Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.04.2013, Síða 50

Kosningar
50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.4. 2013
Reynir Schmidt, húsvörður í Klébergsskóla, segir
fólk upp til hópa vera í góðu skapi á kjördag.
H
vert þykist þú vera að fara,
góði?“
Pabbinn hvessti brýrnar.
„Hvað meinarðu? Að
kjósa.“
Sonurinn kom af fjöllum.
„Svona til fara? Það kemur ekki til mála.
Menn klæða sig upp áður en þeir fara á kjör-
stað.“
Þunginn í orðunum var slíkur að sonurinn
sá sæng sína upp reidda, skundaði aftur til
herbergis – og hafði fataskipti.
Þessi litla dæmisaga hefði án efa getað orð-
ið til á mörgum íslenskum heimilum. Í huga
eldri kynslóðanna sem byggja þetta land er
kjördagur hátíðlegur dagur. Dagur þegar
karlar og konur hefja sig upp úr hversdags-
leikanum.
Linda Björg Árnadóttir, fatahönnuður og
fagstjóri fatahönnunar í Listaháskóla Íslands,
er sammála þessu.
„Það er sjálfsagt mál að sýna þessum við-
burði virðingu. Kosningar snúast um lýðræð-
islegan rétt okkar og það er óþarfi að vera
kærulaus af því tilefni. Það ber að sýna virð-
ingu þessum rétti sem við höfum í lýðræð-
isþjóðfélagi sem kom ekki ókeypis og er ekki í
boði alls staðar í heiminum!
Það væri því fallegt ef fólk legði aðeins á
sig áður en það fer á kjörstað,“ segir hún.
„Þetta er hefð sem hefur verið að tapast.
Sama máli gegnir um leikhúsferðir, í eina tíð
þótti sjálfsagt að klæða sig upp áður en farið
var í leikhús en varla lengur. Það er leið-
inlegt. Hátíðleg tilefni eins og að fara á kjör-
stað og í leikhús mega ekki verða hvers-
dagsleg.“
Sjálf er Linda ekki með neina sérstaka hefð
eða venju á kjördegi en kveðst þó aldrei
myndu fara út úr húsi í jogging- eða gallabux-
unum. „Ég nota reyndar ekki svoleiðis dót –
ekki við neitt tilefni,“ segir hún hlæjandi. „Ég
ætla að klæða mig upp á laugardaginn, bæði
til að votta hefðinni virðingu og ekki síður til
að fá upplyftingu í hversdaginn. Við verðum
að hafa svolítið gaman af lífinu!“
Í mörg horn að líta
Reynir Schmidt, húsvörður í Klébergsskóla á
Kjalarnesi, hefur unnið við framkvæmd kosn-
inga undanfarin sjö ár en á þeim tíma hefur
óvenjuoft verið kosið. Þetta verða þriðju al-
þingiskosningarnar og að auki hafa verið
tvennar sveitarstjórnarkosningar, tvennar for-
setakosningar, tvær þjóðaratkvæðagreiðslur
um Icesave-málið og kosningar til stjórnlaga-
þings.
Reynir tekur daginn snemma, er mættur í
skólann upp úr klukkan sjö til að gera klárt
fyrir kjörfund sem hefst klukkan níu. Í mörg
horn er að líta, koma þarf kjörkössunum fyrir,
hengja upp leiðbeiningar og flagga, svo dæmi
séu tekin. „Mitt hlutverk er að sjá til þess að
allt sé eins og það á að vera og leysa kjör-
stjórnarmenn af meðan á kjörfundi stendur,“
segir hann.
Á slaginu klukkan níu tekur Reynir úr lás.
Hann skellir upp úr þegar hann er spurður
hvort jafnan sé röð fyrir utan. „Nei, manni
bregður ef einhver er mættur.“
Reynir tekur fram að Kjalarnes sé lítil
kjördeild og fyrir vikið sé dagurinn jafnan
frekar rólegur. Fólk byrji að tínast inn upp úr
klukkan níu um morguninn og dreifingin sé
nokkuð jöfn fram að lokun klukkan tíu um
kvöldið. „Það er aldrei álag hjá okkur og aldr-
ei röð – sem er örugglega óvenjulegt á kjör-
fundum í borginni. Sjaldnar fleiri en tveir til
þrír að kjósa á sama tíma.“
Að sögn Reynis er Klébergsskóli af þessum
sökum vinsæl kjördeild og skipar sama fólkið
oftar en ekki kjörstjórn. „Það er notaleg
stemning hjá okkur og óhætt að taka prjón-
ana með,“ segir hann léttur í bragði.
