Morgunblaðið - 18.10.2012, Blaðsíða 12

Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Skuldastöðu heimilanna, lífeyrismál og þverr-
andi traust á verkalýðshreyfingunni meðal al-
mennings bar hæst á fyrsta degi 40. þings Al-
þýðusambands Íslands í gær. „Mikil og þrálát
verðbólga hefur keyrt vextina upp í rjáfur og í
raun má segja að venjuleg meðalfjölskylda hafi
ekki lengur ráð á því að búa í venjulegri með-
alíbúð, og þá skiptir engu máli hvort hún leigir
hana eða kaupir,“ sagði Gylfi Arnbjörnsson,
forseti ASÍ, í setningarræðu á þinginu. Eitt af
forgangsverkefnunum væri að móta skýra sýn
og kröfur um hvernig samfélagið losar sig úr
vítahring verðbólgu og hárra vaxta.
Gylfi sagði að hreyfingin stæði núna frammi
fyrir því að reyna muni á gengis- og verðlags-
forsendur kjarasamninga. Ítrekaði hann þá
skoðun að taka ætti upp fastgengisstefnu.
Fyrir þinginu liggja umræðuskjöl þar sem
lagðar eru til breytingar í lífeyrismálum og var
mikið rætt um lífeyrisréttindi og almanna-
tryggingakerfið á þinginu. Árni Gunnarsson,
formaður starfshóps sem endurskoðaði lögin
um almannatryggingar og náð hefur sam-
komulagi um grundvallarbreytingar á bóta-
kerfi ellilífeyrisins, sagði að frumvarps væri að
vænta innan skamms. Eins og fram hefur
komið í Morgunblaðinu er þar m.a. lagt til að
bótaflokkar verði sameinaðir í einn flokk, elli-
lífeyri, og að skerðing framfærsluuppbótar
vegna tekna lækki í áföngum svo skerðingar
verði aflagðar á fjórum árum. Árni sagði nú-
verandi tekjuskerðingar vega að stoðum líf-
eyrissjóðakerfisins og nefndi sem dæmi að ein-
hleypur ellilífeyrisþegi hefði í dag engan
ávinning af 73 þúsund kr. greiðslu úr lífeyr-
issjóði á mánuði og 100 þúsund kr. greiðsla
skilaði honum aðeins 11 þúsund krónum. „Á
sama tíma og rætt er um að lífeyrissjóðirnir
taki smátt og smátt við stærra hlutverki í
greiðslu eftirlauna getur það vart verið skyn-
samlegt að það ástand ríki að einstaklingar sjái
ekki hag sinn í því að greiða í lífeyrissjóði,“
sagði Árni.
Umdeild tillaga um lífeyrismál
Þegar mælt var fyrir tillögum um lífeyr-
ismál á þinginu í gær spruttu m.a. umræður
um tillögu Verkalýðsfélags Akraness um að
fyrirhuguð hækkun iðgjalda í lífeyrissjóði úr
12% í 15,5% á næstu árum renni í séreign
launafólks en ekki inn í samtryggingarsjóðina.
Þessi tillaga er umdeild en Gylfi Arnbjörnsson
taldi þó koma til greina að menn ættu val um
hvort þessi 3,5% hækkun fari í séreignasjóð
eða skyldusparnað lífeyrissjóðanna.
Skuldir og lífeyr-
ismál ber hæst
 Rætt um samninga og verðbólgu á 40. þingi ASÍ
Morgunblaðið/Eggert
ASÍ Þing ASÍ, hið 40. í röðinni, heldur áfram á Nordica-hótelinu í dag. Gestir eru á ýmsum aldri.
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2012
Þú átt betri samskipti
Þú verður virkur þáttakandi á mannamótum, getur sinnt
vinnu og námi betur og tekið þátt í félagslífinu með ReSound
heyrnartækjum því þau hjálpa þér að halda uppi samræðum í
hvaða hljóðumhverfi sem er.
Fáðu heyrnartæki til reynslu og heyrðu lífið hljóma eins og það er.
