Árbók skálda - 01.12.1958, Blaðsíða 25

23
aðeins eina skáldsögu og óvíst er hvort halda áfram við þá grein skáld-
skapar.
En hvað á maður að leyfa sér að álykta af þessu? Að áhugi á skáld-
sagnagerð sé að minnka meðal ungra höfunda á Islandi? Að yngstu rit-
höfundar oklcar séu ekki gæddir þeim episka sans, sem beinlínis hvetur
til söguritunar? Að subjectiv lífsskoðun og visst tilfinningalegt „undan-
hald“ sé að sljóvga skyn þeirra á möguleika prósans — t. d. vegna dýrkun-
ar á ljóðinu „Ijósins vegna“? Eða að ungir menn veigri sér við að leggja
út í það „stórræði“ sem skáldsöguformið einatt er? Eg held ekki; og
vona að svo sé ekki. Samt má vel vera, að eirðarleysi, rótleysi, öryggisskort-
ur og hugsjóna-uppflosnun eftirstríðsáranna — auk gerbreytts sögu-viðhorfs
yngstu kynslóðarinnar — hafi áhrif á þróun í átt frá viðamiklu formi skáld-
sögunnar, nær þrengra og hárfínna forrni smáþáttar og Ijóðs. — En
þetta, sem ég segi hér, er aðeins hugleiðing mín þá stundina sem ég er að
skrifa það; enganveginn niðurstaða sem ég leyfi mér að leggja fram sem
staðhæfingu. — Og, eins og áður er sagt: ágaúi einnar listgreinar þarf
ekki að vera undir höfðatölu listamanna komið. Islenzk skáldsagnagerð
gæti þess vegna haldið sínum virðingarsessi og verið í áframhaldandi
vexti, þótt aðeins einn einasti ísl. höfundur legði stund á hana — aðeins
ef sá hinn eini hefði hæfileika, tækifæri og manndóm til að standa í stöðu
sinni.
Þessar hugleiðingar rnínar eru nú orðnar miklu fyrirferðarmeiri á
pappírnum en ég ætlaði mér upphaflega, og bezt að láta staðar numið.
Eg finn enn betur en áður, hve efnið er í rauninni yfirgripsmikið og ekki
vinnandi vegur að ætla að gera því nein veruleg skil í einni stuttri grein.
Hér verður því ekki minnzt á ýmsa tímabæra hluti í þessu samhengi —
eins og t. d. íslenzka bókmenntagagnrýni fyrr og nú, félagsmál höfunda,
launamál þeirra og þjóðfélagslega aðstöðu, viðhorf Jreirra til lesenda —
og lesendanna til þeirra —, né heldur á þá „sögu“ sem liggur t. d. að baki
þessa greinarkorns. En það er óneitanlega saga út af fyrir sig, og verður
kannski sögð síðar.