SunnudagsMogginn - 15.04.2012, Blaðsíða 43

15. apríl 2012 43
hendur. Fyrstu árin bjó hann og starfaði á
Akureyri þar sem hann stofnaði og
stjórnaði kórum en árið 1940 fór hann til
höfuðborgarinnar. Þar sinnti hann í
fyrstu ýmsum störfum og kenndi tónlist í
einkatímum. Hann stofnaði kóra eins og
Söngfélagið Hörpu og Útvarpskórinn svo
einhverjir séu nefndir. Verkefnin uxu
hröðum skrefum. Hann starfaði með ný-
stofnaðri Sinfóníuhljómsveit Íslands en
áhuginn leitaði víðar.
Róbert náði strax afburða færni og
þekkingu á íslensku tungumáli bæði í
ræðu og riti. Hann sökkti sér ofan í mið-
aldahandrit og -fræði. Rannsakaði tíða-
söng Þorláks helga Þórhallssonar á Hól-
um og varði doktorsritgerð sína um
Þorlákstíðir við Háskóla Íslans árið 1959.
Hann skrifaði greinar um norræna mið-
aldakirkjutónlist í hið merka yfirlitsrit
Kulturhistorisk leksikon for nordisk
middelalder sem er grundvallarrit í hvers
konar norrænum miðaldafræðum og
flutti fyrirlestra í útvarp og við erlenda
háskóla.
Eiginkona Róberts, Guðríður Magn-
úsdóttir (1918-1990), var stoð hans og
stytta alla tíð.
Söngsveitin Fílharmónía
Sama ár og Róbert varði doktorsverk sitt
stofnaði hópur áhugafólks félagið Fíl-
harmóníu sem einsetti sér að stofna kór
til þess að flytja stór kórverk með hljóm-
sveit. Þá var Sinfóníuhljómsveit Íslands
nærri tíu ára en Róbert stjórnaði fyrstu
tónleikum hennar í mars 1950. Stofn-
félagar Fílharmóníu, samherjar og vinir
Róberts, fengu honum stjórnun kórsins,
sem fékk heitið Söngsveitin Fílharmónía.
Með Söngsveitinni vann Róbert braut-
ryðjandastarf í flutningi stórra sígildra
kórtónverka meðan hann lifði. Róbert féll
skyndilega frá tæpra 63 ára gamall. Söng-
sveitin Fílharmónía frumflutti hér á landi
undir hans stjórn með Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands Carmina Burana, Þýska
sálumessu Brahms, Messías eftir Händel,
Sálumessur Mozarts og Verdis, Missa Sol-
emnis eftir Beethoven að ógleymdri Ní-
undu sinfóníu Beethovens auk fleiri stór-
verka eins og Te deum Dvoráks.
Aldarminning
Á aðalfundi Söngsveitarinnar Fílharm-
óníu fyrir tveimur árum var samþykkt
tillaga Jóns Ragnars Höskuldssonar, sem
þekkti og söng undir stjórn Róberts
Abrahams Ottóssonar, að kórinn heiðraði
aldarminningu Róberts árið 2012.
Ákveðið var að tileinka minningu hans
tónleika árið 2012 þar sem hans yrði
minnst, samið yrði tónverk til flutnings
þar og að jafnframt yrðu fluttar radd-
setningar hans á sálmalögum og þjóð-
lögum.
Efnt var til samstarfs við Tónlistarsafn
Íslands þar sem unnið er að gerð heima-
síðu um Róbert og störf hans. Safnað
verður til þeirrar síðu blaðagreinum, við-
tölum, myndefni, upptökum eftir föng-
um og umfjöllun um tónleika sem hann
stjórnaði. Heimasíðan verður þekkingar-
brunnur fyrir þá sem vilja fræðast um
manninn, störf hans, þýðingu og mik-
ilvægi í íslensku tónlistarlífi á 20. öld.
Þá var ákveðið að Söngsveitin legði sitt
af mörkum til þess að draga fram myndir
og minningabrot fólks sem var í „kórnum
hans Róberts“ eins og söngsveitin var oft
nefnd. Fyrrverandi kórfélagar, lærisvein-
ar og vinir Róberts hafa lagt málinu lið og
skrifað niður minningabrot og stutta
pistla um kórstjórann, mannvininn,
listamanninn og eldhugann Róbert Abra-
ham Ottósson, sem mönnum er tamast
að kalla dr. Róbert.
Kórstjórinn Róbert Abraham Ottósson
Viðtöl við kórfélaga sem þekktu Róbert
sýna virðingu og þakklæti þeirra í hans
garð og fyrir að hafa átt þess kost að
kynnast þeim undraheimi tónlistarinnar
sem hann leiddi fólkið sitt í. Minning-
arnar eru ljóslifandi og viðmælendur hafa
haft yndi af því að miðla til okkar sem
yngri erum upplýsingum um merkan
frumkvöðul og eldhuga sem ekkert lét
aftra sér við að koma til leiðar háleitum
markmiðum um að efla tónlistarlíf á Ís-
landi. Margir minnast inntökuprófsins
þar sem huglitlum söngvara var sýnd
virðing og uppörvun. Það var á brattann
að sækja til að ná í mark. Almennri tón-
listarkunnáttu var áfátt um þetta leyti.