Hlíðasmára 11 · 201 Kópavogur · Sími: 534 9600 · heyrn.is
Komdu í greininguhjá faglærðumheyrnarfræðingi
SVIÐSLJÓS
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Skýrsla umboðsmanns Alþingis um starfsemi
embættisins á liðnu ári er enn ekki komin út,
þrátt fyrir að hún eigi, lögum samkvæmt, að
vera komin úr prentun og tilbúin til birtingar
eigi síðar en 1. september. Þetta er annað árið í
röð sem skýrslunni er ekki skilað á réttum
tíma en á móti kemur að Alþingi hefur enn
ekki fjallað um skýrslur áranna 2007-2010.
Skýrslan fyrir árið 2011 er væntanleg úr
prentun í næstu viku en stjórnskipunar- og
eftirlitsnefnd þingsins skilaði á miðvikudag af
sér skýrslu, vegna umfjöllunar um skýrslu um-
boðsmanns Alþingis fyrir árið 2010, þar sem
hún áréttar mikilvægi þess „að umfjöllun um
skýrslu umboðsmanns fari fram á þingfundi
svo sem venja var til“.
Tryggvi Gunnarsson, umboðsmaður Alþing-
is, segir að nýjum málum hjá embættinu hafi
fjölgað um 40% og að embættið hafi einfald-
lega neyðst til að forgangsraða verkefnum.
„Meginviðfangsefni umboðsmanns er að
taka við kvörtunum frá almenningi og greiða
úr þeim og ég hef lagt áherslu á að sinna því
verkefni,“ segir Tryggvi. „Ég geri grein fyrir
því í þessari skýrslu [fyrir árið 2011] að þessi
staða sem nú er uppi hjá embættinu er óásætt-
anleg en ég get hins vegar ekki gert neitt frek-
ar til að leysa úr því og þar af leiðandi þarf Al-
þingi að taka til umfjöllunar hvernig það vill
standa að þessu,“ segir hann.
Vikið fyrir pólitískum átakamálum
Tryggvi segir starfsmenn embættisins, sem
nú eru níu talsins, hafa verið undir gríðarlegu
álagi en bæði séu viðfangsefnin flókin og eins
sinni embættið fleiri málaflokkum en áður.
Hann segir að ekki hafi verið rætt að breyta
skilafresti skýrslunnar en hins vegar sé dag-
setningin að mörgu leyti óheppileg, ef ekki ná-
ist t.d. að ljúka við skýrsluna fyrir sumarið,
bætist sú vinna við það málafarg sem jafnan
bíði úrvinnslu eftir sumarleyfi.
Tryggvi segir að skýrslur nýliðinna ára hafi
enn ekki fengið umfjöllun í þingsal en það sé
þingsins að ákveða hvernig það hagar umfjöll-
un um þær. „Tilgangur þessara skýrslna er að
upplýsa Alþingi um þau verkefni sem umboðs-
maður er að vinna og gera grein fyrir því
hvernig stjórnvöld hafa brugðist við tilmælum
umboðsmanns,“ segir hann. Því skipti þó veru-
legu máli að skýrslurnar komi sem fyrst til
umfjöllunar á Alþingi að viðkomandi ári liðnu.
Áður en skýrslur umboðsmanns eru teknar
til umræðu í þingsal fara þær til stjórnskip-
unar- og eftirlitsnefndar sem skilar um þær
áliti. Helgi Bernódusson, skrifstofustjóri Al-
þingis, segir að það hafi ekki staðið upp á
nefndina að skila af sér en frá 2008 hafi um-
ræður um skýrslurnar á þingi einfaldlega vikið
fyrir pólitískum átakamálum. Forseta þingsins
sé þó mikið í mun að gera úrbætur þar á.
„Ég er mjög óhress með þetta og þessu
verður að kippa í lag,“ segir Valgerður Bjarna-
dóttir, formaður stjórnskipunar- og eftirlits-
nefndar. Hún segir klaufaskap um að kenna að
nefndarálit um skýrslu ársins 2010 hafi ekki
verið tilbúið fyrr en í mars á þessu ári en þá
hafi málþóf og umræður um önnur mál komið í
veg fyrir að skýrslan yrði rædd að vori.
