta sjálfur réttar síns með aðstoð ættingja, höfða mál ef hann var beittur ólögum, og sjá um að dómi yrði fullnægt. í dómsmálum var kviðurinn það sönnunargagn er mest var notað. Það var almenn þegn- skylda að sitja í kviði en hann dæmdi ekki í málum, heldur áttu meðlimir hans, oft nefndir búar, eingöngu að bera vitni.4 Grágás er ekki löggilt lögbók en gera má ráð fyrir að í henni sé að finna mörg lög er voru í heiðri höfð á þjóðveldistímanum. Hún er því í mörgu góð heimild um sína samtíð. íslandssagan verður þó aldrei sögð út frá lagaákvæðum einum saman. Gildandi lög eru ekki alltaf í samræmi við raunveruleikann. í eðli sínu eru lög fyrst og fremst vitnisburður um vilja og viðhorf þeirra sem mótuðu þau. í Grágás er því að finna upplýs- ingar um gildismat og hugmynda- heim íslendinga til forna. Þar er víða að finna lagaákvæði er varða konur sérstaklega. Sú mynd sem Grágás birtir af konum endurspeglar viðhorf ríkjandi valdahópa samfélagsins, en stjórnsýsla og opinber völd á þessum tíma voru í höndum karlmanna. Svo Maður að lemja Konu sína. Samkuœmt Grágás mátti ekki berja ófríska konu, suo aö á henni sœist. 24 SAGNIR
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.