Róbert lagði áherslu á að fólkið nyti leið-
sagnar söngkennara og margir minnast
söngtíma sem þeir sóttu hjá Göggu Lund,
Maríu Markan, Snæbjörgu Snæbjarnar og
fleirum. Félagið Fílharmónía hafði yfir
einhverjum aurum að ráða, sem notaðir
voru til þess að greiða söngkennurum
fyrir raddþjálfun.
Hindranir á veginum voru marg-
víslegar. Kórfélagar áttu nokkuð erfitt
með að halda takti og þekkt er barátta
Róberts við að fá fólk til þess að halda
tempói, að ekki sé talað um glímuna við
fá kórinn til að standa á fætur samtímis í
upphafi kafla og í miðjum verkum. Til að
ná sínu fram beitti hann kænsku, kröfu-
hörku, réttvísi og manngæsku. Hann var
vandvirkur og einn viðmælenda okkar
segir hann hafa haft mikla hæfileika til
þess að ná árangri með leikmenn og at-
vinnufólk í liðinu. Hann æfði gaumgæf-
lega strembnustu staðina fyrst og festi þá
í sessi. Það var ekki áhlaupaverk að fá lít-
ið æft fólk til að tileinka sér snerpu og
hraða í löngum pólifónískum fúgum.
Hann lagði áherslu að rétt væri farið
með texta og tón. „Tónninn er sem þráð-
ur og hann myndast í honum miðjum,
hvorki í neðri né efri hliðum hans.“
Honum var lagið að mynda stemningu
eins og t.d. með því að segja upp úr eins
manns hljóði: „Hann Beethoven er hér.“
Eða þegar Guðmundur Jónsson söng
barítónhlutverkið í Te Deum Dvoráks og
á æfingu sneri Róbert sér að kórnum með
glettnisglampa í augum og sagði: „Vinir
mínir, þið vitið að Dvorák samdi þetta
fyrir hann Guðmund.“
Þá er ótalin áherslan sem hann lagði á
framkomu kórsöngvaranna. Skyldu þeir
standa hreyfingarlausir undir flutn-
ingnum. „Hvernig haldið þið að áheyr-
endum líði að horfa á 120 manns á iði
þegar fólk er komið til þess að njóta tón-
listar?“
Það er hollt að gera sér grein fyrir
hverju skarpgreindur, víðsýnn og fjöl-
menntaður mannvinur kom til leiðar á
seinni hluta síðustu aldar á Íslandi. Ár-
angurinn í tónlistarlífinu, sem við njótum
daglega árið 2012, er m.a. til kominn fyrir
störf manna á borð við dr. Róbert Abra-
ham Ottósson.
Byggt á greinum Aðalgeirs Kristjáns-
sonar og Árna Björnssonar í 25 ára af-
mælisriti SF 1985 og grein Árna Heimis
Ingólfssonar í Morgunblaðinu 21. júlí
2001. Viðtöl við fyrrverandi kórfélaga,
sem þekktu Róbert vel, styðja við efni
samantektarinnar.
’
Árangurinn í tónlist-
arlífinu, sem við
njótum daglega árið
2012, er m.a. til kominn
fyrir störf manna á borð við
dr. Róbert Abraham Ott-
ósson.
Róbert Abraham Ottósson
á tónleikum með Vladimir
Askenazy í Háskólabíói 1968.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Tónleikar Söngsveitarinnar Fílharm-
óníu Náttsöngur – Aldarminning Ró-
berts Abrahams Ottóssonar verða
haldnir í Langholtskirkju fimmtudaginn
19. apríl næstkomandi, sumardaginn
fyrsta, kl. 20 og í Skálholtsdómkirkju
laugardaginn 21. apríl kl. 16. Þar verð-
ur frumflutt verkið Náttsöngur eftir
Hildigunni Rúnarsdóttur auk raddsetn-
ingar Róberts að sálma- og þjóðlögum.
Í prentaðri tónleikaskrá verður birt
grein Árna Heimis Ingólfssonar, sem
um þessar mundir vinnur að rann-
sóknum á ævi og störfum lista- og vís-
indamannsins. Jafnframt verða birtar í
tónleikaskrá tilvitnanir og glefsur úr
áður birtum greinum um Róbert. Valið
efni og tilvitnanir í áður birtar greinar
verða ýmist birtar í tónleikaskránni
eða lesnar upp á tónleikunum og frá-
sagnir munu verða aðgengilegar á
heimasíðu Söngsveitarinnar Fílharm-
óníu og Tónlistarsafns Íslands.
Aldarminning