Sagnir

Ataaseq assigiiaat ilaat

Sagnir - 01.04.1986, Qupperneq 51

Sagnir - 01.04.1986, Qupperneq 51
Dyggðaspegill jafn lengi voru skrifuð upp handrit af deiluriti Guðmundar og Dyggda- speg//'.15 Segja má að lögin, og þessi tvö handrit, lýsi viðhorfi 17. og 18. aldar manna til skírlífis, frá sjónarhóli dómsvalds (Stóridómur), kirkju (Dyggðaspegill), og almennings (deilurit Guðmundar). Undirgefni Þessum flokki tilheyra fjórar dyggðir, en ein ber ægishjálm yfir hinar, og það er heidrun foreldra. Sú dyggð á rætur að rekja til fjórða boðorðsins. Heiðrun foreldra „útheimtir að jómfrúr haldi foreldra sína og aðra sem í þeirra stað eru settir að vera guðs skikkan og meðal þeim til handa.“ Þær eiga að elska þá, heiðra og virða, og láta sér þykja mikið til þeirra koma. Drottinn vill föðurinn af börn- unum heiðraðan hafa, og hann vill að þau geri það sem móðir þeirra býður þeim. Móðurina eiga meyjar að heiðra alla sína lífdaga og hafa hug- fast hversu þungar þær voru henni. Þær eiga að hugsa um í hvílíkum háska móðir þeirra stóð er hún „bar þær fyrir brjósti sér“. Ef foreldrar skipa börnum sínum að gera eitthvað „ótilbærilegt verk“ þá skulu börnin með siðsemi og hægð koma sér frá því, en ekki með óstilltum eða vond- um orðum. Börn eiga ekki að hætta að hlýða foreldrum sínum er þau vaxa úr grasi og vilja giftast. Þau skulu ekki ganga í hjónaband nema með vilja og vitund foreldra, bví að giftumál krefjast góðra ráða þeirra sem gamlir eru. Eins og segir í guðs- orði: „Barn mitt, hlýð þú aga þíns föö- ur og yfirgef ei þinnar móður lögmál." Dyggðaspegill lýsir því með ótal dæmum að guð vill ekki hafa að meyjarnar gifti sig án samþykkis for- eldra. Jafnvel voldugar drottningar hlýddu frekar vilja frænda sinna held- ur en að gifta sig sjálfar. Auðmýkt eða lítillæti er dyggð sem jómfrúr eiga að tileinka sér svo að þær læri að þekkja sinn eigin veik- leika og geri sig undirgefnar í því sem áhrærir verk þeirrar köllunar og emb- ættis. Þær eiga að bera sinn kross með hlýðni og veita öðrum mönnum skylduga æru og lotningu. Undir þá dyggð sem spegillinn kall- ar Ijúflyndi og vinsæld falla fleiri dyggðir, en þær eru: hógværð, þolin- mæði, velvild, Ijúfmennska og þjón- ustusemi. Jómfrú sem iðkar þessa dyggð gerir „engum skaða með mót- bærilegu geði“, heldur vill hún þókn- ast hverjum manni, hún líður og um- ber annarra bresti, hallar stundum mikið af sínum rétti og er kyrrlát, Ijúf og vingjarnleg við framandi menn sem innlenda. Síðasta blómið í dyggðakransinn er hógværð og spaklæti og „sú manneskja sem hefur þá dyggð til að bera hefur öðlast sanna prýði, er auð- mjúk og lítillát og getur vel þagað og liðið þótt aðrir tali stór orð, - kann og að sneiða hjá mörgu illu með sinni þögn og þolinmæði." Dæmin sem hér eru tínd til sýna hversu þagmælskar hinar bestu konur voru. Vitnað er í þau orð Salómons að kvinnur ættu að læra í þögn með allri undirgefni. Orsakir til dyggða og dyggðameðul Eftir að Dyggðaspegill hefur talið upp dyggðirnar tuttugu vísar hann meyj- unum veginn með því að telja upp átta orsakir til dyggða og þrjú dyggða- meðul. Orsakirnar eru vilji guðs, áminning góðra manna, umbunin, straffið, sérréttindi meyjanna, gott umtal, nafnið sem þær hlutu í skírn- inni og þær heilögu meyjar sem ritn- ingin segir frá. Dyggðameðulin þrjú eru verkun heilags anda, hinn kristi- legi barnaagi í húsinu, og það að koma meyjum í kennslu og vist hjá góðu fólki. Að síðustu eru jómfrúr þær sem lesa Dyggðaspegil minntar á að „sá þjónn sem veit síns herra vilja en gjör hann ei, skal straffast meira en hinn.“ Þær sem hafa lesið spegilinn og víkja af vegi réttra dyggða eiga því von á verra dómi en þær sem fávísar eru. Speglinum er lokað meö bæn. Dyggðaspegill og samtíminn Hverjar af dyggðum spegilsins hafa fölnað eða horfið, og hverjar lifa enn góðu lífi? Víst er að krafan um skírlífi ógiftra kvenna er úr sögunni. Skír- lífiskröfu fyrri tíma er hægt að skilja sem vilja samfélagsins til þess að skipuleggja líf þegna sinna, erfðamál, framfærslu og því um líkt, fyrir tíma iðnbyltingarinnar og velferðarríkisins. Mannasiðakafli Dyggðaspegils er að sumu leyti enn í góðu gildi. Sumir mannasiðir, eins og sá að jómfrúr skyldu klæðast í sérherbergi sínu, eru af tæknilegum ástæðum nýkomn- ir á. Ýmsar dyggðir tóku að víkja þeg- ar hinir svokölluðu velferðartímar tóku við. Sparsemin á illa heima í verðbólguþjóðfélagi, og mildi og ör- læti færðust inn á félagsmálastofnan- ir. Trúarleg iðkan hefur misst sinn fyrri sess, en kvenleg hógværð, spaklæti, Ijúflyndi, heiðarleg blygðan, iðni, þrifnaður og hreinlæti teljast enn til kvenlegra dyggða, - eða hvað? □ SAGMIR 49
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.