Ef til vill á leið á djammið
Reynir hefur fundið fyrir því, eins og aðrir
viðmælendur blaðsins, að fólk sé ekki alveg
eins fínt í tauinu þegar það mætir á kjörstað
og áður. „Samt finnst mér þetta vera að
breytast aftur. Það er merkjanlegur munur
frá því að ég byrjaði í þessu fyrir sjö árum.
Fólk er farið að hafa sig aðeins meira til aftur
eins og það gerði í gamla daga. Nema fólk sé
bara að koma við á leið í afmæli eða á djamm-
ið,“ segir hann sposkur.
Reynir segir ekki endilega marga koma í
sparifötunum en það sé líka algjör undantekn-
ing ef einhver láti sjá sig í joggingfötum.
Það er tilfinning Reynis að flestir taki dag-
inn hátíðlega, alltént sé fólk upp til hópa í
góðu skapi og kurteist þegar það komi til
kjörfundar. Gefist til þess tími er sjálfsagt að
spjalla á léttum nótum við starfsmenn kjör-
stjórnar. Hann minnir þó á að umræðuefnið
verði að vera annað en stjórnmál. Stranglega
er bannað að ræða þau eldfimu mál á kjör-
stað.
Áróður er líka harðbannaður á kjörstað og
Reynir segir fólk yfirleitt virða það. „Það fór
einu sinni maður inn í kjörklefa með húfu
merkta ákveðnum stjórnmálaflokki án þess að
við veittum því athygli. Þegar hann kom út
tókum við eftir þessu og báðum hann vinsam-
legast að gera þetta ekki aftur. Hann brást
vel við því enda hafði hann ekki gert sér grein
fyrir því að athæfið væri ólöglegt.“
Ókurteisi á kjörstað er sjaldgæf, að sögn
Reynis. „Ég man í mesta lagi eftir tveimur til
þremur skiptum að legið hafi illa á fólki. Ef
fólk er hvefsið reynum við að svara því með
kurteisi. Einu sinni hafði maður allt á hornum
sér, ég man ekki út af hverju, og þegar ég
þakkaði honum fyrir komuna sneri hann sér
við og leit illum augum á mig: „Takk fyrir
hvað?“ Síðan var hann rokinn.“
Mætir í betri fötunum
„Mér finnst kosningar alltaf mjög spennandi,
ekki síst á sjálfan kosningadaginn,“ segir
Unnur Arngrímsdóttir, sem um áratuga skeið
hefur kennt Íslendingum kurteisi og góða siði.
„Þá er sérstök spenna í loftinu og það
skemmtilegasta við þetta er leyndarmálið að
„allir kjósi rétt“.
Enginn leyfir sér samt að spyrja: „Hvað
kaust þú?““
Unnur segir foreldra sína hafa borið mikla
virðingu fyrir þessum degi. Tóku daginn
snemma, fóru í sparifötin og ef veður var gott
þá gengu þau á kjörstað. „Ég veit að þau
hjónin voru ekki alltaf sammála en þau forð-
uðu sér frá því að rökræða um pólitík.
Mamma hélt því fram að það væri varasamt
að ræða um pólitík og trúmál við fólk sem
maður þekkir lítið.
Ég er alveg sammála henni.“
Unni þykir mikilvægt að hafa sig til á degi
sem þessum og mætir vitaskuld á kjörstað nú
í betri fötunum og með ökuskírteinið sitt.
„Það er eins gott að ég gleymi ekki gleraug-
unum mínum,“ segir hún í léttum tón.
„Ég vona allir Íslendingar beri virðingu fyr-
ir þessum degi og noti sinn rétt og kjósi rétt.“
Óhætt að taka
prjónana með
KJÖRDAGUR ER STÓR DAGUR Í LÍFI ÞJÓÐAR. ÞÁ VOTTA MENN LÝÐRÆÐINU VIRÐINGU SÍNA,
RÉTTINDUM SEM EKKI STANDA ÖLLUM TIL BOÐA. HEFÐ ER FYRIR ÞVÍ AÐ FÓLK BÚI SIG UPP ÁÐUR
EN ÞAÐ HELDUR Á KJÖRFUND, EÐA HVAÐ? ER ÞAÐ AÐ BREYTAST, EINS OG SVO MARGT ANNAÐ.
OG HVERNIG LÍÐUR DAGURINN Á KJÖRDEILD, ER JAFNVEL HÆGT AÐ GRÍPA Í PRJÓNA?
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
„Hátíðleg tilefni eins og að fara á kjörstað og í
leikhús mega ekki verða hversdagsleg,“ segir
Linda Björg Árnadóttir fatahönnuður.
Unnur Arngrímsdóttir vonar að hún gleymi ekki
gleraugunum sínum þegar hún mætir á kjörstað.
* „Mamma hélt þvífram að það værivarasamt að ræða um
pólitík og trúmál við fólk
sem maður þekkir lítið.“