Sveitarstjórnarmál - 01.10.1991, Side 38

ORKUMÁL
VARMADÆLA:
TILRAUNARINNAR VIRÐI
BRYNJÓLFUR GÍSLASON, SVEITARSTJÓRI
TÁLKNAFJARÐARHREPPS
í Tálknafiröi er víöa jarðvarmi. Á
svæöinu frá Hádegisgili að Fagra-
dalsá voru volgrur, áöur en til bor-
ana kom. Hiti í þeim var frá 13° C
upp í 53° C. Á árinu 1975 var boruð
608 m djúp hola á vesturbakka
Laugardalsár. Upp komu 4 l/sek.
af 51,1° C heitu vatni, en áöur kom
þar upp = 2 l/sek. af 50° C heitu
vatni.
Öllu betur tókst til á Gvendar-
lauga-svæðinu í landi Litla-
Laugardals, en þar rann heitt vatn,
aöallega i fjórum lækjum, 20-45°
C heitum, um 20 l/sek. aö vatns-
magni (skýrsla Rannsóknarráðs
1944). „Afköst" holu, sem þar var
boruð áriö 1977, eru talin a.m.k. 25
l/sek. af 43,1° C heitu vatni.
Á umliönum árum hefur þó
nokkuð miklu af viti, tíma og pen-
ingum veriö varið til að fá jákvæða
niöurstöðu úr hagkvæmnisútreikn-
ingum varðandi hitaveitu, fjar-
varmaveitu eða því um líkt fyrir
Tálknafjarðarkauptún. Niðurstaða
þeirra athugana er, að ekki er að
sjá miðað við þekktar forsendur, að
þetta vatn nýtist til húshitunar i
stærri stfl. Á hinn bóginn er hluti
nýtanlegs vatns úr holunni notaður
til hitunar i Litla-Laugardal. Enn-
fremur er 1200 m2 íþrótta- og
samkomuhús Tálknfirðinga kynt
með vatninu úr holunni (geislahit-
un, mottur í gólfum), svo og 25 x 10
m sundlaug Tálknfirðinga. Að auki
er heita vatnið notað á tjaldsvæð-
inu viö sundlaugina.
Á árunum 1985 og 1986 fór
sveitarstjóri Tálknafjarðarhrepps
að viða að sér hinum margvíslega
fróðleik, sem settur hafði verið á
blað um það, sem sneri að varma-
dælum. Ástæðan var sú, að
grunnskólabygging (2.150 m3) var
hituð upp meö lágþrýstum olíu-
brennara (miðstöð) og kyndikostn-
aður óhæfilega mikill. Eftir þó
nokkra eftirgrennslan komst undir-
ritaður í samband við Maríu Jónu
Gunnarsdóttur, þáverandi starfs-
mann Orkustofnunar, sem reyndist
hin bezta hjálparhella við alla und-
irbúningsvinnu þaðan i frá. Þegar
málið komst á fullan skrið, var ritaö
til varmadæluframleiðenda í Sví-
þjóð, Danmörku, Þýzkalandi og
víðar og ennfremur spáð í spilin
með Sveini Jónssyni, sem lengi
hefur haft áhuga á notkun varma-
dæla. Endirinn varö sá á, að Einar
Eyjólfsson og félagar hjá S.J. Frost
hf. í Kópavogi „módel"smíðuðu
varmadælu í skólabygginguna, og
fylgir hér lýsing Einars á henni:
Tæknileg lýsing á varmadælu
Varmadæla er tæki til hitunar. Hún getur notað sem aflgjafa rafmagn,
olíu eða gas, eftir því sem við'á. Varmadælan, sem hér um ræðir,
gengur fyrir rafmagni og vinnur því varma úr umhverfinu með raforku.
I aðalatriðum svipar varmadælum mjög til frystivéla. Myndin sýnir
varmaflæðið gegnum dæluna.
HITASTIG i VARMAGJAFA
HITASTIG I VARMAbEGA
Á myndinni er Q0 varminn frá varmagjafa. Q„ er varminn frá þjöppu, og Qh er
heildarvarminn, sem skilast til varmaþega. varmaberinn í varmadælukemnu,
sem er lokuð hringrás, er venjulega freon eöa annar kælivökvi af flúorkolvetnis-
gerö. Vökvinn gufar upp í uppgufaranum eins og i eiminum í kælivél. Þjappan
sogar til sin gufuna, sem myndast, og þjappar henni saman. Viö þjöppunina
hitnar gufan og þrýstist inn íþéttinn (eimsvalann), þar sem hún þéttist og gefur frá
sér varma. Varminn í þjöppumótornum nýtist einnig. Kælimiöillinn fer síöan eftir
kælingu i gegnum þrýstiminnkara og breytist þar meö í vökva, sem gufar siöan
upp aftur.
284