Sagnir - 01.06.1992, Blaðsíða 65

við hið þýska var Islaudsk Aarbog út-
gefið af „Dansk-Islandsk Samfund“ í
Kaupmannahöfn. Ritið var að vísu
aðeins ársrit eins og nafnið gefur til
kynna en jafnaðist á við Mitteilungen
að vöxtum auk þess sem efnið var
ekki síður fjölbreytt.
Hnignun og fall
Islandsvinafélagsins
Heimskreppan var íslandsvinafélag-
inu mikið áfall ekki síður en öðrum
samskiptum þjóðanna. Félagið lenti í
skuldum og síðasta tölublað Mitteil-
ungen der Islandfreunde kom út vorið
1932. Ofan á fjárhagsörðugleikana
bættist að forystumennirnir Erkes og
Diederichs féllu frá. íslandsvinafélag-
ið var ekki endurreist fyrr en tveimur
árum síðar, þá undir forystu nasista.
Tímaritsútgáfan var ekki svipur hjá
sjón þótt hún sé merk heimild um
yfirtöku flokksins á félagsstarfsemi
og misnotkun norrænna fræða. Fé-
lagið lognaðist endanlega út af vorið
1936 og Prinz formaður, sem kominn
var á kaf í pólitík, mælti með Nor-
ræna félaginu í staðinn.
Pað má að lokum geta þess að fé-
lag þýskra íslandsvina var ekki end-
urreist fyrr en árið 1955, þá í Köln
undir nafninu Deutsch-Islandische
Gesellschaft. Það hóf útgáfu árbókar-
innar Island. Deutsch-Isldndisches Jahr-
buch fjórum árum síðar, hjá Eugen
Diederichs forlaginu sem Niels
Diederichs, sonur Eugens, hafði flutt
til borgarinnar á flótta frá Austur-
Þýskalandi. Fáir af gömlu íslandsvin-
unum sýna sig þegar árbókinni er
flett. Nokkrar greinar birtust í ritinu
til minningar um Heinrich Erkes og
svo skemmtilega vildi til að dóttir
hans, Beatrix Löffler, sat í stjórn hins
nýja félags.4" Formaður félagsins var
Max Adenauer, sonur Konrads
kanslara. Hann hafði í æsku smitast
af íslandsáhugann á heimili fjöl-
skylduvinarins Erkes.
Að öðru leyti voru spor gamla fé-
lagsins, Vereinigung der Islandfreun-
de, að mestu máð, forystumennirnir
horfnir af sjónarsviðinu og fáir sem
hirtu um að minnast þeirra. Starf fé-
lagsins varð aldrei eins öflugt og ver-
ið hafði fyrir stríð og „árbókin" kom
ekki út nema á nokkurra ára fresti.
Athyglisvert er að fornbókmenntir
og saga fengu miklu minna rúm í
nýja tímaritinu en því gamla. Nú
ríkti deyfð yfir norrænum fræðum í
Þýskalandi, nasisminn hafði komið á
þau óorði.
Leitin að germönskum rótum og
glæstri fortíð var ekki lengur aflvaki
íslandsáhugans en fsland nútímans
komið í sviðsljósið - enda kominn
tími til.
Tilvísanir:
Grein þessi er unnin upp úr hluta BA-ritgerðar höfundar, „Samskipti
íslendinga og Þjóðverja á milli stríða 1918-1939.“
1 Einar B. Pálsson, viðtal 11. des. 1991.
2 Alexander Jóhannesson: „Menningarsamband Þjóöverja og ís-
lendmga", Skírnir, CXXXIV. (1960), 56-58.
3 Payne, Robert: Tlic Life and Dcatli of Adolf Hiller . New York
1973, 67-68.
4 Erkes, Heinrich: „Búcherbesprechungen", Mitteilungen, XV., nr.
2 (okt. 1927), 35.
5 “Vortrage", Mitteilungen, XVII., nr. 3-4 (jan.-apríl 1930), 142.
6 Wedepohl, Theodor: „Eine Mahlerfahrt nach Island“, Mitteilung-
en, XIV., nr. 2-3 (okt.-jan. 1926-27), 28.
7 Ebeling, Max: „Eine Besteigung des Eyjafjallajökull", Mitteilung-
en, XVII., nr. 3-4 (jan.-apríl 1930), 111.
8 Wedepohl, Max: „Eine Malerfahrt nach Island“, 28.
9 Wedepohl, Max: „Eine Malerfahrt nach Island“, 28.
10 Ebeling, Max: „Eine Besteigung des Eyjafjallajökull", 113.
11 von Eckhel, Anna: „Thule“, Mitteilungen, X., nr. 1-2 (júlí-okt.
1922), 13.
