Félagsbréf - 01.01.1958, Qupperneq 56

BÆKIJR
Lárus Sigurbjömsson:
HÖ.VIt DAUÍWS
Kristján Albertsson:
HÖND DAUÐANS, leikur í
fimm þáttum. Helgafell 1957.
ETTA er fortakslaust áhrifaríkt
leikrit, spennandi aflestrar frá
upphafi til enda. Spurningin er,
hvemig það muni fara á leiksviði, en
þangað á það erindi, og því fyrr,
því betra. Heyrzt hefur að Þjóðleik-
húsið hafi samþykkt að taka leikritið
til sýningar, og er það vel, en það
er þegar orðinn óhæfilegur dráttur
á sýningu verksins.
„It is a mere impertinence to judge
plays by literary standards", segir
Lynch Williams á einum stað. Út í
það að dæma um leikritið frá bók-
menntaiegu sjónarmiði ætla ég held-
ur ekki að hætta mér. Sami fræði-
maður segir: „Drama means the
thing done, not the thing told“, og
það hefur höfundur leikritsins „Hönd
dauðans“ lagt sér á minni. Atburðir
leiksins eru margir og raktir af hlífð-
arlausri rökfestu út frá sjónarmiði
höfundar, sem verið hefur athugull
áhorfandi stórviðburða úti í heimi í
pólitísku gemingaveðri síðustu ára-
tuga. Yfirhöfuð virðist mér höfund-
ur alls staðar rata skemmstu leið að
kjama dramans, kunna leikreglumar
út í æsar, og eru það ef til vill ekki
mikil tíðindi um jafn fjölfróðan list-
unnanda og Kristján Albertsson.
En ég kemst ekki hjá, að vekja
athygli á því, að höfundi er enginn
greiði gerður með þeirri kynningu
á verki hans, sem forlagið lætur
fylgja bókinni.
Fyrst orkar efnisútdrátturinn tví-
mælis. Þetta er engin „harmsaga
ungrar stúlku“, þótt hún sé dóttir
einræðisherra, og leikurinn sýnir
ekki fyrst og fremst „baráttu henn-
ar fyrir ást sinni til eins af óvinum
föður síns“. Setningin þyrfti að tak-
ast til athugunar í útvarpsþættinum:
Daglegt mál, en efnislega gæti hún
alveg eins átt við Rómeó og Júlíu.
Hai-mleikurinn er um einræðisherr-
ann, Amo, ekki um fómardýr hans,
þótt dóttir hans sé. Það er hann, sem
stendur einn að lokum, brjóstum-
kennanlegur aumingi, eða djöfullegt
ofurmenni, sem kemur út á eitt. Um
einræði snýst leikurinn og þaðan er
nafn hans. Öfgatrúarbrögð nútím-
ans, grundvölluð á vanmetakennd
mannskepnunnar, sem grípur eftir
hálmstrái stjómarfarslegs alræðis,
hin kommúnistíska trúfræði réttir út
hönd sína, „sem nú varpar skugga
sínum á þennan hnött okkar“.
Hitt var sú staðhæfing áðumefndr-
ar kynningar, að leikritið sé „fyrsti
sjónleikur, sem fram hefur komið,
þar sem brugðið er upp mynd af
einræði vorra tíma“. Tilvitnunin er