Morgunblaðið - 20.06.2013, Blaðsíða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. JÚNÍ 2013
F
ÍT
O
N
/
S
ÍA Fífa salernispappírinn er einstaklega mjúkur þriggja laga pappír, náttúrulega
hvíttur, án klórbleikiefna og viðbættra ilmefna. Þú færð Fífa í næstu verslun.
WWW.PAPCO.IS
FIÐURMJÚK FÍFA
Á lífsleiðinni kynnist
maður mörgum „veg-
vísum“, fólki sem tek-
ur að sér að leiða mann
áfram á lífsins braut,
til að rata hinn þrönga
stíg dyggðarinnar. Allt
byrjar þetta með
mömmu og pabba, afa
og ömmu. Hjá þeim
fáum við ást og um-
hyggju í vöggugjöf, og
stóra tækifærið sem er lífið sjálft,
það er ekki svo lítið. Lífið, til að láta
gott af sér leiða, gera það sem hug-
urinn stendur til, láta lífsafstöðuna
birtast í verkum sínum. Taka síðan
sjálfur við ábyrgðinni sem fylgir því
að verða fullþroska maður.
Svo eru það kennararnir. Allir
gera sitt besta, en eins og gengur þá
er ekki öllum gefið að leiða það besta
fram í okkur. Nokkrir kennarar eru
mér þó eftirminnilegir og manni
þykir vænt um þá í minningunni, í
barna- og gagnfræðaskóla eru þeir
mér eftirminnilegastir sem sýndu
mér gæsku og skilning, þó ég væri
ekki duglegur að læra, og þætti mun
skemmtilegra að stunda íþróttir. En
það segir kannski sína sögu, að þeg-
ar ég var kominn í nám, sem ég hafði
áhuga á og hafði valið mér sjálfur,
urðu allir kennararnir vinir mínir og
eru mér ógleymanlegir, allir með
tölu. Ég hef verið svo heppinn að
kynnast góðum leiðtogum á lífsleið-
inni sem hafa miðlað af góðmennsku
sinni, og fetað sjálfir hinn þrönga
stíg, og þeir eru margir, og ég á
þeim mikið að þakka. Í hjarta okkar
geymum við þetta fólk sem er einn
okkar mikilvægasti sjóður. Þar eiga
þó fjölskylda og vinir stærstan sess.
Einn þessara manna var félagi
minn og vinur, Hermann Gunn-
arsson. Þó sumir vegvísarnir sem
hann fór eftir sjálfur vísuðu ekki
rétta veginn, þá leiðbeindi hann eng-
um á þá slóð, hins vegar var Her-
mann gleðigjafi og góð sál, sem var
uppalinn við kné séra Friðriks Frið-
rikssonar og því fagnaðarerindi
miðlaði hann til okkar allra. Her-
mann var öllum vinur með stóru
vaffi. Það er hinsvegar ekki allir við-
hlæjendur vinir, á lífsleiðinni tapast
vinir, sumum af þeim gleymir maður
fúslega, mönnum sem hafa verið
eins og „höggormur í
Paradís“, það er enginn
missir að þeim. Svo
stopult er margt í
venslum og vild, vinn-
irðu einn, þá týnirðu
hinum. (E.B.)
Þegar ég var ungur
maður, að byggja upp
fjölskyldu og kaupa
mér atvinnutæki, þá
var ég oft blankur,
kvalinn af brjósklosi, og
árum saman stóðu ekki
efni til að taka sér svo
mikið sem langa helgi. Þá var á tíma-
bili sem mér fannst sem lífið væri
orðið hálfgert úff, jafnvel þó ég hafi
fengið í vöggugjöf létta lund. Þá tók
ég upp á því að lesa ljóð, og fag-
urbókmenntir. Það er ótrúlegt hvað
hin miklu skáld geta lyft huganum
upp á hærra stig, og veitt lífinu til-
gang jafnt í gleði og sorg. Síðan hef
ég lesið og lært, góð og gefandi ljóð
sem ég gríp til þegar ég vil lyfta and-
anum og gefa mér stund fyrir sjálfan
mig, róa öldurót hugans. Vísir menn
segja, að við þroskumst mest í þögn-
inni.
Ljóð hinna merku skálda eru oft-
ast traustir vegvísar, hinir sönnu og
traustu vinir. Einar Benediktsson er
t.d. alltaf við rúmið mitt, til sjós og
lands. En það eru ekki allir vitar
sem vísa réttu leiðina, láttu mig
þekkja það. Við þurfum alltaf að
vera á varðbergi fyrir villuljósunum,
vegvísum sem meina ekkert með því
sem þeir segja eða gera. Það er
nefnilega því miður staðreynd að á
leið okkar í gegnum lífið verður á
vegi okkar allra sjálfhverft og vont
fólk, sem kemst stundum til áhrifa.