12 Kuhn, Hans: „Wanderungen af Island 1923 und 1924“, Mitteilung-
en, XII., nr. 4 (apríl 1925), 59.
13 Kuhn, Hans: „Zu Fuss úber den Sprengisandur (13.-17. August
1929)“, Mitteihmgen, XVII., nr. 3-4 (jan.-apríl 1930), 104.
14 Timmermann, viðtal í Hamburger Tagesblatt, 12. júlí 1934.
15 Klose, Olaf: „Ein Aufenthalt auf Island als Austauschstudent",
Mitteilungen, XIV., nr. 1 (júlí 1926), 16.
16 Prinz, Reinhard: „Island als Kulturerlebnis", Island, XX., nr. 2
(júlí-sept. 1934), 67.
17 Prinz, Reinhard: „Winterwanderung auf Island II“, Mitteilungen,
XIV., nr. 2-3 (okt.-jan. 1926-27), 35-36.
18 Weber, Georg: „Der islandische Volkscharakter", Mitteilungen,
XVII., nr. 3-4 (jan.-apríl 1930), 127-128.
19 Herrmann, Paul: „Islands Nordkapp (Horn)“, Mitteilungen,
XVI., nr. 3 (jan. 1929), 53.
20 Weber, Georg: „Der islandische Volkscharakter“, 128.
21 Hassell, P.A.: „Politischer Bericht", 25. júlí 1927, 8.
22 Erkes, Heinrich: „Neue Winke fúr Islandfahrer", Mitteilungen,
XIV., nr. 2-3 (okt.-jan. 1926-27), 27.
23 Múller, Walther: „Islandische Wirtschaft", Mitteilungen, XI., nr.
3-4 (jan.-apríl 1924), 37.
24 Mohr, Wolfgang: „Stadtische Kultur auf Island“, Mitteilungen,
XIX., nr. 3-4 (jan.-júní 1932), 77. Sjá einnig Erkes, Heinrich:
„Meine siebte Islandreise", Mitteilungen, XII., nr. 3 (jan. 1925),
41.
25 Klose, Olaf: „Ein Aufenthalt auf Island als Austauschstudent",
Mitteilungen, XIV., nr. 1 (júlí 1926), 15.
26 Jochner, Nikolaus: „Mit der ’Múnchen’ zwei Tage in Reykjavik
(Erste Station der Polarfahrt des Norddeutschen Lloyd)“, Mitteil-
ungen, XIII., nr. 1-2 (júlí-okt. 1925), 25-26.
27 “Kleine Nachrichten", Mitteilungen, XVII., nr. 2 (okt. 1929), 44.
28 Jaden, Hans: „Gunnlaugur Einarsson (Ein islandischer Spezial-
arzt)“, Mitteilungen, X., nr. 3-4 (jan.-apríl 1923), 56.
29 “Kleine Nachrichten”, Mitteilungen, XV., nr. 3-4 (jan.-apríl
1928), 65.
30 Prinz, Reinhard: „Hochschule Islands”, Mitteilungen, XV., nr. 2
(okt. 1927), 50-56.
31 Erkes, Heinrich: „Neue Winke fúr Islandfahrer", Mitteilungen,
XIV., nr. 2-3 (okt.-jan. 1926-27), 27.
32 Erichsen, Adolfme: „Was geben uns die islandischen Sagas?“,
Mitteilungen, VII., nr. 1-2 (júlí-okt. 1919), 18.
33 Erichsen, Adolfine: „Ansprache an die Islandfreunde am 16.
Dezember 1927 in der Weinstube Huth”, Mitteilungen, XVI., nr.
1 (júlí 1928), 1.
34 Neckel, Gustav: „Snorri Sturlusons Edda“, Mitteilungen, XII.,
nr. 4 (apríl 1925), 57.
35 Neckel, Gustav: „Der Wert der islandischen Literatur”, Deutsche
Islandforschung 1930, I., 57.
36 Naumann, Hans: „Die Islandersagas die einzige umfassende Dar-
stellung altgermanischen Lebens”, Mittteilungen, XX., nr. 1
(apríl-júní 1934), 55.
37 Gretor, Georg: „Islandliteratur", Der Kreis. Zeitschrift fiir kiinst-
lerische Kultur, VII., nr. 12 (des. 1930), 691.
38 Sveinn Björnsson: „Island-Deutschland", Der Kreis. ZeitschriftJiir
kiinstlcrische Kultur, VII., nr. 12 (des. 1930), 679.
39 „Zur Grúndungsgeschichte der ’Vereinigung der Islandfreunde’,,,
Mitteilungen, I., nr. 1 (júní 1913), 2.
40 “Nachrufe”, Islaitd. Dcutsch-Isl. Jahrbuch, VII. (1970-74), 93.
SAGNIR 63