SunnudagsMogginn - 15.04.2012, Side 30

30 15. apríl 2012
E
r David Cameron, forsætisráð-
herra Breta, fúskari í stjórn-
málum? Því heldur Anthony
King, prófessor við Háskólann
í Essex, fram í grein í Financial Times sl.
mánudag. Greinarhöfundur notar orðið
„dilettante“ yfir forsætisráðherrann, sem
skv. ensk-íslenzkri orðabók er hægt að
þýða á íslenzku með orðinu fúskari eða
viðvaningur. Hið fyrrnefnda verður notað
hér. Anthony King segir að slíkur fúskari
hafi ekki setið í embætti forsætisráðherra
Bretlands í hundrað ár eða frá því að Her-
bert Asquith gegndi því á árunum 1908 til
1916.
Það er athyglisvert að sjá hver rök-
stuðningur Anthonys Kings er fyrir þess-
um harða dómi. Í hnotskurn er hann að
segja að Cameron telji að yfirborðið skipti
meira máli en efnið. Sagt er að Wallen-
bergarnir sænsku hafi viljað vera en ekki
sjást. Þeir hafi viljað láta verkin tala en
persónur þeirra skipt minna máli. „Séð-
og-heyrt-væðing“ samtímans átti ekki
upp á pallborðið hjá þeim.
Rökin fyrir þessari skoðun prófessors-
ins verða ekki rakin hér að ráði. Hann
vísar til nýliðinna atburða í brezkum
stjórnmálum, meintrar sölu Íhaldsflokks-
ins á aðgengi að ráðamönnum, vand-
ræðagangsins í kringum Liam Fox, fyrr-
verandi varnarmálaráðherra, en þó
sérstaklega til meðferðar Camerons á
breytingum á heilbrigðiskerfinu.
Það sem hins vegar veldur því að þessi
grein hins brezka prófessors er svo
áhugaverð er spurningin um það, hvort
fúskarar kunni að vera víðar á ferð í
stjórnmálum samtímans en í Downing-
stræti 10 (hvort sem menn eru sammála
því mati eða ekki). Er stjórnmálabarátta
okkar tíma komin í þann farveg í lýðræð-
isríkjum, að fúskarar og viðvaningar eigi
jafnvel meiri möguleika en þeir sem frek-
ar vilja láta verkin tala, vegna þess að
samfélagsumræðurnar snúast svo mikið
um yfirborð? Hvort kemur þessi vel eða
illa út í sjónvarpi? Var þetta „pr-trikk“
snjallt eða ekki?
Í árdaga prófkjöra í Sjálfstæðis-
flokknum fyrir bráðum hálfri öld sat
merkur maður á Alþingi fyrir flokkinn,
Ólafur heitinn Björnsson, prófessor. Hann
átti ekki auðvelt með að flytja ræður en
talaði þrátt fyrir það um efnahagsmál á
þann veg, að ungir menn, sem sátu á
þingpöllum, ekki bara hrifust heldur
heilluðust af ótrúlegri yfirsýn og skýrri og
skarpri framsetningu Ólafs, þegar hann
ræddi um vandamál þjóðarinnar á erfiðum
tíma undir lok Viðreisnaráranna.
Svo kom að prófkjöri fyrir alþingiskosn-
ingarnar 1971 og þá kom í ljós að kjósendur í
því höfðu ekki skilning á mikilvægi þess fyr-
ir Sjálfstæðisflokkinn (og reyndar þjóðina
alla) að hafa slíkan mann á þingi. Hann féll
og þau úrslit voru Sjálfstæðisflokknum ekki
til sóma.
Trú og traust þjóðarinnar á og til Alþingis
er í algeru lágmarki skv. skoðanakönn-
unum, raunar svo mjög að það er orðið al-
varlegt umhugsunarefni. Er það vegna þess,
að á tímum, þegar yfirborðið ræður ríkjum
og efni máls hverfur í skuggann, hafi fúsk-
ararnir tekið völdin? Er kannski fullt af
fúskurum á Alþingi? Hefur þjóðin ekki verið
nógu kröfuhörð í vali á fulltrúum sínum?
