Árbók skálda - 01.12.1958, Blaðsíða 36

34
legri menningarmiðstöð sem snjallir arkitektar og listamenn hafa skapað,
og hlýða þar á bókmenntir, fornar og nýjar, tónverk, söng og leiklist
eða horfa á kvikmyndir við hæfi aldursins og fá tilsögn í líkamsrækt
sem er leikur um leið. 0g samkvæmt því ágæta lögmáli, að svo uppskeri
menn sem þeir hafa sáð, munu dvalarheimili eklri kynslóðarinnar verða
rekin eins og hótel á Ríveríunni og með sniði þeirrar hámenningar, sem
eldri kynslóðin með breytingum á kennslukerfinu, skólaði til þann æsku-
lýð sem þá verður orðin ráðandi afl í þjóðfélaginu. Og milli þess sem
gamla fólkið dútlar við smíðar eða vefnað eða meðtekur ýmis konar
menningarverðmæti í húsakynnum sínum, eyðir það ævikvöldinu fyrir
framan sjónvarpið og fylgist þannig með lífi, starfi og afrekum afkom-
endanna. Og ef einhver þegn yrði gripin þeirri mannvonzku að revna að
eitra fyrir ungviðið með ræðu eða riti sem innhéldi brenglaðar hugmvndir
um kynlíf og lífsverðmæti og aðra lágkúru í ætt við sorp, þá væri það
vonh'tið fyrirtæki í þessu þjóðfélagi, en engu að síður liti almenningsálitið
á tiltækið sem föðurlandssvik og sá seki yrði gripinn eins og hver annar
vargur og komið fyrir á mannbætandi heilsuhæli og alinn upp á nýjan
leik. Og ungar listir eiga þá ekki lengur í vök að verjast, allir smáskit-
legir styrkir fyrir löngu lagðir niður, og kennarar orðnir hæstlaunaða
stétt landsins. Þá verða Islendingar orðnir svo magnaðir í bókmenntum
og listum og kræfir í íþróttum, að það verða fleiri þjóðir en vinir okkar
Færeyingarnir sem líta upp til okkar og vita ekki hvaðan á sig stendur
veðrið. Við látum öðrum þjóðum eftir að setja á loft spútnika og þess
háttar dót, en hirðum þeim mun meira af Nóbelsgulli, heimsmetum og
þvíumlíku, Og erfðafjandinn, danskurinn, sem er að úrkynjast á ólækn-
andi smnrrebröd og hyggeaften hugsunarhætti verður á hverjum degi jafn-
hissa á framtakssemi okkar og þann dag í stríðslokin þegar íslenzki heild-
salinn lenti sprengjuflugvélinni sinni á Kastrupflugvelli. Og íslenzka vega-
bréfið verður ekki lengur ljótasta vegabréfið í veröldinni, heldur skinn-
bók með skjaldarmerkinu í ósviknu blaðgulli. Þá verður búið að sameina
að einhverju leyti dagheimili barnanna og dvalarhallir gamla fólksins
svo speki gamla fólksins komist betur til skila, og ef það skyldi detta
í einhvern karlanga að fara að leika sér að gömlum finnneyringum og telja
sér trú um að það séu gullpeningar, þá stendur ekki á börnunum að taka
þátt í leiknum, og sama verður upp á teningnum, kátína og ærsl, ef ein-
hver karlfauskur og pólitískur loddari frá liðinni tíð tekur uppá því að
hengja á sig orðglingrið og húrra stórum hatti í sólskininu og glamra
um pólitík eða norræna samvinnu.
Þannig getur Island orðið, ef siðmenningin ferst ekki í kjarnorku-
eldi. Skilyrðin til vísindalegrar mannræktar geta varla verið ákjósan-
legri, gott kyn, einstæð menningararfleið, hæfilegur mannfjöldi og engin
herútgjöld; hér norður við þak heimsins getur ef menn vilja risið fyrir-
myndarríki, íslenzkt Hellaz, bjart og skínandi eins og sá ís sem landið
dregur nafn af.