Sagnir - 01.06.1992, Blaðsíða 59

sjálfum sér þýsku“b skrifaði aðdáun-
arfullur skiptinemi.
Það var ekki amalegt fyrir nor-
rænufræðinga og aðra áhugamenn
um fornbókmenntir að kynnast því
hve lifandi menningararfurinn var
með íslensku þjóðinni. I þeirra aug-
um jók það gildi fslendingasagnanna
um allan helming að kynnast um-
„Five o’clock tea“ á hálendi íslands. 1925.
hverfi þeirra af eigin raun og hlusta á
afkomendur fornkappanna tala um þá
eins og væru þeir sprelllifandi. Gest-
irnir fylltust andakt og hrifningu yfir
húslestrinum þegar „forfeðurnir
gömlu rísa raunverulega upp úr gröf-
um sínum."16 Á vetrargönguferð
sinni austur í Ölfus gisti Prinz á Æg-
issíðu og hitti þar einn gamlan sagna-
þul:
þá talar hann um þetta fólk og
þessa atburði, sem gerðust fyrir
þúsund árum en borist hafa frá
munni til munns, bók til bókar ár-
hundruðum saman, talar um
Skarphéðinn, Gunnar, Gretti, Ei-
rík blóðöx og Ólaf Tryggvason
eins og þeir hefðu dáið í gær, drýgt
í gær dáðir sínar, eins og hann
hefði lifað með þeim augliti til
auglitis.17
Ekki voru þó allir íslandsvinir iafn
yfir sig hrifnir af söguvitund þjóðar-
innar. Georg Weber, annar fyrstu
skiptinemanna í Reykjavík snemma á
þriðja áratugnum, hafði aðra sýn á
þjóðareðli íslendinga. Honum fannst
Islendingar styðjast um of við garnlar
hefðir og hinn „órökræna rétt sög-
unnar’“, söguskoðun þeirra væri ekki
gagnrýnin heldur byggðist á því
hvernig mætti nýta sér söguna: „Is-
lendingurinn bindur sig sem sé við
söguna. Hann lætur fortíðina og gildi
hennar leggja sér skyldur á herðar
fyrir framtíðina. Hér liggja rætur
„irrationalismans" í lífsskoðun ís-
lendingsins."18 Weber skýrði þetta
ekki nánar en vafalaust hefur hann
hér átt við Danahatrið, byggt á forn-
um syndum herraþjóðarinnar fremur
en sanngirni og skynsemi.
fslensk gestrisni fékk lof og prís í
frásögnum íslandsfara. Á þessum
tímum forðuðust menn ekki ferða-
menn eins og heitan eldinn. Þvert á
móti. Þegar Þjóðverjarnir bönkuðu
uppá á íslenskum sveitabæjum var
þeim yfirleitt tekið með kostum og
kynjum, boðinn matur og gisting og
þeir jafnvel búnir út með nesti og
nýja skó. Ekki var alltaf þegin
greiðsla fyrir vikið. Fyrir daga Eddu-
hótela var það samfélagsleg skylda
bænda að hýsa ferðamenn, landa sem
útlendinga. Þetta gerðu þeir hvort
sem þeir höfðu af því skemmtun eða
ekki. Það er þó að sjá af frásögnum
ferðalanganna að íslendingar hafi
fremur litið á það sem upphefð að fá
að hýsa útlending, verið forvitnir að
vita frá hverju hann hefði að segja og
jafnvel tekið hann inn í fjölskyldulíf-
ið. Paul Hermann þótti líka í frásög-
ur færandi þegar gestrisnin brást:
Við höfðum riðið stanslaust í nær-
fellt 14 tíma, vorum dauðþreyttir
og hungraðir og hlökkuðum til að
fá mjólk, kaffi, heitan mat og
mjúkt rúm. Það voru því mikil
vonbrigði að hitta íbúana [á
Kirkjubóli í Langadal, N-ísafjarð-
arsýslu] fyrir í bólinu. Þrátt fyrir
bank og barning (við brutum næst-
um upp dyrnar) sást enginn og
SAGNIR 57