Hefur hún látið blekkjast af daglegum „pr-
trikkum“, sem eru í gangi á vettvangi
stjórnmálanna?
Kannski finnst einhverum þetta ósann-
gjarnt í garð almennings í landinu. En er það
svo? Létum við ekki öll blekkjast af útrás-
aræðinu? Og erum við kannski enn að láta
blekkjast? Leiksýningin, sem staðið hefur
yfir á Bessastöðum frá nýársdag, á sér marga
áhangendur! Og við, almenningur, megum
ekki gleyma því að það vorum við sjálf sem
kusum þetta fólk á þing. Ábyrgðin er að lok-
um hjá okkur, hverju og einu.
Er vandræðagangurinn í kringum stjórn-
arskrármálið nokkuð annað en pólitískt
fúsk? Á undanförnum áratugum hafa margar
stjórnarskrárnefndir verið settar á stofn,
sem ekki hafa skilað árangri. Þess vegna gat
það verið góð hugmynd að kjósa fulltrúa á
stjórnlagaþing og sjá hvort betur tækist til.
En stjórnarflokkarnir eyðilögðu þá hug-
mynd með viðbrögðum sínum við ógild-
ingu Hæstaréttar á þeirri kosningu. Þegar
lýðræðið er annars vegar dugar ekki að
stytta sér leið. Og eru vinnubrögð þingsins
undir lokin á því máli nokkuð annað en
fúsk?
Þegar fyrstu vísbendingar komu fram
um að ESB-ríkin tengdu saman aðild-
arumsókn Íslands og makrílveiðar okkar
fullyrtu allir helztu ráðherrar ríkisstjórn-
arinnar, að þetta væru algerlega óskyld
mál. Svo komu nokkrir þingmenn frá Evr-
ópuþinginu og einn þeirra upplýsti, að það
væri ekki bara svo að málin væru skyld
heldur væri sjávarútvegsnefnd Evrópu-
þingsins að íhuga að setja löndunarbann á
íslenzkan fisk í evrópskum höfnum!
Hvernig á að skilja þetta? Eru ráðherrar
okkar, sem svona töluðu, fúskarar eða
viðvaningar í samskiptum við aðrar þjóð-
ir? Eða eru þeir kannski að reyna að nota
„pr-trikk“ á eigin þjóð?
Ekki tók betra við, þegar sjálf fram-
kvæmdastjórn Evrópusambandsins ákvað
að taka þátt í málarekstri á hendur okkur
vegna Icesave-málsins. Enn kom utanrík-
isráðherrann fram og sagði að þetta væru
„óskyld“ mál, afstaða framkvæmda-
stjórnarinnar og aðildarumsókn Íslands.
Hvað er Össur Skarphéðinsson að segja
með svona málflutningi? Að það sé hægt
að mata íslenzku þjóðin á hvaða bulli sem
er?
Það er kominn tími til að þjóðin sjái í
gegnum leiktjöldin. Þau eru gegnsæ. Það
gæti verið gott að byrja í forsetakosning-
unum.
Er David Cameron fúskari?
Eru fleiri fúskarar á ferð?
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@styrmir.is
Sextán ára gamall unglingur, Jón L. Árnason,varð á þessum degi fyrir 35 árum yngsti Ís-landsmeistari sögunnar í skák þegar hann gerðijafntefli við Helga Ólafsson í lokaskák mótsins.
Hefði Helgi unnið hefði Íslandsmeistaratitillinn verið
hans. Með sigrinum skaut Jón einu stórmeisturum þjóð-
arinnar á þessum tíma, Friðriki Ólafssyni og Guðmundi
Sigurjónssyni, ref fyrir rass en þeir voru báðir orðnir
sautján ára þegar þeir urðu fyrst Íslandsmeistarar.
„Ég er auðvitað í sjöunda himni yfir sigrinum,“ sagði
Jón í samtali við Morgunblaðið daginn eftir og við-
urkenndi að sigurinn hefði staðið tæpt.
