Morgunblaðið - 18.10.2012, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 2012
Það er kannski að
bera í bakkafullan
lækinn að leggja orð í
belg um það mál, sem
breytingar eða drög
að breytingum á
stjórnarskrá okkar
Íslendinga fela í sér
inn í ókomna tíð.
Margt mætti segja
og skrifa um það sem
hér er á ferðinni.
Mikil vinna, upplýsingaöflun og
samræður hafa átt sér stað hvað
þetta varðar.
Ein þeirra spurninga sem lagðar
eru fyrir kjósendur er um Þjóð-
kirkjuna. Það má með fullum rétti
og sanngirni segja að Þjóðkirkjan
sé bæði boðandi og biðjandi í ís-
lensku samfélagi í dag, hefur verið
og mun verða um ókomna tíma.
Þar sem þörf er á liðsinni, styrk
og stuðningi á margvíslegan máta
kemur kirkjan með sinn kærleiks-
boðskap og útréttu hönd til þess
að reisa við og hjálpa þeim er búa
við erfiðleika af margvíslegum
toga, s.s. sorg, veikindi, hrösun á
lífsins vegi o.fl. Það er í mínum
huga alveg óskiljanlegt að steinar
skuli vera lagðir í götu kirkjunnar
af ýmsum félögum og ein-
staklingum í þjóðfélaginu í dag.
Fjárframlög af hálfu hins opinbera
til hins gríðarmikla starfs Þjóð-
kirkjunnar eru skammarlega lág.
Það er ömurlegt til þess að vita
að skilningur ýmissa sem með
þessi mál véla virðist vera í frost-
marki. Löggjafinn verður að gera
hér tafarlausa bragarbót á og gera
sér grein fyrir mikilvægi hins
kristna starfs sem fer fram í
margháttuðu mannbætandi starfi
út um allt land. Nú er
komið nóg af nið-
urskurði og fjársvelti í
málefnum kirkjunnar
okkar. Hingað og ekki
lengra.
Skorað er hér með á
alla þá, sem geta bætt
hér úr, að taka rösk-
lega til hendinni, áður
en háalvarlegt ástand
hlýst af í þessum mál-
um. Ég vil í lok þess-
ara stuttu tilskrifa
minna nefna einn þátt í starfi
Þjóðkirkjunnar, en þar á ég við
hjálparstarf hennar. Innanlands
og á erlendri grundu hefur verið
unnið ómetanlegt og kærleiksríkt
starf til liðsinnis við þá sem svo
sannarlega þurfa á því að halda.
Íslenska þjóðin hefur lagt þessu
starfi ómetanlegan styrk og stuðn-
ing af margvíslegum toga, sem
vert er að þakka af alhug.
Vonandi tekur almenningur vel í
þær safnanir sem framundan eru,
því þörfin er svo sannarlega fyrir
hendi. Sýnum í verki hug okkar til
þeirra sem þarfnast hjálpar og
uppörvunar. Leggjum okkar lóð á
vogarskálarnar. Hlúum að þeim
sem minna mega sín og standa
höllum fæti í lífinu og þá mun okk-
ur líða vel í sál og sinni.
Þjóðkirkjan samofin
íslenskri þjóðarsál
Eftir Hafliða
Jósteinsson
Hafliði Jósteinsson
» Það er ömurlegt
til þess að vita,
að skilningur ýmissa
sem með þessi mál
véla virðist vera
í frostmarki.
Höfundur er fyrrv. tómstundafulltrúi.
Í framhaldi af
stuttri grein minni í
Morgunblaðinu um
varnargarðinn
skammt vestan við
Vík er ástæða til að
hnykkja á nokkrum
atriðum. Garðurinn er
um fimm metra hár
og ekki úr mjög grófu
efni. Enginn veit
hvaða hlaupleið verð-
ur ofan á í næsta
Kötlugosi og enginn veit heldur,
fari hlaupið fram Mýrdalssand,
hvar meginþunginn verður. Enn-
fremur veit enginn hve stórt og
öflugt hlaupið kann að reynast.
Þess vegna er blandað saman
vitneskju um einstaka þætti
Kötluhlaups og áætlunum um
flóðhæð, rennslismagn, hraða,
innihald, skriðþunga og ólíkar
hlaupleiðir. Hæðarlega sandsins
skiptir líka máli. Þannig verða til
ólíkar sviðsmyndir til að vega og
meta.
Til að mynda verður að gera
ráð fyrir að stórt Kötluhlaup geti
lagst meðfram vesturfjöllunum
við Mýrdalssand. Gerist það ekki