Á sumum, þó mjúkmálir séu, þá er
eins og sitji lítill svartur púki á öxl-
inni á þeim og taki af þeim stjórnina.
Pössum okkur á að þiggja ekki leið-
sögn þeirra. Oft er hægt að þekkja
þetta fólk úr, maður sem talar illa
um aðra, er spegillinn af sjálfum sér.
Eftir Ómar
Sigurðsson
Ómar Sigurðsson
» Svo stopult er margt
í venslum og vild,
– vinnirðu einn, þá týn-
irðu hinum. (E.B.)
Höfundur er skipstjóri.
Vegvísarnir
Í nýjum stjórn-
arsáttmála má lesa
um hvernig rík-
isstjórn Framsókn-
arflokks og Sjálfstæð-
isflokks ætlar sér að
nálgast umhverfismál
og verður að segjast
að sú nálgun er bæði
nýstárleg og hress-
andi. Talað er um að
mikilvægt sé að draga
úr notkun jarðefnaeldsneytis og
nettólosun gróðurhúsalofttegunda,
m.a. með því að draga úr beinni
losun þeirra af mannavöldum og
beita efnahagslegum hvötum til
„grænnar starfsemi“. Þetta er svo
sem ekkert nýtt og ferlega klisju-
kennt í rauninni, eitthvað sem um-
hverfisverndarsinnar og vinstri
plebbar hafa talað um árum saman
fyrir daufum eyrum. En þetta er
ekki potturinn og pannan í snilld-
arlegri áætlun Sigmundar og
Bjarna.
Það er ekki fyrr en afgangurinn
af stjórnarsáttmálanum er skoð-
aður að í ljós kemur hversu mikil
nýlunda umhverfisvernd nýrrar
ríkisstjórnar mun verða. Þannig er
annar kafli tileinkaður
olíu- og gasvinnslu og
áætlunum ríkisstjórn-
arinnar í þeim málum.
Ég veit hvað þú ert að
hugsa, lesandi góður;
auðvitað ætla þeir að
stinga öllum slíkum
framkvæmdum undir
stól fyrst þeir taka
þessa kreddukenndu
afstöðu til umhverf-
isins og vilja draga úr
losun gróðurhúsa-
lofttegunda og notkun
jarðefnaeldsneytis.
Varla getur sami aðili lýst sig
reiðubúinn að framleiða vöru og
síðan talað niður notkun hennar í
næstu setningu og viðurkennt
skaðsemi hennar. En jú, kæri les-
andi, þarna sést best hversu frum-
leg nálgun Sigmundar og Bjarna
er; stefnuyfirlýsing stjórnar þeirra
hengir sig ekki í hefðbundin lögmál
eins og orsök og afleiðingu. Í stað
þess að gera annað af tvennu
mögulegu; viðurkenna þá vá sem
stafar af losun jarðefnaeldsneytis
annars vegar eða afneita henni og
ráðast í vinnslu og sölu jarð-
efnaeldsneytis hins vegar, hafa
strákarnir ákveðið að gera hvort
tveggja.
Vissulega leita á hugann ýmsar
Hressandi ný
umhverfisvernd
Eftir Finn
Guðmundarson
Olguson
Finnur Guðmundarson
Olguson
Hin nýja ríkisstjórn
landsins hefur verkin
að vinna. Þar er ekki
síst það að einfalda,
spara og draga veru-
lega saman víða í op-
inberum rekstri. Lík-
lega verður ekki lengi
eða oft jafn gott lag
og nú til þess að ger-
breyta Íslandi til hins
betra í þessum efnum
og nauðsynin og
skynsemin til þess ætti að vera
öllu grandvöru fólki augljós.
