Árbók skálda - 01.12.1958, Blaðsíða 49

Rósberg G. Snædal:
Fdein orð t fullri meiningu
Það er ort og skrifað meira en nóg á íslandi í dag. íslenzkir rithöfundar
eru fjölmennir, en þjóðin fámenn. Eins og nú standa sakir er offramleiðsla
í skáldskap og bókagerð, og af þeim sökum skapast ýmisleg annarleg og
hættuleg viðhorf, bæði hjá skáldinu og almenningi. Sumir framleiðend-
anna fleyta sér á magninu, þ. e. reyna að hafa svo mikið í veltunni, að
þess hljóti að gæta manna á meðal og á markaðinum, en aðrir leita eftir
því að koma á óvart með ýmiskonar afbrigði og nota jafnvel bellibrögð
til þess eins að vekja á sér athygli. Að slíkt er hægt að gera með árangri,
sanna mörg og margvísleg dæmi. Og t. d. er nú svo komið, að með pening-
um er hægur vandi að auglýsa eina bók svo að hún seljist upp á viku og
þorri manna trúi því í mánuð eða jafnvel lengur að bókin sé virkilega góð.
En sannleikurinn sigrast þó jafnan á peningunum að lokum, og bæði bókin
og höfundurinn gleymist ótrúlega fljótt, eða jafnfljótt og auglýsingin. Þann-
ig fer óneitanlega um ílestar sögu- og ljóðabækur, sem gerðar eru á Tslandi
í dag. Sæmilega bókvitrir menn geta nú áreiðanlega talið á fingrum sér
þær skáldsögur íslenzkar, sem út hafa komið á sl. tíu árum, sem skilja
eftir sig persónur í vitund fólksins. Hinar, — allur obbinn, eru gleymdar,
sennilega fyrir fullt og allt.
Auðvitað þjóna bækur einnig þeim tilgangi að vera lesnar aðeins
af því að þær eru bækur, og hafa ofanaf fyrir hugsanasnauðu fólki meðan
svefninn er að sigra það í sænginni á kvöldin, og það er nauðsynlegt að
eitthvað sé tiltækt af slíkum bókum, en ég álít að við getum þar komizt
af með vinnu eins til tveggja reyfarahöfunda. Vegna þess, ekki sízt, að
íramleiðslugeta slíkra rithöfunda er venjulega mikil — og lítil takmörk
sett. En ef þeir væru ekki fleiri, þá er heldur engin hætta á að markaður-
inn yfirfylltist léttfóðri eins og hefur átt sér stað að undanförnu. Ofan-
ritað er ekki sagt af neinu steigurlæti eða ofmetnaði, — síður en svo, enda
ferst undirrituðum Flekk ekki að gelta hátt af þessu tilefni.
Hið eiginlega skáld hlýtur þó fyrst og fremst að vilja vinna að list-
sköpun, sem er varanlegri og langlífari en flugan á haugnum. Þess ær og
kýr er að skrifa eitthvað það, sem aðrir skrifa ekki og geta ekki skrifað.
Það ætti að vera augljóst mál. T það minnsta hefur frá alda öðli verið
lagður sá skilningur í orðið skáld, að slíkt væri ekki hafandi um aðra en
þá, sem sköruðu framúr, sköpuðu þau listaverk í ljóði eða sögu, sem