og lítið hlaupvatn fer þá leiðina
má vel vera að umræddur garður
geri sitt gagn. Austan sands gæti
byggð þá verið í hættu.
Með aðstoð verkfræðinga og
sérfæðinga um vökvarennsli er
hægt að fara nærri um hvernig
færi ef ólíkar sviðsmyndir eru
notaðar. Vissulega byggja þeir
m.a. á upplýsingum jarðvísinda-
manna. Gróft mat ætti að duga í
þessu tilviki. Jarðvís-
indamenn, þar með
talinn ég, eru ekki
bestu álitsgjafar þeg-
ar meta á gildi varn-
argarða. Ekki heldur
fulltrúar almanna-
varna í héraði, með
fullri virðingu fyrir
þeim öllum og okkur
jarðvísindamönnum.
Ég benti líka á að
bæta þyrfti grjótvörn
(stórgrýti) á garðinn
utanverðan einfald-
lega vegna mikils rofmáttar
flaums af þeirri gerð sem fylgir
Kötlugosum.
Grunnt en strítt hlaup gæti rofið
garðinn á skömmum tíma.
Ef til vill er stutt í næsta Kötlu-
gos en kannski er langur tími til
stefnu. Altént er sú aðgerð að
skoða fyrrgreindan garð og bæta
(held nauðsyn þess fram þar til
annað telst réttara) hvorki tíma-
frekari né dýrari en svo það megi
réttlæta að setja vinnu í slíkt. Með
þessum tveimur greinarkornum er
ekki verið að ýta undir áhyggjur
manna að óþörfu heldur hvetja til
skynsamlegra viðbragða.
Kötluhlaup – þegar
þar að kemur
Eftir Ara Trausta
Guðmundsson
» Fyrst og fremst þarf
verkfræðinga til að
meta gildi varnargarða,
að gefnum upplýsingum
frá m.a. jarðvísinda-
mönnum.
Ari Trausti
Guðmundsson
Höfundur er jarðvísindamaður.
Ég ætla að greiða
atkvæði gegn þjóð-
kirkjuákvæði í stjórn-
arskrá.
Við erum að tala
um trúar- og lífsskoð-
anir. Hvernig getur
það mögulega verið
hlutverk ríkisins að
reka félag um jafn
einstaklingsbundinn
hlut og lífsskoðun?
Það er oft gott að horfa á hlutina
úr fjarlægð. Sennilega er skýrast
að ímynda sér að hér hafi ekki ver-
ið þjóðkirkja og spyrja hvort rétt
sé að setja hana á laggirnar. Ekki
frekar en að okkur dettur í hug að
reka stofnun um eina stjórnmála-
skoðun, að hætti fyrrverandi aust-
antjaldsríkja. Eða ríkisrekið félag
um hvert enskra fótboltaliða sé
best.
Í drögum að nýrri stjórnarskrá
segir að allir skuli vera jafnir án
tillits til trúarbragða. Það er auð-
vitað klár mismunun fólgin í því að
ein kirkjudeild sé rekin af ríkinu.
Næg eru dæmin en kannski er
nærtækast að sjá hvernig kirkjan
hefur rekið áróðursstríð í fjöl-
miðlum fyrir kosningarnar. Kynn-
ingarbæklingur vegna kosninganna
var vilhallur kirkjunni og á upplýs-
ingavef kirkjunnar er síðan lokað
fyrir athugasemdir. Þetta er ekki
kirkja allra.
Þetta er mismunun, alveg á
sama hátt og það væri klár mis-
munun að hafa ríkisrekna stofnun
um kynþátt, kyn eða kynhneigð.
Ættum við að reka stofnun hvíta
kynstofnsins á þeim forsendum að
við höfum verið „hvít þjóð“ í gegn-
um tíðina? Það gildir nefnilega
ekkert næstum-því, hér-um-bil eða
nokkurn-veginn þegar kemur að
mannréttindum.
Þá er það ekki „þjóðkirkja“ sem
- fjórði hver Íslendingur hefur
hafnað.
- stendur fyrir trúarskoðanir
40% landsmanna.
- úthýsir fólki úr ríkisreknum
fasteignum vegna skoðana.
- neitar fólki um þjónustu vegna
kynhneigðar.
- situr uppi með hálftómar
kirkjur utan tyllidaga.
- neitar að birta
skoðanir annarra.
Ekki frekar en ef
Þjóðleikhús úthýsti
góðum hluta þjóð-
arinnar og setti bara
upp eina tegund af
leikritum. Eða Þjóðar-
bókhlaða sinnti aðeins
ritum með einni skoð-
un.
Þetta er nefnilega
miklu nær því að vera
ríkiskirkja. Lög og
reglur um opinbera starfsmenn
