Sagnir


Sagnir - 01.04.1986, Page 51

Sagnir - 01.04.1986, Page 51
Dyggðaspegill jafn lengi voru skrifuð upp handrit af deiluriti Guðmundar og Dyggda- speg//'.15 Segja má að lögin, og þessi tvö handrit, lýsi viðhorfi 17. og 18. aldar manna til skírlífis, frá sjónarhóli dómsvalds (Stóridómur), kirkju (Dyggðaspegill), og almennings (deilurit Guðmundar). Undirgefni Þessum flokki tilheyra fjórar dyggðir, en ein ber ægishjálm yfir hinar, og það er heidrun foreldra. Sú dyggð á rætur að rekja til fjórða boðorðsins. Heiðrun foreldra „útheimtir að jómfrúr haldi foreldra sína og aðra sem í þeirra stað eru settir að vera guðs skikkan og meðal þeim til handa.“ Þær eiga að elska þá, heiðra og virða, og láta sér þykja mikið til þeirra koma. Drottinn vill föðurinn af börn- unum heiðraðan hafa, og hann vill að þau geri það sem móðir þeirra býður þeim. Móðurina eiga meyjar að heiðra alla sína lífdaga og hafa hug- fast hversu þungar þær voru henni. Þær eiga að hugsa um í hvílíkum háska móðir þeirra stóð er hún „bar þær fyrir brjósti sér“. Ef foreldrar skipa börnum sínum að gera eitthvað „ótilbærilegt verk“ þá skulu börnin með siðsemi og hægð koma sér frá því, en ekki með óstilltum eða vond- um orðum. Börn eiga ekki að hætta að hlýða foreldrum sínum er þau vaxa úr grasi og vilja giftast. Þau skulu ekki ganga í hjónaband nema með vilja og vitund foreldra, bví að giftumál krefjast góðra ráða þeirra sem gamlir eru. Eins og segir í guðs- orði: „Barn mitt, hlýð þú aga þíns föö- ur og yfirgef ei þinnar móður lögmál." Dyggðaspegill lýsir því með ótal dæmum að guð vill ekki hafa að meyjarnar gifti sig án samþykkis for- eldra. Jafnvel voldugar drottningar hlýddu frekar vilja frænda sinna held- ur en að gifta sig sjálfar. Auðmýkt eða lítillæti er dyggð sem jómfrúr eiga að tileinka sér svo að þær læri að þekkja sinn eigin veik- leika og geri sig undirgefnar í því sem áhrærir verk þeirrar köllunar og emb- ættis. Þær eiga að bera sinn kross með hlýðni og veita öðrum mönnum skylduga æru og lotningu. Undir þá dyggð sem spegillinn kall- ar Ijúflyndi og vinsæld falla fleiri dyggðir, en þær eru: hógværð, þolin- mæði, velvild, Ijúfmennska og þjón- ustusemi. Jómfrú sem iðkar þessa dyggð gerir „engum skaða með mót- bærilegu geði“, heldur vill hún þókn- ast hverjum manni, hún líður og um- ber annarra bresti, hallar stundum mikið af sínum rétti og er kyrrlát, Ijúf og vingjarnleg við framandi menn sem innlenda. Síðasta blómið í dyggðakransinn er hógværð og spaklæti og „sú manneskja sem hefur þá dyggð til að bera hefur öðlast sanna prýði, er auð- mjúk og lítillát og getur vel þagað og liðið þótt aðrir tali stór orð, - kann og að sneiða hjá mörgu illu með sinni þögn og þolinmæði." Dæmin sem hér eru tínd til sýna hversu þagmælskar hinar bestu konur voru. Vitnað er í þau orð Salómons að kvinnur ættu að læra í þögn með allri undirgefni. Orsakir til dyggða og dyggðameðul Eftir að Dyggðaspegill hefur talið upp dyggðirnar tuttugu vísar hann meyj- unum veginn með því að telja upp átta orsakir til dyggða og þrjú dyggða- meðul. Orsakirnar eru vilji guðs, áminning góðra manna, umbunin, straffið, sérréttindi meyjanna, gott umtal, nafnið sem þær hlutu í skírn- inni og þær heilögu meyjar sem ritn- ingin segir frá. Dyggðameðulin þrjú eru verkun heilags anda, hinn kristi- legi barnaagi í húsinu, og það að koma meyjum í kennslu og vist hjá góðu fólki. Að síðustu eru jómfrúr þær sem lesa Dyggðaspegil minntar á að „sá þjónn sem veit síns herra vilja en gjör hann ei, skal straffast meira en hinn.“ Þær sem hafa lesið spegilinn og víkja af vegi réttra dyggða eiga því von á verra dómi en þær sem fávísar eru. Speglinum er lokað meö bæn. Dyggðaspegill og samtíminn Hverjar af dyggðum spegilsins hafa fölnað eða horfið, og hverjar lifa enn góðu lífi? Víst er að krafan um skírlífi ógiftra kvenna er úr sögunni. Skír- lífiskröfu fyrri tíma er hægt að skilja sem vilja samfélagsins til þess að skipuleggja líf þegna sinna, erfðamál, framfærslu og því um líkt, fyrir tíma iðnbyltingarinnar og velferðarríkisins. Mannasiðakafli Dyggðaspegils er að sumu leyti enn í góðu gildi. Sumir mannasiðir, eins og sá að jómfrúr skyldu klæðast í sérherbergi sínu, eru af tæknilegum ástæðum nýkomn- ir á. Ýmsar dyggðir tóku að víkja þeg- ar hinir svokölluðu velferðartímar tóku við. Sparsemin á illa heima í verðbólguþjóðfélagi, og mildi og ör- læti færðust inn á félagsmálastofnan- ir. Trúarleg iðkan hefur misst sinn fyrri sess, en kvenleg hógværð, spaklæti, Ijúflyndi, heiðarleg blygðan, iðni, þrifnaður og hreinlæti teljast enn til kvenlegra dyggða, - eða hvað? □ SAGMIR 49
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.