„Skákin við Helga var geysilega spennandi og hún tók
mjög á taugarnar. Skákin bauð upp á mikla möguleika
og rétt áður en hún fór í bið sást mér yfir örugga vinn-
ingsleið. Þegar skákin fór í bið var Helgi tveimur peðum
yfir, en annað þeirra var reyndar í dauðanum og líklega
hefur ekkert verið í skákinni nema jafntefli. Við sömd-
um um jafntefli þegar við höfðum leikið sex leiki í gær,“
sagði Jón ennfremur.
Í frétt blaðsins kemur fram að Jón sé sonur Árna
Björnssonar endurskoðanda og konu hans, Ingibjargar
Jónsdóttur. Hann kveðst hafa lært mannganginn ungur
af bræðrum sínum „en áhuginn vaknaði ekki fyrir al-
vöru fyrr en Fischer og Spassky tefldu heimsmeist-
araeinvígið hér sumarið 1972. Síðan hef ég stundað
skákina kappsamlega og eyði í hana miklum tíma.
Framfarir hafa verið örar frá því í fyrra, hverju sem það
er nú að þakka. Í fyrra tefldi ég í áskorendaflokknum,
sem er næstur á eftir landsliðsflokki, og hlaut aðeins 6½
vinning. Núna hlýt ég svo 9 vinninga í landsliðs-
flokknum svo að þetta verður að teljast sæmilegt stökk
upp á við. Ég fann mig ágætlega í mótinu, ég byrjaði vel
en lakast tefldi ég um miðbik mótsins, enda fann ég þá
til þreytu.“
Mest dálæti á Mikhail Tal
Í samtalinu upplýsti Jón að hann hefði mest dálæti á
sovéska skákmeistaranum Mikhail Tal. „Hann teflir
djarfar sóknarskákir en við þann stíl kann ég bezt.“
Framundan hjá Jóni þetta vor fyrir 35 árum voru
prófannir í Menntaskólanum í Hamrahlíð. Þá var hann
einnig í píanónámi sem hann stundaði af krafti. „Það er
svo margt sem ég er að sýsla við að stundirnar í sólar-
hringnum mættu gjarnan vera fleiri.“
Sem fyrr segir varð Helgi Ólafsson annar á Íslands-
mótinu í skák 1977 með 8½ vinning, Ásgeir Þ. Árnason,
bróðir Jóns, varð þriðji með 8 vinninga og Margeir Pét-
ursson fjórði með 7 vinninga. Allir voru þeir undir tví-
tugu á þessum tíma og þegar komnir í landslið Íslands,
án efa eitt það yngsta sem þjóðin hefur teflt fram. Helgi,
Margeir og Jón urðu síðar stórmeistarar í skák.
Þeim áfanga náði Jón árið 1986 en alþjóðlegur meistari
varð hann 1979. Af sigrum Jóns við skákborðið má nefna
heimsmeistaratitil sveina 1977 og Íslandsmeistaratitil
1977, 1982 og 1988. Þá tefldi Jón á fjölmörgum ólympíu-
skákmótum fyrir Íslands hönd, síðast 1994.
Jón lauk prófi í viðskiptafræði frá Háskóla Íslands
1986 og prófum af endurskoðunarsviði 1993-94.
Jón L. Árnason tjáði Morgunblaðinu fyrir 35 árum að
hann ætlaði að halda áfram að tefla af fullum krafti og að
hann langað mikið til að fá að spreyta sig á móti í út-
löndum. Sá draumur rættist aldeilis. Hann lauk viðtal-
inu með þessum orðum: „Ég ætla ekki að hafa það eins
og Fischer, að hætta á toppnum.“
orri@mbl.is
16 ára
Íslands-
meistari
í skák
Jón L. Árnason eftir að hann varð heimsmeistari sveina í
september 1977. Að baki honum er Margeir Pétursson.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
’
Framfarir hafa verið örar frá
því í fyrra, hverju sem það er
nú að þakka.
Helgi Ólafsson og Jón L. Árnason (t.h.) tefla úrslitaskákina
á Íslandsmótinu árið 1977. Jón fór með sigur af hólmi.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Á þessum degi
15. apríl 1977