gilda um starfsmenn kirkjunnar.
Kirkjan telur aðskilnað ríkis og
kirkju hafa átt sér stað fyrir löngu.
En aðskilnaðurinn er allur á annan
veginn, kirkjan hélt öllu sínu en
ríkið/þjóðin missti allan rétt til að
hafa áhrif á störf og stefnu hennar.
Þessi aðskilnaður er sambærilegur
við fullorðinn einstakling sem flyt-
ur að heiman en lifir á foreldr-
unum. Sá vill fá að ráða sér sjálfur
en heimtar að foreldrarnir haldi
sér uppi. Og heimtar betri kjör en
börnin sem búa heima, byrj-
unarlaun presta eru jú tvö og hálf-
föld á við stéttir með meiri ábyrgð
og menntun.
Kirkjan vill gjarnan líta á
greiðslur úr sameiginlegum sjóðum
sem félagsgjöld. Sú skoðun stenst
ekki. Við greiðum öll skatt sem fer
til reksturs kirkjunnar án tillits til
þess hvort við erum meðlimir eða
ekki. Þá er gjarnan nefndur til sög-
unnar samningur ríkis og kirkju
vegna eigna kirkjunnar hér fyrr á
tímum. Það virðist hins vegar eng-
inn vita verðmæti eignanna né
hvaða arð má hafa af þeim, jafnvel
virðist ekki ljóst hvaða eignir um
er að ræða. Prestar njóta jafnvel
arðsins í einhverjum tilfellum enn.
Aftur lendir reikningurinn á okkur
öllum.
Talsmenn kirkjunnar nefna
gjarnan:
„Við erum kristin þjóð“. Það er
ekki rétt, við erum fjölbreytt þjóð
með ýmsar og ólíkar lífsskoðanir.
Við erum ekki kristin þjóð frekar
en að við erum hvít þjóð.
„Við byggjum á kristnum gild-
um“. Það er reyndar fátt um svör
þegar ég spyr um hvaða gildi þetta
séu og þau fáu benda á gildi sem
eru sameiginleg flestum trúar-
brögðum og lífsskoðunum.
„Að við eigum kristna arfleifð“.
Ekki veit ég alveg hvað þetta
merkir. Er þetta vegna þess að
kirkjan hefur verið hluti af sögu
þjóðarinnar? Saga kirkjunnar er
varla eitthvað sem hún er stolt af.
„Við getum ekki haldið jól eða
hátíðir nema með þjóðkirkju“. Jól-
in komu ekki til með kristni og aðr-
ir frídagar komu til að mestu
vegna baráttu verkalýðshreyfing-
arinnar. Þjóðkirkjulausum þjóðum
gengur vel að halda almenna frí-
daga.
„Engin athafnaþjónusta“. Það er
greitt sérstaklega fyrir athafna-
þjónustu og aðrir söfnuðir og félög
bjóða upp á slíka þjónustu. Og öðr-
um þjóðum tekst þetta án þjóð-
kirkju.
„Á að breyta fánanum?“ Nei,
ekki frekar en aðrar Norð-
urlandaþjóðir sem lagt hafa rík-
iskirkjufyrirkomulagið af.
„Hófsöm kirkja er vörn gegn of-
satrú“. Þetta er álíka rökleysa og
að hóflegt ofbeldi komi í veg fyrir
gróft ofbeldi – án þess að ég sé að
líkja trú við ofbeldi. Getur kirkjan
bent á einhverjar rannsóknir eða
dæmi þessu til stuðnings?
„Mikið félagsstarf innan kirkj-
unnar“. Ef við viljum setja fé úr
sameiginlegum sjóðum í félagsstarf
þá er það einfaldlega önnur um-
ræða. Ef svarið er „já“ er engin
ástæða til að það fé fari í gegnum
kirkjuna. Því það félagsstarf kirkj-
unnar mismunar og skilur útundan.
Auðvitað verður þjóðkirkjunni
ekki lokað strax. Þarna er fullt af
ágætis fólki að vinna starf sem það
hefur valið sér út frá þeim for-
sendum að hér sé ríkisrekin kirkja.
Það þarf að ná samningum um
hvernig við breytum þessu fyr-
irkomulagi. Það er annað verkefni
og ætti að vera auðvelt að leysa
þannig að allir séu sáttir.
Eftir Valgarð
Guðjónsson » Ákvæði um þjóð-
kirkju samræmist
ekki jafnrétti til trúar-
og lífsskoðana
Valgarður Guðjónsson
Höfundur starfar við
hugbúnaðargerð
Nei við þjóðkirkju
 


   
 


 
 

   
 




! "
#
$ 
 % & 


  
  
 
$ 

&  
 

   
  
 
$ 
 $%&   
  

 

  
 $ 
 &
 
  !

"  


   
 ## "  
'  "