Hvað er nauðsynlegt og hvað
er að fara illa með fé
Margir íslenskir stjórn-
málamenn hafa löngum glennt sig
til þess að herma eftir voldugri
löndum með því að setja hér á
stofn alls kyns ríkisfyrirbrigði sem
þær, hinar stærri þjóðir en við er-
um, þurfa ef til vill á að halda eða
hafa efni á að reka, enda þurfa
þessir óábyrgu stjórnmálamenn
ekki að standa straum af kostn-
aðinum sem af gjörðum þeirra
hlýst. Ef við skilgreinum hið op-
inbera í stuttu máli sem það sem
við getum ekki ein og þurfum því
nauðsynlega að gera sameiginlega
til þess að farnast vel, þá er það
góð byrjun. Þar má t.d. almennt
nefna heilbrigðisþjónustu, lög-
gæslu, öryggi og landvarnir, sam-
göngur, menntun o.þ.h. þótt borg-
ararnir geti einnig ágætlega sinnt
sumu af þessu samhliða hinu op-
inbera. Ef hafist verður handa
strax við að taka út og skilgreina
og endurskoða frá grunni rétt-
mæti og arðsemi alls batterísins,
allra stofnana, nefnda og hvað
þetta allt heitir þá er þess að
vænta að skera megi
mjög víða og mikið
niður á kjör-
tímabilinu. Það er
varla eðlilegt, eða höf-
um við efni á því að
um helmingur hag-
kerfisins og um þriðj-
ungur vinnuaflsins sé
á vegum opinberra
aðila, aukinheldur að
þeir sem sinna þeim
störfum skuli vera
ráðnir til allt að lífs-
tíðar og á sérkjörum,
sbr. í lífeyrismálum?
Með þeim aðgerðum sem vonandi
verður gripið til í fjármálum þjóð-
arinnar og ég hef áður lýst í öðr-
um greinum, þá verður mikil þörf
fyrir aukið vinnuafl sem ætti að
fást m.a. með fækkun opinberra
starfsmanna. Með því að sníða
stakk eftir vexti 320 þúsund
manna eyþjóðar gæfist þá vænt-
anlega einnig aukið svigrúm til
þess að hlúa að undirstöðuverk-
efnunum sem lengi hafa mátt þola
of þröngan kost.
Aukum aðhald og þrengjum
að spillingunni
Ég hef lesið í stefnu flokka rík-
isstjórnarinnar um ýmsar ráða-
gerðir um stóraukið aðhald í rík-
isfjármálum og m.a. um umgengni
og hlýðni við fjárlög og er það af-
ar vel og til fyrirmyndar. Með því
að gera öllum opinberum fyr-
irbærum það einnig skylt að birta
daglega og með mánaðarlegum
samantektum á sérstökum vefsíð-
um öll útgjöld og greiðslur sínar
og þær útskýrðar í það smæsta er
von að svonefndum örlætisgjörn-
ingum fækki. Fátt yrði og arðbær-
ara en að einfalda mjög og nú-
tímavæða allan opinberan rekstur
með aukinni tæknivæðingu og með
kunnáttu utanaðkomandi sérfræð-
inga á rekstrarsviðum, enda eiga
læknar að líkna, kennarar að
fræða en til þess menntaðir
stjórnendur að stýra. Þá þarf að
taka á sérhagsmunum, lags-
bræðralögum og vinnusvikum og
útrýma með þunga og koma á
fullri skilvirkni, m.a. með vel sett-
um markmiðum og svo nauðsyn-
lega afkastamælingum alls staðar
eða eins og gert er í vel reknum
einkafyrirtækjum. Með því að
auka einnig samkeppni hvar sem
henni verður við komið er einnig
von á aukinni hagkvæmni, heið-
arleika og hagsæld. Þeir einir sem
væru andsnúnir því að þessi verð-
ugu markmið næðu fram að ganga
lýstu þá væntanlega eiginhyggju
og sjálfum sér um leið.
Aðgerða þörf á ótal sviðum
Í stuttum blaðagreinum er að-
eins hægt að drepa á það helsta,
en vegferðin hefst með einu
skrefi. Það er einlæg von mín að
ríkisstjórnin fái starfsfrið annars
vegar og nái svo þeirri samheldni
og einurð sem þarf til þess að um-
bylta landinu með hraði til gæfu
og framfara sem svo nauðsynlega
þarf. Það er e.t.v. stór pöntun en
einföldun, uppstokkun og end-
urskipulagning alls hins opinbera
kerfis verður að takast á kjör-
tímabilinu. Það er hægt ef á því er
tekið og þá mun velfarnaður
aukast og þjóðin kætast.
Ný ríkisstjórn þarf
að minnka ríkisbáknið
Eftir Kjartan Örn
Kjartansson » Fátt yrði og arðbær-
ara en að einfalda og
nútímavæða allan op-
inberan rekstur með
aukinni tæknivæðingu
og með kunnáttu sér-
fræðinga á rekstrar-
sviðum.
Kjartan Örn
Kjartansson
Höfudur er varaformaður Hægri
grænna, flokks fólksins.
Aukablað alla
þriðjudaga