Félagsbréf - 01.01.1958, Blaðsíða 24

14
FELAGSBREF
í stílnum og ýmsar almennar gagnrýnishnútur, sem gætu verið
góðar, ef þær stæðu í nokkru sambandi við efnið en væri ekki
hreytt út eins og hörðum hrossataðskögglum yfir ófrjóa mosa-
móa“. Um 4. söguna, Útbygging, segir Valtýr: „Bygging sög-
unnar er ákaflega lausleg og fjarri öllum listarreglum og eigin-
lega lítið í hana varið, nema endirinn, þar hefur höf. tekizt upp“.
Heildardómurinn er á þá leið, að sögusafnið hafi tekizt fremur
laklega, höf. geti ekki heitið söguskáld enn, þótt ýmislegt bendi
til, að hann geti orðið það. „Hann verður að kafa betur í hugs-
anadjúpið og rannsaka betur sálarlíf manna og innra eðli en
hann hefur gert hingað til. Geri hann það og geti, er ekki ör-
vænt, að hann geti orðið söguskáld. Hann hefur sýnt, að hann
er ljóðskáld; hitt hefur hann ekki sýnt ennþá“. — Þó þessi dóm-
ur sé alls kostar neikvæður að því er bókina Eini snerti, er hann
samt ekki með öllu miskunnarlaus. Höfundurinn er þrátt fyrir
allt vonarmaður sem söguskáld, ef hann tekur sig á, og viður-
kennt er, að hann sé þó Ijóðskáld. Ég hef ekki tíma til að greina
frá öllu fleira um viðtökurnar, sem Guðmundur fékk fyrir fyrstu
bókina sína. Einna hlýlegust voru ummæli Jóns Ólafssonar í
Nýju Öldinni. Þar segir Jón um list Guðmundar, er hann hefur
nokkuð dvalið við gallana: „En hún er ung og getur tekið þroska,
en hún er engin eftirherma ... ekkert bergmál af annarlegum
tónum. Guðmundur Friðjónsson syngur með sínu nefi bæði í
bundnu máli og óbundnu“. Þetta var sjálfsagt nokkur huggun,
ef svo mætti að orði komast, en líklega samt í minnsta lagi, þeg-
ar litið ér á viðtökurnar í heild sinni.
Nú mun einhver ykkar, góðir áheyrendur, spyrja: Hvers vegna
er verið að rifja upp þessa gömlu ritdóma? Eins og það sé ekki
venja að skamma unga rithöfunda allt hvað af tekur og ekki
hafði Guðmundur Friðjónsson annað en gott af þessu þegar frá
leið! — Látum svo vera, en ég vil þá segja, að úr því þetta
nægði ekki til þess að ganga af honum dauðum sem rithöfundi,
þá stafaði það af því, að gáfa hans var svo rík og sterk, að
þetta var ekki hægt. Hann var í rauninni ódrepandi, ódauðleg-
ur, ef svo mætti orða það. Þegar hér var komið sögunni var Guð-
mundur nær þrítugur að aldri og í þann veginn að reisa bú