Helgafell - 01.05.1942, Blaðsíða 54

140
HELGAFELL
fram, enda bera sumar gerðir ráðsins,
en ekki allar, þess ljós merki, eins og
er líka viSurkennt af formanninum.
(slenzkir rithöfundar og listamenn
vilja ekki eiga þennan ofríkisanda og
kúgunaraSferSir yfir höfSi sér.
Hér skiptir engu máli, hvort þeir
menn úr þessum hópi, sem formaSur-
inn dæmir ,,utangar3s“, eru ,,kom-
múnistar" eSa ekki. Flokkur sá, sem
kenndur er viS ,,kommúnista“, er lög-
leyfSur í landinu, ásamt öllu starfskerfi
sínu, þingmönnum og blaSakosti. Yms-
ar sakir hafa aS vísu veriS bornar á
hann, en látiS undir höfuS leggjast aS
sanna þær. Ef flokkurinn er sekur um
landráS og ofbeldisáform, er þaS óaf-
sakanleg vanræksla af þingi og stjórn,
aS leyfa starfsemi hans. Sé þessi áburS-
ur hins vegar rangur, eins og afskipta-
leysi stjórnarvaldanna bendir til, eru
allar ofsóknir af hálfu ríkis og ríkis-
stofnana á hendur flokknum og ein-
staklingum hans, á þeim grundvelli, á-
stæSulausar, ósæmilegar og ólöglegar.
FormaSur MenntamálaráSs og þeir,
sem kynnu aS vera sama sinnis og
hann í ráSinu, hafa ekkert umboS frá
ríkisvaldinu, hvorki sem dómarar né
hríshaldarar, til þess aS hegna einstök-
um listamönnum fyrir afstöSu þeirra til
löglegra stjórnmálaflokka, í því skyni
aS ,,refsa stefnu“ þeirra, eins og einn
af verjendum þessarar aSferSar hefur
komizt aS orSi. RáSinu er ætlaS aS
meta hvern listamann eftir verkum
hans, en ekki aS hafa Gestapo-hlutverk
á hendi í andlegum málumþjóSarinnar.
íslenzkar Gyðingaofsóknir.
En jafnframt því sem framangreind-
ar starfsreglur, er formaSur Mennta-
málaráSs hefur reynt aS framkvæma
meS nokkrum árangri gagnvart sérstök-
um stjórnmálaflokki í landinu, eru í
fullu ósamræmi viS almennar lýSræSis-
hugsjónir um andlegt frelsi, vofa þær
yfir hverjum einstökum listamanni per-
sónulega, hvar sem hann telur sig í
flokki. Því aS þaS er löngu komiS
fram, aS þykist formaSurinn þurfa aS
ná sér niSri á einhverjum óþjálum ein-
staklingi, innan listamannastéttar eSa
utan, gerir hann sér hægt um vik, í
samræmi viS reglu Hitlers : ,,Wer Jude
ist, bestimme ich“ — ,,Þa3 er ég, sem
ákveS, hverjir eru GySingar”, og skrá-
setur hann sem ,,kommúnista“ — ,,til
hæg3arauka“, aS því er blaS hans seg-
ir. MeS þessum íslenzku GySingaof-
sóknum er því stefnt aS fullu öryggis-
leysi allra listamanna og jafnframt
þeim tilgangi aS sveigja þá til undir-
gefni viS lífsskoSun formannsins og
þær listaskoSanir hans, er áSur hafa
veriS ættfærSar hér í tímaritinu.
ViShorf íslenzkra listamanna til
kommúnisma munu vera mjög sundur-
leit, en vafalaust verSur aS telia meiri
hluta þeirra andvígan þeirri stefnu af
ýmsum ástæSum, ekki sízt vegna þess,
aS trú margra þeirra á fullt andlegt
frelsi í ríki kommúnismans mun vera
af skornum skammti. En einmitt af
sömu ástæSum hafa þeir hlotiS aS
lenda í andstöSu viS þann opinbera
ráSsmann í mennta- og listamálum
þjóSarinnar, sem í nafni, en ekki um-
boSi, ríkisins reynir aS þröngva and-
legu frelsi þeirra og segja þeim fyr-
ir verkum meS aSferSum öfugbylt-
ingarmanna. Þetta er mergur málsins í
,,listamannadeilunni“, og listamönn-
unum er þaS vel ljóst sjálfum, þótt mál-
iS hafi lítt veriS rætt frá þessu sjónar-
miSi til þessa.
MeS vantrausti sínu á formann
MenntamálaráSs hafa þeir tekiS af-
stöSu gegn anda og aSferSum þeirrar
stefnu, er Thomas Mann lýsir svo, þar
sem hún hefur hrósaS fullum sigri, aS
þar sé svo nærri listinni og hverjum
heiSarlegum listamanni höggviS, aS
þar geti listamaSurinn ekki dregiS and-
ann, ekki unaS og ekki starfaS.