„Við eigum að geta unnið þetta hraðar,“ seg-
ir Valgerður. Nefndin muni funda með um-
boðsmanni um skýrslu ársins 2011 1. nóvem-
ber næstkomandi og muni vonandi skila áliti
um skýrsluna tveimur til þremur vikum síðar.
Skýrslur umboðs-
manns birtar seint
og ekki ræddar
 Fjallað um skýrslurnar í nefnd en ekki á þingi
Morgunblaðið/Kristinn
Skýrsla Óvíst er hvort skýrslur áranna 2007-
2009 verða nokkurn tímann ræddar á þingi.
Nokkuð heitar umræður urðu á
þingi ASÍ í gær þegar rætt var um
skipulagsmál hreyfingarinnar, lýð-
ræði innan hennar og þverrandi
traust meðal almennings í garð laun-
þegaforystunnar. Fyrir þinginu
liggja tillögur að breytingum á lög-
um ASÍ og ennfremur umdeild til-
laga frá Verkalýðsfélagi Akraness,
þar sem lagt er til að forseti ASÍ
verði kjörinn til tveggja ára í senn í
allsherjaratkvæðagreiðslu meðal
fullgildra félagsmanna ASÍ.
Vilhjálmur Birgisson, formaður
Verkalýðsfélags Akraness, vitnaði í
Gallup-könnun sem félagið lét gera
meðal launafólks í ASÍ. 700 manns
tóku þátt í könnuninni og tóku 88%
þeirra sem afstöðu tóku undir að all-
ir félagsmenn í ASÍ ættu að kjósa
forseta.
Finnbjörn Hermannsson, formað-
ur Byggiðnar, félags bygginga-
manna, sagði að taka ætti það alvar-
lega þegar því væri haldið fram að
verkalýðshreyfingin væri ólýðræðis-
leg. Beint lýðræði væri hjá stéttar-
félögunum, sem mynduðu grunn-
einingarnar, en fulltrúalýðræði ríkti
í landssamböndunum og á vettvangi
ASÍ. Ef menn ætluðu að breyta
þessu fyrirkomulagi þyrfti að skoða
þetta í heild. Einnig hefði verið sótt
að stjórnum lífeyrissjóðanna. Fjalla
þyrfti um þessi lýðræðismál heild-
stætt og lagði hann til að tillögurnar
yrðu sendar til milliþinganefndar
sem fjallaði um þær fram að næsta
þingi ASÍ og skilaði heildstæðum
niðurstöðum.
Ólafur Pétusson, fulltrúi Hlífar,
sagði verkalýðshreyfingunni hafa
hrakað á síðari árum og Ragnar Þór
Ingfólfsson, fulltrúi VR, sagði mjög
brýnt að forystan hefði sterkara um-
boð en hún gerði í dag. Traust til ASÍ
„skrapar botninn“, sagði hann. Lyfta
þyrfti trúverðugleika ASÍ „úr rusl-
flokki yfir í A+ eða AA+“.
Miðstjórn ASÍ lagðist gegn tillögu
Verkalýðsfélags Akraness og margir
þingfulltrúar gagnrýndu tillöguna í
gær þótt aðrir tækju undir málflutn-
ing Vilhjálms. Gagnrýnendur benda
m.a. á að forseti sækir umboð sitt til
aðiðildarfélaganna sem fara með
æðsta vald innan ASÍ. Gylfi Arn-
björnsson, forseti ASÍ, minnti á að
kjarasamningar væru á forræði að-
ildarfélaganna og ef forseti væri
kjörinn beinni kosningu félags-
manna kæmi upp skrýtin staða í mið-
stjórn, sem kjörin er á þingi ASÍ og
sækir umboð sitt til þingfulltrúa.
Áhyggjur af
minna trausti
 Milliþinganefnd fjalli um lýðræðið