Sagnir - 01.06.1992, Blaðsíða 79

Kvart og kvein
Ef við bregðum okkur að Breiðavaði
þar sem Sigurlaug Jónasdóttir á heima
sjáum við Sigurlaugu við vinnu sína.
Hún er ekki heil heilsu og föl og flekk-
ótt í framan. Þetta heilsuleysi hennar
verður til þess að 26. nóvember skrifar
hún sýslumanni bréf. Þar kvartar hún
undan því að hafa ekki náð bata þó að
Hoffmann hafi reynt að telja henni trú
um það. Hún segist vera mun verri og
biður um hjálp hið fyrsta. 14 Eftir að
Blöndal fær þetta bréf skrifar hann
Grími 3. desember. Þar segir hann frá
kvörtunum Sigurlaugar og að hann
hafi fengið skriflegt frá Hoffmann að
þær fimm konur sem hafi verið í
meðhöndlun vegna kynsjúkdóms
væru orðnar heilbrigðar. Blöndal
segist hafa heimsótt Sigurlaugu og
séð að svo var ekki, á henni hafi hann
séð bletti í andliti og í kringum nef og
munn, einnig hér og þar á hand-
leggjum. Hún kvarti yfir húð-
leysi á nefi, eymslum í lík
amanum og óeðlilegri
bólgu í kirtlum. Að henn-
ar sögn hafi hún haft
þessi sár í september
þegar Hoffmann skoð-
aði hana fyrst.
Eftir að hafa rætt við
Sigurlaugu segist
Blöndal hafa gætt að
systrunum, Sigríði og \
Sigurlaugu Finnsdætrum á
Syðri-Ey. Þær séu ekki
orðnar góðar en að þeirra
sögn hafi þær verið betri eftir
meðhöndlun Ara áður en
Hoffmann tók þær til með-
höndlunar. Blöndal segist ekki
hafa athugað um madam Stiesen,
þar sem hann efist um sannsögli
hennar. Einnig hafi hann fengið bréf
frá Arnljóti Árnasyni, hreppstjóra og
húsbónda Kristínar Jónsdóttur, og
segi þar frá sama ástandi og á hinum
stúlkunum. Blöndal kveðst hafa
bannað stúlkunum samneyti við ann-
að fólk þar til þetta sé gengið yfir.15
Hræðsla við smit?
Hoffmann fær bréf frá Blöndal þar
sem honum er sagt frá kvörtunum
Sigurlaugar. Þann 11. desember skrif-
ar Hoffmann svo Grími vegna þessa
bréfs. Hann segir að allar konurnar
hafi verið heilbrigðar þegar hann út-
skrifaði þær og þar á meðal Sigurlaug
Jónasdóttir. Telur hann að helsta
skýringin á útbrotunum sé sú stranga
meðhöndlun
sem þær
hafi
fengið
hjá
honum
vegna
kyn-
dómsins. Einn-
ig býður hann Sigur-
laugu að koma til sín á Akur-
eyri og fá meðhöndlun við þessum
nýja sjúkdómi.16
Þegar hér er komið í sögu skrifar
Grímur Ara bréf, dagsett 15. desem-
ber. Þar rekur hann gang málsins og
biður Ara að fara hið fyrsta til Spá-
konufells- og Höskuldsstaðasóknar
og athuga ástand fólksins. Grímur
segir Ara að með þessu bréfi sendi
hann skinnpakka frá Hoffmann, í
honum séu lyf til að nota við sjúk-
dómnum, sé fólkið ennþá haldið
honum. Ef aftur á móti það sé eitt-
hvað annað en áðurnefndur kynsjúk-
dómur sem ami að fólkinu þá eigi
hann að endursenda pakkann. Einnig
biður Grímur Ara að kanna hvort
fleiri hafi þennan sjúkdóm.17
Ari gerir eins og hann er beðinn og
2. janúar 1825 skrifar hann Grími og
segir að í Húnavatnssýslu hafi hann
fundið níu manneskjur með þennan
sjúkdóm að meira eða minna leyti.
Hann vilji ekki leggja mat á með-
höndlun Hoffmanns á konunum en
svo virðist sem hann hafi ekki haft
nóg af lyfjum meðferðis. Að sögn
kvennanna hafi þær ekki verið í nógu
góðu ástandi til að segja til um hve
oft Hoffmann hafi vitjað þeirra á
meðan meðhöndlun fór fram. Ari
segist ekki vilja dæma gerðir
Hoffnrann, en þó veltir hann
því fyrir sér hvort Hoffmann
hafi verið hræddur við smit
eða eitthvað annað komið til.
í framhaldi af þessu bréfi
Ara til Gríms er vert að
glugga í dagbók Ara á þessu
tímabili.
Dagbók Ara Arasonar
læknis 1824-1825
í dagbók sína skráði Ari sjúkdóms-
greiningar og meðhöndlun á sjúkl-
ingunum frá því að hann fékk bréf frá
amtmanni, 19. desember 1824, og til
loka júní 1825 er flestir sjúklingarnir
voru að hans mati orðnir heilbrigðir.
Tveimur dögum eftir að hann fær
bréf Gríms leggur hann af stað og
kemur að bænum Gili í Svartárdal
daginn eftir. Þar skoðar hann Sigur-
laugu Jónasdóttur og á henni finnur
hann harða og illilega kyrtilhnúta á
endaþarmi. Þegar hann skoðaði hana
áður, 7. september, segir hann að hún
hafi aðeins haft sár á klofhafti en nú sé
það meira fljótandi og með mikilli bít-
andi útferð. Einnig væru nú rauðar
kláðaskellur næstum húðlausar um
axlarlið, olnboga, úlnlið fram á hendur
og öll liðamót en þó mest um lærin.
Handarkrikar og hálskirtlar hafi bólgn-
SAGNIR 77