Árbók skálda - 01.12.1958, Blaðsíða 17

1 o
sjónir, að yfirleitt kærir hann sig ekki um að tala um það eða sýna;
hann á það einn manna. Hvað síðar verður er allt annað mál.
Nú má segja, að spurningar af því tagi sem að framan getur kitli
á stundum hégómagirnd manns; á vissan liátt. Maður getur nefnilega —
ef mann langar til — tekið þær sem óbeina yfirlýsingu um það, að spyrj-
andinn álíti mann geysilega duglegan skríbent; — maður sé „alltaf að
skrifa“. En sú ánægja stendur þó að líkindum skamma stund. Tillits-
laus raunveruleikinn verður nefnilega ekki umflúinn; þessi: að maður
hefur jafnvel ekki tækifæri til að skrifa neitt, hvað þá að vera alltaf
að því.
(Guð hjálpi líka þeim listamanni, sem alltaf er að. Guð hjálpi þeim,
sem ekki kunna að slaka á spennunni — taka sér frí. Og: guð líti ekki
síður í náð til hinna, sem ekki geta gefið sig óskipta að hæfileikum
sínum og köllun. Sú staðreynd, að fjölmargir góðir listamenn geta það ein-
mitt ekki — söknm brauðstrits — er jafn óhugnanleg í dag og hún hefur
ætíð verið. Og það er m. a. ein ástæðan íyrir því, að hæfileikamikill og
í eðli sínu starfsamur höfundur skrifar jafnvel eklci neitt, a. m. k. ekki nema
endrum og eins. Tími hans fer kannski í skrifstofusetur, afgreiðslustörf,
tungumálakennslu, prófarkalestur — að ógleymdri söfnun skulda; já,
livurt veit hvað — nema sízt til þess sem maðurinn vill.
A efri árum sínum setti ritstjórinn Jón Olafsson saman vísukorn,
sem er einhvernveginn svona:
Ungum lék mér löngun á
að lifa til að skrifa.
Sköp því hafa skipt, — ég má
skrifa til að lifa.)
Það er neínilega þetta — að „skrifa“... Kannski er rithöfundur
„alltaf að skrifa“; kannski er það m. a. s. orðið að tragedíu í lífi hans.
Að skrifa — ekki það sem hann vill, heldur það sem liann jafnvel kærir
sig sízt um. Þessa stundina er mér nærtækt dæmi um ungan íslenzkan
rithöfund, sem lifir að miklu leyti á þýðingum væminna ástar- og lífs-
reynslufrásagna; níu af hverjum tíu vinnustundum hans fara í allt aðrar
skriftir en samningu eigin verka eða undirbúning þeirra. — og nú mun
einhver spyrja:Hversvegna fer maðurinn ekki á sjó? Afhverju kynnist
hann ekki þjóðlífinu með því að taka þátt í störfum þess?-------------
Þeir sem þannig spyrja eru oft svo einlægir (en oft urn leið einfaldir),
að þeir eiga fyllilega skilið að spurningum þeirra sé svarað sem sannast
og ýtarlegast. Eg fvrir mitt leyti respektera einlægni, einnig þegar hún
ber vott um heimsku og skilningsleysi; ég get ekki annað. Aftur á móti
er ekki alltaf auðvelt að svara einfeldnislegum spurningum í stuttu máli,
jafnvel þótt maður viti svarið manna bezt. — í tilefni af þessu greinar-
korni vil ég þó nota tækifærið til að svara tveim síðustu spurningunum —
að því leyti sem málið er mér skylt — á þessa leið: Eg fer ekki á sjó,